به گزارش خبرنگار ایمنا، اگر شهر را به مانند یک موجود زنده فرض کنیم برای ادامه زندگی به سرزندگی، نشاط و تعاملات اجتماعی نیازمند است. نقش فضاهای شهری، یا به عبارتی فضاهایی که در آنها تعاملات اجتماعی شهروندان شکل می‌گیرند و فرهنگ جامعه در بستر آنها ارتقا می‌یابد، در کشور ما روز به روز در حال افول است. انسان موجودی اجتماعی، هدفمند و جویای نشاط (شادکامی) است و تا زمانی که به آنچه می‌خواهد دست نیابد احساس سعادت نمی‌کند.
برای داشتن یک مدیریت و برنامه‌ریزی شهری و ارتقا کیفیت زندگی در شهرها به همه ابعاد و عناصر شهری توجه شود، زیرا غفلت از یک عنصر باعث شکست اهداف و برنامه‌ها می‌شود. باید همه جانبه گرایی در برنامه‌ها مورد توجه جدی قرار گیرد و همه اقشار اعم از غنی و فقیر، بزرگ و کوچک، زن و مرد، مذهبی و غیر مذهبی، سیاست مدار و عادی و همه مردم از هر گروه و نژاد طیفی که هستند، توجه شود.
به زعم کارشناسان برای ایجاد تحول در شهر حتماً باید به برنامه‌های فرهنگی اولویت داده شود، زیرا اصلاح رفتار و سبک فرهنگی و زندگی مردم باعث سامان یابی سایر فعالیت‌های شهروندان می‌شود. سهل‌الوصول‌ترین ابزار در این زمینه تاکید بر قوانین و قواعد درست پیشین و جانمایی و نمایاندن مسئولانه‌ی عناصر جدید در شهر است.
جامعه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم تا کالایی که مصرف می‌کنیم لباسی که می‌پوشیم و آنچه که می‌خریم و به خانه می‌بریم و یا حتی نگاه می‌کنیم و می‌شنویم بر هویت فرهنگی تأثیر می‌گذارد. حال آنکه بسیاری از عناصر در اختیار مدیریت شهری نیست و از یک روند ملی و جهانی تأثیر می‌پذیرد. این در حالی است که رشد فناوری از یکسو و همراه شدن بیماری کرونا با آن باعث شده است تا تأثیرپذیری فرهنگی از روندهای جهانی و ملی افزایش یابد و اثرگذاری مدیریت‌های محلی و شهری بر ارتقا کیفیت زندگی کاهش یابد. در این رابطه با مهدی ابراهیمی، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
چه فعالیت‌هایی باید برای ارتقا کیفیت زندگی در شهر در بعد فرهنگی انجام داد؟
باید شهر ساخته شده برای خودروها را به شهر برای انسان‌ها و پیاده‌ها تبدیل کنیم در این صورت آرامش بر مردم و شهروندان حکمفرما می‌شود؛ در واقع باید زمینه را برای انجام فعالیت‌های فرهنگی و اصلاح سبک زندگی شهروندان فراهم کنیم در همین راستا باید تعامل بسیار تنگاتنگ و نزدیکی بین نهادهای اجتماعی مانند شهرداری، وزارت ورزش و جوانان و آموزش و پرورش، مساجد و سمن‌ها ایجاد شود و توجه ویژه‌ای به آموزش، ورزش، هنر و خانواده شود تا بتوانیم مؤلفه‌های تحول فرهنگی را ایجاد کنیم.
البته تغییرات کالبدی نیز باید در شهر اتفاق بیفتد مثلاً باید به مانند گذشته نیاز به سایه از طریق کاشت درخت و ایجاد سایه‌بان در خانه‌ها تأمین شود تا مردم به راحتی بتوانند در معابر حضور پیدا کنند و گرما و سرما مانع آنها نشود. فضاهای جمعی شهر باید مبلمان شود و فضای جمعی برای حضور مردم در شهر و تعامل آنها شکل بگیرد.
در بعد فرهنگی باید به حفظ و تقویت نمادها و نشانه‌های ایرانی اسلامی اهتمام و در آشتی نو و کهنه و نفی دو قطبی کردن جامعه تلاش کرد. تقویت نظم و انضباط شهری، توجه جدی به رسانه‌ها، ساماندهی تابلوهای شهری، اجرای برنامه‌های متنوع در فضاهای جمعی، تقویت حس تعلق از طریق ساخت فضای شهری پایا و اقتصادی، ایجاد حس و حال خاص برای هر محله، اجرای برنامه‌های متنوع برای تقویت حس عاطفی مردم در شهر، تاکید بر اجرای برنامه‌های مشترک با مساجد، مدارس، اصناف و نهادهای مردم محور مانند شوراها، کانون‌ها و پایگاه‌های بسیج، انجمن‌ها و ایجاد مکان‌های معنادار برای تجربه شهروندان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
چه پیشنهاداتی برای اصلاح بعد اقتصادی شهر دارید؟
بدون منابع درآمدی امکان اجرای برنامه وجود ندارد، اما در این زمینه به رعایت برخی اصول و قواعد نیاز داریم به طور مثال باید از بهره کشی و رانت جلوگیری شود و باید به این نکته توجه کنیم که شرایط کار و فعالیت در شهرها تسهیل شود. از سویی دیگر باید اختلاط فعالیت و سکونت اتفاق بیفتد البته تا آنجایی که مشکلاتی برای زندگی و مزاحمت اساسی برای مردم ایجاد نشود.
همچنین باید امکان خرید آسان برای مردم در همه نقاط شهر ایجاد شود. در این راستا باید به زندگی در مقابل سوداگری اصالت داده شود و درآمدهای شهرداری از طریق کاهش سهم درآمد ناشی از تولید ساختمان به درآمد ناشی از بهره برداری از فضا پایدار شود. همچنین گرفتن عوارض از نماهای لوکس و تابلوهای تجاری نامتعارف و ساخته شده با مصالح غیر محلی می‌تواند اصلاحاتی در این زمینه باشد.
در زمینه اجتماعی چه اصلاحاتی باید برای ارتقا کیفیت زندگی انجام شود؟
در زمینه اجتماعی باید محصوریت فضاهای عمومی که از شاخص‌های شهرسازی اسلامی است، احیا شود. محصور بودن فضاهای همگانی باعث می‌شود که امکان نظارت اجتماعی افزایش یابد. این محصوریت همچنین باعث افزایش ارتباط فرد با محیط و دیگر افراد جامعه می‌شود. در این خصوص باید پیوند درستی بین فضای شخصی و فضای ازدحام برقرار و طوری برنامه‌ریزی شود که شهروندان بیشترین ماندگاری سکونتی را در محلات شهری تجربه کنند. در این صورت خاطرات و تجربه‌ها شکل می‌گیرد و روابط عمیق می‌شود.
یکی از مشکلاتی که در شهرهای امروزی وجود دارد مصنوعی و غیر علمی بودن حدود محلات است. در این خصوص پیشنهاد می‌شود در حدود محلات با نظرات شورا یاری‌ها و مردم هر محل اصلاحات انجام شود.
تاکید بر اجرای آداب و رسوم مردم در فضاهای همگانی، تشکیل شورایاری‌ها و آمیختگی آگاهانه حرکت سواره و پیاده از دیگر اقدامات اجتماعی است که اولویت دارد و اینها رسیدن به هدف اصلی که بهبود کیفیت زندگی در شهرها است را میسر می‌کند.
با توجه به بحران کم آبی در بعد زیست محیطی چه اقداماتی باید انجام شود؟
در بعد زیست محیطی، شهرها پایایی خود را از دست داده‌اند و کمتر از تعداد انگشتان دست در شهرها، روز هوای پاک داریم، وضعیت رودخانه، منابع آب، انرژی و برق نامطلوب و پوشش گیاهی و خاک در معرض خطر است، بنابراین باید در این زمینه اقدامات اساسی انجام شود.
در این زمینه تلاش برای حفظ بهداشت عمومی و سلامت مردم، بهره برداری بهتر از فضاهای سبز و ایجاد سرزندگی در شهرها اهمیت دارد که پیشنهاد مشخص، کاهش سطح چمن از فضای سبز شهری و افزایش درختان مقاوم به خشکی است، زیرا میزان مصرف آب در چمن بسیار زیاد است.
همچنین از سویی دیگر باید فاصله میان محل سکونت و کار و تفریح مردم را از طریق ایجاد امکانات و خدمات در محل مدیریت کرد و بر برنامه‌ریزی محله‌ای باید تاکید تا از آشفتگی در قلمروهای رفتاری مردم جلوگیری شود.
برای ارتقا کیفیت فعالیت‌های عمرانی و کالبدی چه پیشنهاداتی دارید؟
در بحث عمران، کالبد و ترافیک شهر نیز اقداماتی از جمله توجه به حرکت بی خطر پیاده و دوچرخه، دسترسی به پارکینگ به ویژه در مراکز خدماتی که سطح عملکردی آنها شهری است، کف سازی معابر متناسب با پیشینه و قدمت، توجه به استحکام بناها اهمیت دارد، زیرا در زلزله و سیل بناها خیلی سریع تخریب می‌شود.
توجه به نما و منظر و نوع زیبایی و تقویت نقش مردم در آفرینش محیط از طریق شخصی کردن خانه‌های شهروندان و پیشنهادات شأن در فضای شهری باید پذیرفته شود. همچنین لازم است هزینه استفاده از خودروی شخصی در شهر اضافه و سفر دانش آموزان و دانشجویان با وسایل حمل و نقل عمومی رایگان شود.
چگونه یک شهر برای زندگی داشته باشیم؟
برای بازگشت به ارزشهای شهر اسلامی ایرانی سنتی، باید شهر را از شهر مدرن و نمایشی به شهر زندگی تبدیل کنیم. در این ارتباط یکی از مهم‌ترین پیشنهادات در هم تنیدگی فعالیت و سکونت است تقویت ارزشهای اخلاقی و حفظ کرامت انسانی از خود گذشتگی و ایثار، کمک به فقرا، تشویق روحیه قناعت و صرفه‌جویی بسیار اهمیت دارد.
همچنین باید به تقویت فضاهای مقدس و عمومی تاکید شود زیرا شهر را از طریق اصالت می‌توان زیست‌پذیر کنیم. اصالت دادن به فضای شهری از طریق تقویت شهروندان مسئول و ایجاد مکان‌های لایق دوست داشتن امکان پذیر است.
نظر شما