به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس یادداشتی که جلال خوشچهره، کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص احیای مذاکرات برجام در اختیار این رسانه قرار داده است: اعلام شروع دور تازه گفت‌وگوهای برجامی از سوی تهران در بروکسل و پرهیز «جوزف بورل» رئیس کمیسیون خارجی اتحادیه اروپا در تأیید کامل این خبر، نشان از دو نگاه متفاوت میان طرف ایرانی و اعضای اروپایی گفت‌وگوهای متوقف شده وین دراین‌باره دارد. تهران می‌خواهد پیش از ورود کامل به آنچه مربوط به احیای برجام است، درباره چگونگی دستور کار از سرگیری گفت‌وگوها به توافق مشترک دست یابد. این در حالی است که طرف‌های غربی چنین نظری نداشته و می‌خواهند ادامه کار از ایستگاه ششم که از خردادماه گذشته متوقف مانده، انجام گیرد.
اهمیت اختلاف دیدگاه‌ها که گاه به نقطه تعارض و مناقشه نزدیک شده در آن است که طرف‌های غربی بر بازگشت تهران به جایگاه خود در سال ۲۰۱۷ یعنی هنگام خروج دولت «دونالد ترامپ» از برجام، تأکید دارند. تهران اما با محاسبه زمان سپری شده، خسارت‌های اقتصادی تحمیلی و موقعیت تازه‌ای که در توسعه تکنولوژی هسته‌ای خود کسب کرده بر این نظر است که باید طرف‌های گفت‌وگو کننده با لحاظ موارد بالا و به رسمیت شناختن موقعیت هسته‌ای کشورمان، تمهیدات تشویقی لازم را برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای به شکل رسمی و حقوقی فراهم کنند. از جمله مهمترین خواسته‌های تهران، لغو همه تحریم‌هایی است که نه تنها در دهه‌های گذشته از سوی سازمان ملل متحد و دولت‌های اروپایی بلکه رؤسای جمهور و کنگره ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شده است. این تحریم‌ها شامل دو بخش موضوعی و اشخاص بوده که در ماه‌های اخیر و به ویژه پس از استقرار دولت «جوبایدن» در دی ماه سال گذشته و دولت «ابراهیم رئیسی» از تابستان امسال، محور بحث و جدل‌ها در محافل برجامی است.
جو بایدن که اکنون تیم «جان کری» وزیر امور خارجه دولت «باراک اوباما» در سال ۲۰۱۵ میلادی را برای گفت‌وگوهای برجامی در اختیار دارد، خلاف برخی گمان‌های خوش‌بینانه گذشته و نیز نمایش‌های مسالمت‌جویانه در قبال تهران در عمل بر همان سیاقی گام برمی‌دارد که دونالد ترامپ برداشت. ترامپ با اجرای سیاست فشار حداکثری، کوشید تهران را وادار به نشستن پشت میز گفت‌گوها کند.
در این حال، سیاست خاورمیانه‌ای بایدن نه تنها توفیری با دولت ترامپ ندارد، بلکه گام‌های عملی و ملموسی را در مسیری گذاشته که هدف آن کاستن - و بلکه قطع -نفوذ منطقه‌ای تهران است. پنهان نیست که نوک تیز تحولات جاری در قفقاز، افغانستان، عراق، لبنان، سوریه و یمن، منافع ایران را در کوتاه و بلندمدت هدف گرفته است. در واقع وضع جاری، اقدام برای تحقق‌بخشی همان شروط دوازده‌گانه «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه دولت ترامپ مقابل تهران معنا می‌شود.
بدتر اینکه اکنون تروئیکای اروپایی هم‌سو با رویکرد واشنگتن بر لزوم قبول تهران برای از سرگیری گفت‌وگوهای برجامی مطابق با مطالبات خود تأکید دارند. برخی از سخنگویان اروپایی حالا از پایان برجام می‌گویند. مواضع اخیر آنان خلاف گذشته که کوشش می‌شد راه حل میانه را برای رفع اختلاف‌ها میان تهران و واشنگتن و در تلاش برای احیای برجام برگزینند، است.
اکنون آمریکا و اروپا با انتخاب ادبیات تهدیدآمیز و هشدار درباره پایان فرصت‌ها برای بازگشت به برجام، گاه و بیگاه از پلان B سخن می‌گویند. اگرچه درباره ماهیت این نقشه اطلاعات زیادی در دست نیست، اما با نگاه به تحولات منطقه‌ای، احتمال تشدید تحریم‌ها و حتی دادن میدان عمل به اسرائیل برای ماجراجویی‌های نظامی و خرابکارانه وجود دارد. ممکن است بایدن در اقدامی هشدارآمیز به تهران، تیم کنونی گفت‌وگو کننده برجامی در وزارت امور خارجه را تغییر داده و کار را به تیم تندرو «هیلاری کلینتون» وزیر امور خارجه دور نخست ریاست جمهوری اوباما بسپارد.
تهران اما تکلیف دیگری برای قبول بازگشت به تعهدات برجامی خود قائل است. ترکیب دولت کنونی ایران رویکرد متفاوتی با دولت «حسن روحانی» در قبال برجام دارد. انعطاف در قبول از سرگیری گفت‌وگوهای برجامی از سوی دولت سیزدهم، گامی در پذیرش واقعیت برجام به عنوان کلید برون رفت از مشکلاتی است که اکنون کشور با آن روبه‌روست.
تأخیر تهران در اعلام رسمی از سرگیری گفت‌وگوهای متوقف شده در وین، می‌تواند به تلاش مسئولان کشورمان برای محاسبه هزینه و فایده بازگشت به گفت‌وگوهایی تعبیر شود که با نگاه به مواضع واشنگتن و متحدان اروپایی آن سخت می‌نمای؛ از این رو حضور تهران در بروکسل و گفت‌وگوی مقدماتی با طرف‌های اروپایی با هدف سنجش هزینه و فایده و تلاش برای دستیابی به نقشه راهی است که از سرگیری گفت‌وگوهای وین را بر اساس نگرش جاری در دولت سیزدهم و به تبع آن افکار عمومی، قابل پذیرش کند.
آنچه روشن است اینکه گفت‌وگو کنندگان برجامی حالا آمادگی خود را برای دیدار مقدماتی نشان داده‌اند، اما اینکه آیا ماهیت این دیدار از برداشت و فهم یکسانی نزد طرف‌های ایرانی و اروپایی برخوردار خواهد بود، محل تردید است.
نظر شما