به گزارش خبرنگار ایمنا، علاقمندان نجوم و کسانی که مشتاق شروع کاوش در آسمان هستند در ابتدا باید با صورت‌های فلکی و روش شناسایی آنها آشنا شوند. هر یک از صورت‌های فلکی داستانی دارد که آسمان امروز را به آنچه پیشینیان ما می‌دیدند، متصل می‌کند.
در زمان‌های گذشته مردم الگوهایی تخیلی از تعدادی ستاره نزدیک به هم در آسمان مشاهده و سپس رسم می‌کردند که امروزه ما آنها را صورت فلکی می‌نامیم. دسته‌بندی صورت‌های فلکی براساس قابل مشاهده بودن در نیمکره شمالی یا جنوبی و همچنین قابل مشاهده بودن در فصل‌های مختلف سال انجام می‌پذیرد؛ برای یافتن هر جرمی در آسمان می‌توانیم از صورت‌های فلکی کمک بگیریم. در همین رابطه با فاطمه فخرایی‌فرد، کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
منظور منجمان از صورت فلکی چیست؟
صورت فلکی گروهی از ستارگان است که از دید ناظر زمینی الگویی را در آسمان تشکیل داده‌اند؛ البته صورت‌های فلکی کاملاً خیالی‌اند و بیشتر آنها توسط اخترشناسان باستان اختراع شده‌اند که برای راهنمایی، پیمایش و تقسیم‌بندی در آسمان شب استفاده می‌شود.
تفاوت بین صورت فلکی و الگوی ستاره‌ای چیست؟
الگوهای ستاره‌ای به دلیل اینکه به طور رسمی ثبت نشده‌اند با صورت فلکی متفاوت است؛ بیشتر الگوهای ستاره‌ای به راحتی در یک صورت فلکی قابل تشخیص است. الگوی ستاره‌ای "ملاقه" که در صورت فلکی دب‌اکبر قراردارد و مشهورترین الگوی ستاره‌ای است؛ همچنین الگوی "قوری" که در صورت فلکی قوس قراردارد و جز الگوهای ستاره‌ای معروف است.
چند صورت فلکی رسمی وجود دارد؟
اتحادیه بین المللی نجوم (IAU) به طور رسمی ۸۸ صورت فلکی را که آسمان‌های شمالی و جنوبی را پوشانده است به رسمیت می‌شناسد. هر صورت فلکی ناحیه‌ای از آسمان است که بوسیله زوایای میل و بعد مرزبندی می‌شود. هر نقطه داده شده در کره سماوی در یکی از صورت‌های فلکی واقع شده است.
چند صورت فلکی دایره البروجی وجود دارد؟
زودیاک یا منطقه البروج مجموعه‌ای از صورت‌های فلکی است که مسیر خطی سالانه خورشید در آسمان یا دایره البروج در آن قرار گرفته و تا چند درجه بالاتر و پایین‌تر خط دایره البروج گسترش پیدا می‌کند.
در طول سال، به نظر می‌رسد خورشید از تمام صورت‌های فلکی منطقه البروج عبور می‌کند. از نظر نجومی ۱۳ صورت فلکی زودیاک به نام‌های: حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جدی، دلو، ماهی و مارافسای وجود دارد.
چرا ستاره شناسان فقط از ۱۲ صورت فلکی نام می‌برند؟
منطقه البروج توسط بابلی‌ها ابداع شد، آنها می‌خواستند صورت فلکی با تعداد ماه‌های تقویم مطابقت داشته‌باشد. به همین دلیل به راحتی سیزدهمین صورت فلکی که مارافسای نام داشت را حذف کردند؛ البته این صورت فلکی در مسیر دایره البروج قراردارد.
چرا صورت‌های فلکی شبیه اسم‌شان نیستند؟
صورت‌های فلکی محصول تخیل افراد باستان است. مغز انسان تمایل به دیدن الگوهای معنی‌دار در ساختارهای تصادفی دارد و نتیجه نهایی کاملاً فردی است؛ به عنوان مثال هنگامی که یونانیان صورت فلکی شکارچی را دیدند، منجمان چینی باستان ببر سفید و ققنوس سرخ را دیدند. اگر بخواهید صورت‌های فلکی را نام ببرید احتمالاً با شکل‌ها و نام‌های کاملاً متفاوتی مواجه می‌شوید.
بزرگترین صورت فلکی چه نام دارد؟
بزرگترین صورت فلکی مار باریک یا Hydra است، مساحت آن یکهزار و ۳۰۳ درجه مربع (یکای اندازه‌گیری زاویه فضایی است که بخشی از کره را مشخص می‌کند) و ۳.۱۶ درصد از کره آسمان را اشغال می‌کند، این صورت فلکی طولانی‌ترین صورت فلکی است که طول آن بیش از ۱۰۰ درجه است.
اگر در نیمکره جنوبی زندگی می‌کنید، می‌توانید سر الگوی ستاره‌ای مار باریک را که بین ستاره‌های درخشان قلب‌الاسد (Regulus) و شعرای شامی(Procyon) واقع شده است را با جستجو پیدا کنید.
کدام صورت فلکی درخشان‌ترین ستاره آسمان شمال را در خود جای داده است؟
درخشان‌ترین ستاره آسمان شب شعرای یمانی یا شباهنگ (Sirius) است که از هر دو نیمکره شمالی و جنوبی دیده می‌شود. شباهنگ در صورت فلکی سگ بزرگ قرار دارد و با قدر ۱.۴۴ می‌درخشد.
نحوه جهت‌یابی به کمک صورت‌های فلکی چگونه است؟
اگر از آسمان شمالی شروع کنیم، برخی از صورت‌های فلکی همیشه قابل مشاهده است که معروف‌ترین آنها الگوی ستاره‌ای ملاقه است ("ملاقه" یک صورت فلکی نیست) که از هفت ستاره روشن (چهار ستاره "کاسه" را تشکیل می‌دهند، سه ستاره دیگر "دستگیره") تشکیل شده و شکل یک ملاقه را در آسمان به تصویر می‌کشد که یکی از قابل تشخیص ترین الگوها را در آسمان شب ایجاد می‌کند.
"الگوی ستاره‌ای ملاقه" یک راهنمای ایده آل برای مکان یابی صورت‌های فلکی اطراف و ستاره شمالی و جهت‌های جغرافیایی است. شما می‌توانید با اتصال و ردیابی خطی بین ستاره‌های دبه و مراق در انتهای کاسه ملاقه و ادامه دادن آن در حدود پنج برابر فاصله بین آنها، ستاره قطبی را پیدا کنید.
ستاره قطبی درخشان‌ترین ستاره صورت فلکی خرس کوچک و حاوی الگوی ستاره‌ای ملاقه کوچک است. این ستاره همانند برادر بزرگ خود، از هفت ستاره تشکیل شده است (چهار ستاره در کاسه و سه ستاره در دسته)؛ البته از آنجایی که چهار ستاره این الگو کم نور است در آسمان دارای آلودگی نوری سخت می‌توان آن مشاهده کرد.
با یافتن ستاره قطبی جهت شمال آسمان پیدا شده و اگر به کمک یک خط مسیر دوستاره سر کاسه و ستاره شمالی را به اندازه پنج برابر فاصله دبه و مراق ادامه دهید به گروه چشم نوازی از ستاره‌ها می‌رسید که یک حرف مشخص M یا W را تشکیل می‌دهد. این الگو صورت فلکی ذات الکرسی یا ملکه یا کاسیوپیا نامیده می‌شود که یکی دیگر از صورت‌های فلکی دور قطبی شمالی است که در آن سوی ستاره قطبی و روبروی دب اکبر قراردارد. درواقع با امتداد نیم‌ساز زاویه وسط حرف W به ستاره قطبی می‌رسیم.
نظر شما