به گزارش خبرنگار ایمنا، مصرف موادمخدر از دیرباز عملی مردانه محسوب شده و تریاک نیز به‌عنوان ماده مخدر سنتی در جمع‌های مردانه یکه‌تازی کرده است، اما امروزه با ورود مخدرهای جدید، هم تریاک تا حدودی از گردونه مصرف خارج شده و هم برخی از زنان پا در رکاب مردان گذاشته و وارد این عرصه شده‌اند. مخدرهای جدید در سال‌های اخیر گوی رقابت را از مخدرهای سنتی ربوده است و بعد از جولان دادن در بین مصرف‌کنندگان مرد، اکنون به جمع‌های زنانه ورود پیدا کرده و روزبه‌روز دامنه مصرف آن در بین این قشر گسترده‌تر می‌شود.
بر اساس آمار جهانی، اعتیاد در زنان عوارض خطرناک‌تری نسبت به مردان ایجاد می‌کند، برای مثال فاصله زمانی نخستین تجربه مصرف مواد مخدر و روان‌گردان تا تزریق در زنان، به طور متوسط دو سال به طول می‌انجامد. در حالی که این زمان در مردان حدود هشت سال است و با این حساب زنان شش سال زودتر از مردان به ورطه وابستگی شدید، که درمان آن به طبع سخت‌تر و عوارض جسمی، روانی و اجتماعی آن نیز به مراتب بیشتر است کشیده می‌شوند.
گرایش زنان و دختران به مصرف سیگار و قلیان
آمارها نشان می‌دهد که گرایش زنان به مصرف مواد دخانی به ویژه قلیان، روبه افزایش است و این زنگ خطری برای سلامت جامعه تلقی می‌شود. از حدود صد سال پیش یعنی زمانی که شرکت‌های دخانیات زنان را با تبلیغات فریبنده هدف خود قرار دادند تعداد زنان سیگاری رو به افزایش است. متأسفانه، زنان ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و ما شاهدیم که آمار گرایش زنان و دختران کشورمان به مصرف مواد دخانی، رو به افزایش است.
شرکت‌های دخانی تلاش کردند تا از طریق تبلیغاتی که مدل‌های جذاب و مورد پسند زنان را نشان می‌داد پیام‌های تبلیغاتی خود را با تمایلات زنان و دختران جوان متناسب کنند. آنها با این پیام که «انتخاب خود را پیدا کنید» و با نشان دادن زنانی از زمینه‌های قومی و نژادی مختلف زنان و دختران را هدف گرفتند. این پیام نشان می‌داد که سیگار کشیدن با آزادی و قدرت زنان ارتباط دارد. ترفندهای دیگر این شرکت‌ها شامل پیشنهاد تخفیف غذا یا اجناس خانگی معمولی، هدیه دادن تقویم، دفترچه تلفن یا لباس با خرید سیگار بود.
استنشاق دود غیرمستقیم دخانیات
با توجه به اینکه سیگار کشیدن در مردان بیشتر است، زنان و کودکان به میزان بیشتری در معرض دود غیرمستقیم قرار می‌گیرند و توسط آن آسیب می‌بینند. از تمام مرگ‌هایی که به دود غیر مستقیم نسبت داده می‌شود حدود ۴۷ درصد از آن در زنان غیرسیگاری اتفاق می‌افتد.
احتمال ابتلاء به سرطان ریه در زنان غیرسیگاری که در معرض دود غیرمستقیم دخانیات همسران شأن هستند، تقریباً ۲۸ درصد افزایش می‌یابد. استنشاق دود غیر مستقیم دخانیات، تأثیر منفی فوری بر سیستم قلبی و عروقی، لخته شدن خون و افزایش احتمال ابتلاء به حمله قلبی و سکته دارد. همچنین دود غیرمستقیم دخانیات موجب بروز علائم بیماری‌های مزمن تنفسی مانند سرفه، بی‌حالی، خس خس سینه و تنگی نفس در غیرسیگاری‌ها می‌شود، استنشاق دود غیر مستقیم دخانیات با ابتلاء به عفونت سل نیز ارتباط دارد.
تعداد زنان سیگاری در جهان و ایران
در سال ۲۰۱۰ حدود ۲۰۰ میلیون زن در سراسر جهان سیگار مصرف می‌کردند. نیمی از این زنان سیگاری در کشورهای با درآمد بالا و نیمی دیگر در کشورهای با درآمد پایین و متوسط بودند. آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۰، در ایران ۰.۹ درصد دختران ۱۳ تا ۱۵ ساله و کمتر از یک درصد زنان ۱۵ تا ۶۴ ساله به صورت روزانه سیگار مصرف می‌کردند. البته این آمارها در سال‌های اخیر، به شکل عجیبی رو به افزایش بوده و شاهد گرایش بیشتر دختران و زنان به سمت سیگار و قلیان هستیم.
بارداری و دخانیات
مطالعات متعدد نشان داده است که سیگار کشیدن و استنشاق دود غیرمستقیم سیگار توسط زنان باردار یکی از علل مهم سقط جنین ناخواسته، تولد زودرس، مرده‌زایی، پارگی ناگهانی جفت از جنین، افزایش خطر مرگ ناگهانی نوزاد و دوره بارداری کوتاه‌تر است. همچنین سیگار کشیدن و استنشاق دود غیرمستقیم سیگار در طول دوران بارداری خطر کندی رشد و کاهش وزن نوزاد، اختلالات تنفسی و مشکلات بینایی در دوران کودکی، سرطان خون، عقب ماندگی ذهنی، اختلال حواس و بزهکاری و خشونت در دوران جوانی و بزرگسالی را افزایش می‌دهد. یک چهارم همه مرگ‌های ناگهانی نوزادان به سیگار کشیدن مردان در دوران بارداری نسبت داده می‌شود. همچنین میزان مرگ و میر جنین در زنان بارداری که سیگار می‌کشند ۳۵ درصد بالاتر است.
علل مصرف سیگار زنان
افراد معمولاً دلایلی مانند توصیه دوستان و آشنایان به مصرف سیگار، بیکاری، ناراحتی روانی، تنهایی و خستگی و دیدن نمایش سیگار کشیدن بازیگران در فیلم را برای سیگار کشید خود ذکر می‌کنند. دختران جوان برای جلوگیری از افزایش وزن و نشان دادن خود به عنوان افرادی مستقل و جذاب، سیگار می‌کشند. همچنین بسیاری از زنان استرس را به عنوان یکی از دلایل سیگار کشیدن خود بیان می‌کنند.
علل بروز اعتیاد به مواد مخدر در زنان
درباره علل اصلی گرایش زنان به اعتیاد موارد متناقضی مطرح است. برخی از مقالات تحقیقاتی، کاهش کنترل اجتماعی روی زنان در دوره معاصر را علت تمایل آنها به تجربه مصرف مواد می‌دانند. به نوعی جدایی زنان از سبک زندگی سنتی و حضور بیشتر در اجتماع و ارتباطات گسترده و نبود آگاهی‌های لازم آنها را نسبت به گذشته آسیب پذیرتر کرده است.
اما آنچه بیش از هر چیز در گرایش زنان به اعتیاد تأثیر دارد، وضعیت روحی و روانی آن‌هاست. در حقیقت زنان از لحاظ عاطفی نسبت به مردان حساسیت‌های بیشتری دارند و در برابر فشارهای مختلف زندگی بیش از مردان اختلالات اضطرابی و افسردگی را تجربه می‌کنند.
در این شرایط آنها آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به مواد مخدر خواهند داشت و در صورتی که در کنار افراد مصرف‌کننده قرار بگیرند این وضعیت تشدید خواهد شد. از جمله دیگر دلایل گرایش زنان به اعتیاد عبارتند از:
۱- نبود تعلق و وابستگی بین اعضای خانواده زن
نداشتن حمایت اجتماعی یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در بروز اعتیاد میان بانوان است. در واقع تجربه خانواده از هم گسیخته همراه با احساس تنهایی مفرط و ناتوانی در مدیریت احساسات منفی ناشی از این موارد می‌تواند زنان را در برابر اعتیاد تا حد زیادی آسیب پذیر کند. پیشنهاد می‌کنیم مقاله نقش خانواده در اعتیاد را مطالعه کنید.
۲- داشتن تجربه‌های آسیب‌زا در دوران کودکی
داشتن تجربیات آسیب‌زا در دروان کودکی نظیر سوءاستفاده روانی، جسمی و جنسی از جمله دیگر عواملی است می‌تواند زنان را در برابر اعتیاد آسیب پذیر کند. با این حال هرکسی که در گذشته تجربیاتی از این قبیل را پشت سر گذاشته معتاد نمی‌شود. در واقع اگر افراد به موقع بتوانند زخم‌های روحی خود را التیام ببخشند در بزرگسالی درگیر آسیب‌های اجتماعی دیگری نمی‌شوند. کمک گرفتن از یک روانشناس برای حل و فصل مشکلات دوران کودکی از جمله راهکارهایی است که به شما کمک می‌کند از آسیب‌های بعدی و گرایش به مواد مخدر همچون شیشه، تریاک و ماده مخدر گل که متأسفانه بسیار پرطرفدار است، تا حد زیادی پیشگیری نمایید.
۳- ناآگاهی در مورد مواد جدید
امروزه مواد مخدر جدیدی در بازار دست به دست می‌شود که بسیاری از افراد از قابلیت اعتیادآوری آنها اطلاع ندارند. این مواد اکثراً به صورت قرص و کپسول برای درمان مشکلات مختلف در مکان‌هایی نظیر عطاری‌ها که نظارت چندانی روی آنها وجود ندارد عرضه می‌شوند. برای مثال استفاده از شیشه برای لاغری و یا ترامادول برای کاهش افسردگی از جمله مواد رایجی است که بسیاری از زنان از سر ناآگاهی درگیر مصرف آنها می‌شوند. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که هرگز از داروهای تأیید نشده برای حل مشکلاتی نظیر چاقی یا افسردگی استفاده نکنید. هم چنین لازم است قبل از مصرف هرگونه ماده جدید ابتدا به یک متخصص مراجعه کرده و در مورد آثار و عوارض آن تحقیق نمایید.
۴- تلاش برای شکستن کلیشه‌های جنسیتی
بسیاری از افراد مصرف مواد را امری مردانه تلقی می‌کنند. در واقع آنها بر این باورند که مردان ظرفیت بیشتری برای استعمال مواد مخدر دارند و کمتر معتاد می‌شوند. به همین خاطر متأسفانه بسیاری از زنان برای نشان دادن قدرت خود و شکستن کلیشه‌ها و تبعیض جنسیتی تلاش می‌کنند به رفتارهای مخربی نظیر مصرف سیگار یا مواد مخدر روی بیاورند. این در حالیست که پژوهش‌ها هرگز از این باور پشتیبانی نمی‌کنند. در واقع مطالعات تحقیقاتی بیانگر این نکته هستند که اعتیاد امری جنسیتی نیست و زن و مرد هر دو در برابر آن آسیب‌پذیر هستند.
۵- فشارهای اجتماعی برای تناسب اندام
امروزه با گسترش فضای مجازی و صنعت تبلیغات فشارها برای تناسب اندام و لاغری زنان بسیار بیشتر شده است. افراد در همه فیلم‌های سینمایی، فیلم‌های تلویزیونی و آگهی‌های تبلیغاتی همواره زنانی را می‌بینند که اندام‌هایی تراشیده دارند. این مسئله باعث می‌شود که لاغری و تناسب اندام نه به عنوان یک هدف سلامتی بلکه به عنوان ملاک زیبایی و پذیرش زنان در جامعه مد نظر قرار گیرد. همین مسئله باعث می‌شود که مقاومت بانوان در برابر موادی نظیر شیشه کاهش یابد.
در واقع بسیاری از افرادی که به مواد مخدر لاغر کننده نظیر شیشه معتاد شده‌اند در گذشته بر این باور بوده‌اند که می‌توانند پس از لاغری به سادگی آن را کنار بگذارند و هرگز تصور دقیقی از شدت اعتیادآوری شیشه و پیامدهای روانشناختی آن نداشته‌اند. در نتیجه لازم است بدانید آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد سلامت روان شماست و لاغر شدن نباید به بهای از دست دادن سلامتی تمام شود.
۶- زندگی در محیط ناسالم
عوامل محیطی یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در اعتیاد همه افراد اعم از زنان و مردان هستند. در واقع بررسی‌ها نشان می‌دهند افرادی که در خانواده‌های معتاد به دنیا می‌آیند بیش از دیگران در معرض ابتلاء به این آسیب قرار دارند. هم چنین افرادی که در محله‌های فقیرنشین زندگی می‌کنند و به آسانی می‌توانند به مواد دسترسی پیدا کنند، بیش از دیگران احتمال دارد که به سمت مواد گرایش پیدا کنند.
برخی از مطالعات تحقیقاتی از این موضوع خبر می‌دهند که دختران نوجوان در برابر فشار گروه همسالان آسیب پذیری بیشتری نسبت به پسران دارد. این مسئله باعث می‌شود در صورتی که دختران در تعامل با گروه‌های دوستی مصرف کننده مواد قرار بگیرند، به احتمال بالاتری رفتار مصرف مواد را برای پذیرفته شدن در گروه‌های دوستی از خود نشان دهند.
تبعات اعتیاد در زنان چه مواردی است؟
نتایج تحقیقات حاکی از آن است که زنانه‌تر شدن اعتیاد به سه مقوله اصلی پیامدهای فردی، خانوادگی و عوارض اجتماعی و شبکه‌ای از مفاهیم و مضامین فرعی تحت عنوان؛ تعارض زوجی، فرزندپروری ناکارآمد، آسیب‌پذیر شدن روابط و موقعیت دختران، طردشدگی اجتماعی، ارتکاب جرایم اجتماعی، هدر رفتن سرمایه انسانی اقتصادی و زیر مقوله‌هایی مرتبط با این مفاهیم ختم می‌شود.
اعتیاد در زن‌ها منجر به پیامدهای منفی از نظر اجتماعی و فردی می‌شود، به خصوص در جامعه‌ای که نگاه کلیشه‌ای دارد، این مسئله به سختی پذیرفته می‌شود، رایج‌ترین عواقب اعتیاد زنان عبارتند از:
تشکیل خانواده آشفته، کاهش فرصت ازدواج، از دست دادن فرصت مادری و فرزندپروری کارآمد، انحراف و روی آوردن به روابط متعدد، فرار از منزل و کارتون خوابی، افزایش فقر و دزدی، احتمال سقط جنین یا به دنیا آوردن فرزند ناقص و معیوب، از دست دادن زیبایی و سلامت جسمی، از دست دادن شغل، بیماری‌های مختلف زنانه، مشکلات روحی روانی چون اضطراب و افسردگی
دام‌هایی برای کشاندن زنان به سمت دخانیات
کارخانه‌های دخانیات همه سلایق را در نظر گرفته‌اند و حتی برای زنان هم سیگارهای مخصوص زنانه تولید کرده‌اند. اغلب زنان سیگار کشیدن را از سیگارهای لایت آغاز می‌کنند، سیگارهای طعم‌دار و سیگار برای لاغری هم دام‌های دیگری است که کمپانی‌های دخانیات بر سر راه زنان پهن می‌کنند تا آنها را به دام اعتیاد به دخانیات بکشانند.
ماجرای سیگاری شدن زنان، اما فرق می‌کند، چهره‌های تکیده، دندان‌های زرد و جرم گرفته و بوی تند توتون اگر برای مردان پسندیده نباشد برای زنان شایسته نیست. فارغ از تمام این‌ها زنان به‌واسطه نقش‌های محوری خود در خانواده می‌توانند دیگر اعضای خانواده را هم تحت تأثیر قرار دهند و از آنجایی که سیگار اغلب اوقات دروازه‌ای برای ورود به سمت مواد مخدر است، سیگاری شدن دختر یا مادر خانواده نگرانی‌های زیادی را ایجاد می‌کند؛ چراکه فرزندان از مادر خود الگو می‌گیرند و مادر فرشته زندگی هرکدام از ماست به همین خاطر هم سیگار کشیدن زن خانواده حرمت و قبح گرایش به دخانیات را در خانواده می‌شکند.
اما دختران جوان سیگاری با چالش‌های جدی‌تری در سلامت خود مواجهه هستند، چراکه مصرف مواد دخانی ذخیره تخمدان زنان را کاهش می‌دهد و درنتیجه احتمال ناباروری را بالا می‌برد، با این اوصاف است که می‌توان دریافت چرا باید از رشد مصرف سیگار در زنان بیشتر از سیگاری بودن مردان نگران بود.
آیا اعتیاد زنان اهمیت بیشتری دارد؟
به دلیل نقش مهم و پررنگ زنان در تعادل وضعیت روانی خانواده و جامعه و تأثیر آنها بر تربیت فرزند، مصرف مواد در زنان از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ در واقع با آسیب دیدن زنان، علاوه بر اینکه خودشان لطمه می‌بینند، آسیب‌های متعددی نیز به جامعه و خانواده وارد می‌شود.
برای مثال اعتیاد در دوران بارداری یا شیردهی جدا از خود فرد اثرات مخربی بر نوزاد می‌گذارد. بسیاری از این نوزادان با عقب مانده ذهنی و جسمی مختلف متولد می‌شوند. همچنین به دلیل انتقال مواد از طریق جریان خون به جنین و از طریق شیر به کودک، امروزه ما با پدیده اعتیاد نوزادان رو به رو هستیم. در حقیقت این نوزادان از همان ابتدا به مواد مخدر معتاد شده‌اند و پس از زایمان یا قطع شیردهی به سندروم محرومیت از مواد دچار می‌شوند.
به دلیل مسائل فرهنگی، معمولاً آمارهایی که از اعتیاد زنان وجود دارد نادرست است. همچنین عدم حمایت خانواده‌ها باعث می‌شود که زنان در صورت علنی شدن مشکلشان، از طرف اطرافیان طرد شوند و برای تأمین نیاز خود، به راحتی مورد سو استفاده قرار گرفته یا وارد جریانات غیر اخلاقی شوند. این مسئله باعث گسترش بیماری‌هایی مثل ایدز و هپاتیت می‌شود و بر تأثیرات مخرب اعتیاد می‌افزاید.
زنان نباید معتاد شوند!
مسئله اعتیاد، به هیچ وجه جنسیتی نیست. اینکه زنان معتاد نسبت به مردان گناه بزرگ‌تری مرتکب شده و لایق طرد و تنبیه هستند اشتباه است. همان‌طور که مردان درگیر فشارهای مختلفی نظیر فشارهای اقتصادی هستند، زنان نیز فشارهای جسمی و روحی زیادی را در طول زندگی تحمل می‌کنند که ممکن است آنها را به سمت مصرف مواد سوق دهد. در صورت ابتلای زن به بیماری اعتیاد، نقش خانواده در ترک اعتیاد و حمایت خانواده باید مورد توجه قرار بگیرد.
نظر شما