به گزارش خبرنگار ایمنا، دنیای صمیمی خانواده وقتی بیشتر رنگ زندگی به خود می‌گیرد که طنین بازی و شادی بچه‌ها به آن اضافه شود، لابه‌لای شعف حاصل از تحرک آنها میل به زیستن، همیشه بودن و رهایی از همه بندها موج می‌زند و این والدین هستند که انتظار می‌رود به عنوان قهرمانان قصه چهار دیواری‌های زندگی، سایبان آمال بچه‌ها باشند، به ویژه وقتی شادی‌های کودکانه تبدیل به نزاع‌های انتقام‌جویانه می‌شود، والدین در می‌مانند چگونه دوباره در روابط آنها صلح و صفا برقرار کنند.
اگر شخصی با شما درباره زورگویی فرزندتان صحبت می‌کند ممکن است در ابتدا کودکان دیگر را مقصر جلوه دهید اما بهتر است با خود صادق باشید و در صورت برخورد خشونت‌آمیز فرزندتان با دیگران به او کمک کنید تا برخورد مثبت با دیگران داشته باشد.
کودکان زورگو چه نوع رفتارهایی دارند؟
روانشناسان تاکید دارند کودکان معمولاً رفتار خشونت و زورگویی را در خانواده از والدین خود می‌آموزند، در واقع ما اغلب شاهدیم که این کودکان قربانی رفتارهای والدین خود می‌شوند یا بعضاً از همسالانه خود این رفتار را یاد می‌گیرند. دروغگویی، دزدی، فرار از منزل، آزار و اذیت حیوانات و فعالیت‌های جنسی زودهنگام از جمله رفتارهایی است که کودکان زورگو و خشن دارند.
زورگویی و پرخاشگری کودکان به سه شکل کلامی، جسمی و رابطه‌ای بروز می‌کند، از توصیه‌های روانشناسان به والدین این است که رفتارهای زورگویی کودکان را خیلی جدی بگیرند و در مقابل اینگونه رفتارها قاطعانه بایستند و اگر برای آنها تنبیه و یا تشویقی در نظر گرفته می‌شود حتماً به آن عمل کنند.
محروم کردن کودکان از تفریحات شأن می‌تواند از تنبیه‌های این افراد باشد، والدین آگاه باشند تا سن چهار سالگی هیچکدام از رفتارهای کودکان، زورگویی تلقی نمی‌شود و اغلب این رفتارها به دلیل ارتباط گرفتن آنها با اطرافیانشان است. اما لازم است والدین نسبت به اینگونه رفتارها واکنش نشان دهند تا از پیشرفت این رفتارها جلوگیری کنند، البته به هیچ عنوان تنبیه بدنی برای فرزندان توصیه نمی‌شود.
از دیگر علائم رفتاری کودکان پرخاشگر عبارتند از:
- کودکان دیگر را مکرر و مدام اذیت می‌کنند.
- اجازه شرکت در بازی‌ها و فعالیت‌های خودشان را به کودکان دیگر نمی‌دهند و آنها را نادیده می‌گیرند.
- در مورد کودکان دیگر بدگویی می‌کنند و رازهای آنها را فاش می‌نمایند.
- بچه‌های دیگر را با اسم‌های زشت و ناپسند صدا می‌کنند.
- به زور اسباب بازی بچه‌های دیگر را از آنها می‌گیرند و یا کسی دیگر را به این کار تشویق می‌کنند.
- در مورد کودکان دیگر به صورت تهاجمی و منفی صحبت می‌کنند.
- در وسایل آنها پول، اسباب بازی و یا چیزهایی که متعلق به او نیست پیدا می‌شود.
البته داشتن این علائم به صورت صددرصد نشان دهنده زورگویی یا پرخاشگری فرزند شما نیست؛ اما بهتر است اگر این علائم را در او می‌بینید برای فهمیدن حقایق با معلم او صحبت کنید.
علل و عوامل مختلف دعواها و زورگویی فرزندان
۱. عوامل فردی: صرفاً می‌تواند عملی بدون تفکر و یا از روی خستگی و بی‌حوصلگی باشد. برخی از کودکان اشکالی را در این عمل نمی‌بینند چرا که نمی‌دانند و توجهی ندارند این عمل چقدر به دیگران صدمه می‌زند و گاهی هم فکر می‌کنند فرد مستحق آن است.
۲. عوامل خانوادگی: نوعی رفتار آموخته شده محسوب می‌شود که عوامل خانوادگی چون پرورش سرد و بی احساس کودک، خشونت و ناسازگاری فراوان، نبود مقررات و نظارت ضعیف بر رفتار، در آن تأثیر دارد و از طرف دیگر قربانیان برخی از خانواده‌هایی هستند که کودکان را مورد حمایت مفرط قرار داده و یا از خانواده‌های گرفتار و درگیری که نتوانستند مهارت‌های اجتماعی یا راهکارهایی به وجود آوردند که برای برخورد با این شرایط لازم است.
۳. عوامل مدرسه: زورگویی را نمی‌توان در انزوا در نظر گرفت و وقوع آن نیاز به بافت و زمینه‌ای دارد و به نوع مدرسه نیز مرتبط است.
۴. عوامل جامعه: جامعه محلی و مناطق هم جوار نیز می‌تواند بسیار مهم باشد و به طور کلی احتمال دارد تمایز طبقات اجتماعی، فشارهای اجتماعی –اقتصادی بر خانواده‌ها، نقشی در این گرایش به خشونت داشته باشند
۵. عوامل محافظ: برخی از کودکان، قدرت منابع درونی آنها و حمایت از همسالانشان می‌تواند به آنها در حمایت از خود و ایجاد راهکارهایی برای برخورد موفق با زورگویی یاری کند و بالعکس برخی دیگر حتی نمی‌توانند در برابر کوچک‌ترین حادثه از خود دفاع کنند.
عواقب زورگویی در فرزندان
- عقب ماندن از پیشرفت درسی
- داشتن روابط ضعیفی با خانواده و جمع همسالان
- قرار گرفتن در کنار افراد ضعیف
- آسیب‌های اجتماعی مانند: اعتیاد، بزهکاری
نحوه صحیح رفتار والدین با کودک زورگو
زورگویی و پرخاشگری بچه‌ها مشکل شایع بسیاری از والدین است، خشونت رفتاری کودکان و سازگار نبودن وی با هم سن و سال‌هایش می‌تواند مشکلات بسیاری را در آینده به وجود آورد، باید والدین برای نوع رفتار با فرزندان قلدر شیوه‌های را به کار بگیرند که عبارتند از:
برچسب زورگو به فرزندتان نزنید
در زمینه برخورد با کودک زورگو به او برچسب زورگو نزنید و سعی کنید درباره موضوعات خاصی که نشانه زورگویی است با او صحبت کرده و دلیل رفتارهای او را درک کنید و به فرزندتان راه‌های کنترل برخورد با دیگران را آموزش دهید و با هم نقش بازی کرده و برخورد درست با دیگران را تمرین کنید.
نشان دادن عواقب زورگویی
از دیگر رفتارهای صحیح با کودک زورگو در نظر گرفتن پاداش‌ها و تنبیه‌هایی برای خوش خلقی و بد خلقی او می‌باشد و به او بفهمانید که زورگویی چه عواقبی دارد و در صورتی که دو کودک با هم پرخاشگری می‌کنند سعی کنید از کودکی که مورد خشونت فرد پرخاشگر قرار گرفته است دلجویی کنید.
داشتن یک برنامه ضد قلدری
مشاوران خانواده و روان شناسان در زمینه برخورد با کودک زورگو اعمال محدودیت به منظور کنترل پرخاشگری را توصیه می‌کنند به عنوان مثال چیزی را که کودک با صدای معمولی در خواست می‌کند با او بدهد و یا اینکه در صورتی که کودک از خود رفتاری رضایت بخش نشان داده است او را به یک گردش روزانه ببرید.
انتخاب مجازات‌های سازنده
اگر تمایل دارید که به دلیل زورگویی مانند زدن یک کودک در مدرسه فرزندتان را تنبیه کنید باید در انجام این روش بسیار با دقت عمل کنید و فریاد زدن تنبیه خشن و یا کتک زدن خودداری کنید زیرا انجام این کارها سبب می‌شود که فرزندتان رفتارهای زورگویی خود را ادامه دهد بنابراین تنبیه‌های مناسبی و سازگاری را انتخاب کنید از جمله: انجام کارهای منزل و یا نوشتن نامه معذرت خواهی برای کودکی که در مدرسه اذیت کرده است.
رفتار مثبت و خوب را تشویق کنید
اصول تقویت مثبت می‌تواند اثر بیشتری نسبت به یک نظام تربیتی منفی داشته باشد. کودکان خود را به رفتار مثبت و خوب تشویق کنید و زمانی که کودکان در موقعیت‌های مشابه که قبلاً قلدری می‌کردند، به صورت مثبت و سازنده رفتار کردند آنها را مورد تمجید و تشویق قرار دهید.
الگوی مناسبی برای کودک فراهم کنید
به شدت مراقب نوع صحبت کردن و رفتار خودتان زمانی که در کنار کودک هستید باشید. اگر در مقابل کودک رفتارهای پرخاشگرانه نشان دهید، به احتمال بیشتری آنها از رفتارهای شما الگوبرداری می‌کنند. به یاد داشته باشید که در مورد رفتارهای قلدری و پرخاشگرانه بهترین مکان برای دامن زدن به ایجاد تغییر منزل و رابط کودک در منزل است.
لزوم کمک گرفتن از مشاور
ممکن است برای جلوگیری از بروز رفتارهای پرخاشگرانه و زورگویانه کودکتان، به کمک گرفتن از یک مشاور نیاز داشته باشید. اگر فرزند شما در عزت نفس، اعتماد به نفس و خویشتن داری در هنگام عصبانیت دچار مشکل باشد، صحبت کردن با یک مشاور می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. اگر فرزندتان در مدرسه زورگویی می‌کنند، ممکن است مسئولین مدرسه او را به مشاور مدرسه یا شخص دیگری ارجاع دهند.
یکی از مسائلی که باید به فرزند خود آموزش دهید، همدلی و احترام به هم نوع است. بهترین روش برای یاد دادن این کار، الگو بودن برای فرزندتان است. شما با داشتن رفتار خوب و مثبت همراه با همدلی و احترام به دیگران، این ویژگی‌های خوب را در فرزند خود ایجاد و تقویت کنید.
باید به رفتارهای خود نیز توجه کنید، زیرا معمولاً کودکانی که در خانه مورد خشم و آزار و تنبیه فیزیکی قرار می‌گیرند، تمایل بیشتری به انجام رفتارهای خشونت آمیز پیدا می‌کنند. در نتیجه باید شما در هنگام خشم و عصبانیت خود را کنترل کنید تا از رفتارهای خشونت آمیز، داد زدن و از این قبیل رفتارها جلوگیری شود و بتوانید با خونسردی و آرامش با فرزند خود رفتار کنید.
یکی از راه‌هایی که در جلوگیری و رفع رفتار پرخاشگرانه بسیار کمک کننده خواهد بود، تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس او است. شما می‌توانید او را به انجام فعالیت‌های مثبت و خوب تشویق کنید، فعالیت‌هایی از قبیل هنری، ورزشی، موسیقی و یا هر چیزی که کودک شما به آن علاقه مند است؛ با انجام این کار اعتماد به نفس فرزند شما افزایش پیدا می‌کند.
برای تقویت عزت نفس فرزندتان نیز باید او را مورد توجه و محبت خود قرار دهید. معمولاً کودکانی که مورد بی مهری و بی توجهی والدین خود قرار دارند، احساس بی ارزشی کرده و در نتیجه به اعمال زور و رفتارهای خشونت آمیز روی می‌آورند. در حالی که کودکانی که از توجه و محبت کافی از طرف والدین برخوردار هستند معمولاً این کم‌تر به سمت این گونه رفتارها کشیده می‌شوند.
یاد دادن نظم و انضباط نیز در جلوگیری از بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان مؤثر است. داشتن نظم و انضباط به معنی تقویت رفتارهای خوب و برطرف کردن رفتار و اعمال نادرست می‌باشد.
یکی از موارد مهم دیگری که باید به فرزند خود آموزش دهید این است که در اگر در بعضی مواقع در شرایطی قرار می‌گیرد که با فردی اختلاف نظر دارد، بهتر است آرامش خود را حفظ کرده و موضوع را در خونسردی کامل و به دور از اعمال زور و خشونت حل کند. این آموزش، باعث می‌شود کودک شما توانایی مدیریت شرایط بحرانی را به دست آورد.
لزوم کنترل قلدری و زورگویی کودکان
انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از قلدری یا کمک به کودکان در کنار آمدن با رفتار قلدرمآبانه بسیار مهم است، زیرا کودکانی که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند بیشتر در معرض مشکلات عاطفی مانند اضطراب و افسردگی هستند و در مدرسه نیز ضعیف‌تر عمل می‌کنند. نکته مهم این است که در اکثر قریب به اتفاق حوادث قلدری، افراد دیگری نیز حضور دارند که شاهد وقوع رویداد هستند و متأسفانه به جای متوقف کردن آن به گونه‌ای عمل می‌کنند که رفتار پرخاشگرانه را تشویق می‌کند.
علاوه بر این‌ها، زورگویی در مدرسه بیشتر هنگامی دیده می‌شود که پاسخ معلم نسبت به درگیری، نامناسب باشد و یا روابط ضعیفی بین معلم و دانش آموز وجود داشته باشد بنابراین مداخله با هدف تغییر اوضاع در مدرسه برای تغییر هنجارها در مورد زورگویی، ضروری است. در سطح فردی، صحبت کردن با کودکان در مورد زورگویی بسیار مهم است همچنین تشویق آنها برای گزارش در صورت مشاهده اتفاق برای همسالان می‌تواند گام مؤثری باشد.
ارتقا همدلی نیز می‌تواند کمک کننده باشد چراکه وقتی افراد مشاهده می‌کنند شخصی مورد آزار و اذیت قرار گرفته مداخله می‌کنند، والدینی که در مورد احساسات خود با بچه‌ها صحبت می‌کنند کودکانشان از همدلی بالاتری برخوردارند و رفتارهای مناسب‌تری با هنجارهای اجتماعی دارند، همچنین آموزش به کودکان برای مهربان بودن با یکدیگر ممکن است در مثبت‌تر کردن تعاملات اجتماعی مفید باشد.
به کودک خود کمک کنید تا قلدری را متوقف نماید
به کودک خود آموزش دهید که بفهمد رفتارهای قلدری و پرخاشگری مورد قبول دیگران نیست و در صورت تکرار، این رفتارها در منزل، مدرسه و اجتماع نتایج ناگواری در پی خواهد داشت. سعی کنید که علت اصلی رفتار قلدری کودک را پیدا کنید. در بعضی موارد کودکان به این علت قلدری می‌کنند که در کنترل هیجانات شدید خود ناتوان هستند. در موارد دیگر کودکان مهارت‌های همکاری و مشارکت با دیگران را نمی‌دانند.
در مقابل قلدری کودک جدی باشید
مطمئن شوید که کودک شما فهمیده است که شما در مقابل رفتارهای قلدری کودک در خانه، مدرسه و هر مکان دیگری هیچ‌گونه شکیبایی نشان نمی‌دهید. در مقابل رفتارهای قلدری قانون‌های سفت و سختی تعیین کنید و به آنها پایبند باشید. اگر تنبیه شما برای رفتار قلدری کودک این است برای مدتی او را از استفاده از بعضی امکانات محدود کنید. اطمینان حاصل کنید که این تنبیه برای کودک معنادار است و او معنا و علت آن را فهمیده است. برای مثال اگر کودک شما بوسیله پیامک به دیگران توهین کرده، استفاده از تلفن را برای مدتی ممنوع کنید. اگر کودک در خانه با خواهر و برادرهایش پرخاشگری می‌کند، او را متوقف کنید. تلاش کنید که رفتارهای جایگزین بهتر مانند ترک کردن اتاق و ادامه ندادن بحث را به آموزش دهید.
احترام و مهربانی را به کودکان قلدر بیاموزید
به کودک آموزش دهید که نسبت به دیگران با احترام و مهربانی رفتار کند. به کودک خود بگویید که تمسخر دیگران به علت تفاوت‌های جسمانی، ظاهری، نژادی، مذهبی و یا فرهنگی کار درستی نیست. تلاش کنید که نسبت به این تفاوت‌ها حسی از همدلی و همدردی را در کودک خود پرورش دهید. تلاش کنید کودک خود را وارد اجتماعاتی کنید که در آنها تعامل با کودکان متفاوت بیشتر باشد.
در مورد زندگی اجتماعی کودک خود اطلاعات بیشتری به دست آورید
تلاش کنید نسبت به عوامل تأثیرگذار در رفتار کودک شما در محیطی که قلدری رخ می‌دهد اطلاعات بیشتری کسب کنید. با والدین کودکان دیگر، مشاوران مدرسه و معلمین صحبت کنید. آیا کودکان دیگر هم در مدرسه رفتارهای پرخاشگرانه و قلدری نشان می‌دهند، در مورد روابط کودک با دوستانش در مدرسه از او سوال کنید. در صورت لزوم کودک را در محیط‌های اجتماعی دیگری وارد کنید که بتواند آنجا روابط دوستانه جدیدی شکل دهد.
نظر شما