به گزارش خبرنگار ایمنا، جهش تحصیلی، طرحی برای دانش‌آموزان با بهره هوشی بالا و متفاوت از سایر دانش‌آموزان، برای رفتن به مقاطع بالاتر است و این امکان را فراهم می‌کند که مسیر پیشرفت را برای دانش‌آموزان هموارتر کند و آنها را به موفقیت برساند، اما گاهی شرایط نامناسب این شیوه، ارتقای دانش‌آموز را با شکست مواجه می‌کند، آگاهی والدین و دانش‌آموزان از این موضوع می‌تواند از شکست آنها در فرایند تحصیل پیشگیری کند.
برای جهش تحصیلی فقط کارنامه‌ای پر از نمرات خوب کافی نیست، هر چند آموزش و پرورش نخستین شرط برای جهش تحصیلی را کسب نمرات ممتاز می‌داند، با این که این شرط لازم است اما کافی نیست چرا که همیشه کسب نمرات ممتاز نشانی از استعداد برتر دانش‌آموز نیست و نمی‌توان تنها نمرات را معیار پذیرش دانش‌آموزان برای حضور در دوره‌های جهش تحصیلی دانست.
در جهش تحصیلی داشتن استعداد مهم‌ترین عامل در نظر گرفته می‌شود اما استعداد لزوماً به معنای کسب نمره ممتاز نیست، برخی والدین این دو موضوع را با هم اشتباه می‌گیرند در حالی که استعدادهای ویژه فرزند برایشان تأیید شده نیست بدون در نظر گرفتن عوامل مختلف، برای جهش تحصیلی او اصرار می‌کنند در حالی که بسیاری از خانواده‌ها با این طرح آشنا نیستند و موضوعی که در این طرح کمتر به آن توجه شده بخش روانشناسی و تأثیرات روحی و روانی است که برای دانش‌آموز دارد.
انجام تست هوش برای جهش تحصیلی دانش‌آموزان
محسن الماسی، رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص جهش تحصیلی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی، اظهار می‌کند: دانش‌آموزان برای جهش تحصیلی حتماً باید کارنامه قبولی داشته باشند، جهش تحصیلی از پایه اول به سوم، دوم به چهارم، سوم به پنجم و چهارم به ششم انجام می‌شود و ضروری است دانش‌آموزان پایه اول را خوانده باشند. جهش برای دو بار هم برای دانش‌آموزان وجود دارد، یعنی احتمال دارد دانش‌آموز بتواند در یک مقطع اول به سوم را جهشی خوانده باشد و پایه سوم را بخواند و سپس از پایه سوم به پنجم یا پایه چهارم به ششم برای جهش تحصیلی امتحان بدهد.
وی اضافه می‌کند: باید همه نمرات دانش‌آموز در کارنامه خیلی خوب درج شده باشد و والدین درخواست جهش تحصیلی دانش‌آموز را به مدیر ارجاع می‌دهند، سپس مدیر نوبت‌گیری را برای جهش تحصیلی او انجام می‌دهد و آزمون هوش از دانش‌آموز گرفته می‌شود، بعد از این که هوش دانش‌آموز سنجش شد طی هماهنگی با همکاران فرهنگی در مناطق، نواحی و اطلاع‌رسانی قبلی به خانواده دانش‌آموز امتحان تعیین سطح از چند درس گرفته می‌شود و انجام تست هوش از دانش‌آموزان برای جهش تحصیلی در پایگاه‌های تخصصی صورت می‌گیرد.
رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان، تصریح می‌کند: به دلیل مشکلات نرم‌افزاری سامانه «سیدا» هنوز عده‌ای از مدیران مدارس موفق به گرفتن کارنامه دانش‌آموزان نشدند و تعدادی هم توانستند کارنامه را بگیرند، باید در روزها و هفته‌های آینده عیب‌های نرم افزاری این سامانه برطرف شود تا کارنامه در اختیار مدیران مدارس قرار بگیرد تا با استناد به کارنامه نوبت‌گیری دانش‌آموز برای جهش تحصیلی را انجام دهند.
سالانه ۵۰۰ تا هزار دانش‌آموز متقاضی جهش تحصیلی
الماسی، تاکید می‌کند: هر سال این برنامه برای آزمون هوش و جهش تحصیلی دانش‌آموزان برگزار می‌شود و حدود ۵۰۰ تا هزار دانش‌آموز متقاضی جهش تحصیلی در استان هستند، سال گذشته قریب به ۷۰۰ نفر متقاضی جهش تحصیلی بودند و هر سال بین ۳۵ تا ۴۰ درصد آمار قبولی در استان داریم. نکته مهم این که بسیاری از والدین فکر می‌کنند که اگر دانش‌آموزی شعر و حدیث زیاد و قرآن را حفظ باشد یا بتواند به خوبی صحبت کند، می‌تواند برای جهش تحصیلی شرکت کند در حالی که این باور اشتباه است.
وی می‌افزاید: آزمون جهش تحصیلی به صورتی است که هوشی دانش‌آموز را تعیین می‌کند، یعنی باید به لحاظ استاندارد هوشی از همسالان و هم رتبه‌های خود جلوتر باشد، در غیر این صورت شرایط قبولی را برای جهش تحصیلی به دست نمی‌آورد، متأسفانه هر سال این موضوع را به خانواده‌ها تذکر می‌دهیم اما دوباره بدون توجه به استانداردهای هوشی لازم فرزند برای جهش تحصیلی وارد این مسئله می‌شوند.
رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان، اظهار می‌کند: برای این گروه از دانش‌آموزان به دلیل آسیب‌های زیادی که به دنبال دارد جهش تحصیلی را توصیه نمی‌کنیم، احتمال دارد با قبول نشدن تکرار پایه داشته باشند، متأسفانه بسیاری از مدارس غیرانتفاعی یکسال زودتر دانش‌آموز را ثبت‌نام کردند و این کار خلاف است، به بهانه این که دانش‌آموز بتواند در آزمون جهش شرکت کند و به همین دلیل خانواده‌ها دچار مشکلات زیادی می‌شوند.
جهش تحصیلی تنها برای دانش‌آموزان نخبه
الماسی، اضافه می‌کند: جهش تحصیلی را تنها برای آن گروه از دانش‌آموزانی که نخبه و خاص هستند توصیه می‌کنیم و مابقی دانش‌آموزان ضرورتی ندارد در این آزمون شرکت کنند، دانش‌آموزی که برای جهش تحصیلی ثبت‌نام می‌کند علاوه بر داشتن اصل کارنامه قبولی و نمرات بالا، اصل شناسنامه، مدارک شناسایی والدین و دانش‌آموز به همراه برگه نوبت‌گیری مدیر مدرسه لازم است، خانواده‌ها با داشتن این مدارک وارد اداره آموزش و پرورش استثنایی می‌شوند و فرم رضایت را برای شرکت فرزندشان در آزمون جهش تحصیلی تکمیل می‌کنند.
وی در خصوص مفید بودن جهش تحصیلی برای دانش‌آموزان با استعداد، اظهار می‌کند: به هر حال باید بپذیریم در هر جامعه‌ای درصدی از دانش‌آموزان خاص و نخبه هستند و این اتفاق طبیعی است، اما اگر قرار باشد این پدیده به صورت اپیدمی در بین خانواده‌ها اتفاق بیفتد پذیرش این موضوع قابل قبول نیست، نباید والدین به دلیل چشم و هم چشمی با دیگران اصرار بر شرکت فرزندشان در آزمون جهش تحصیلی داشته باشند، شرکت گروه‌های نخبه و خاص در آزمون جهش تحصیلی را توصیه می‌کنیم و این روند می‌تواند در آینده برای جامعه بسیار مفید باشد.
جهش تحصیلی نوعی مداخله آموزشی است
غلامرضا شاهمرادی، رئیس اداره مشاوره تربیتی، تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص این که جهش تحصیلی نوعی رویکرد آموزشی یا مداخله آموزشی است، اظهار می‌کند: بر اساس این رویکرد آموزشی دانش‌آموزان باهوش می‌توانند دوره‌ها و برنامه‌های درسی و آموزشی را در مدت زمان کوتاه‌تر و با سرعت بیشتر از معمول و در سنین پایین‌تر طی کنند.
وی اضافه می‌کند: مطابق آئین‌نامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دوره ابتدایی قبول شدگان برجسته پایه‌های دوم و سوم و چهارم ابتدایی با رعایت شرایطی مانند این که از همه دروس آن پایه و پایه (های) قبل، سطح پیشرفت «خیلی خوب» را کسب کرده باشند و آموزش و پرورش استثنایی صلاحیت‌های هوشی و روانی دانش‌آموز را تأیید کند، در این صورت می‌توانند با تقاضای کتبی ولی خود در ارزشیابی شهریورماه پایه بالاتر شرکت کرده و در صورت کسب سطح پیشرفت «خیلی خوب» در همه دروس، به صورت جهشی به آن پایه ارتقا یابند.
شاهمرادی، تاکید می‌کند: جهش تحصیلی یکی از مواردی است که اغلب والدین بدون نگرش همه جانبه به تأثیرات آن بر انجامش اصرار دارند در صورتی که اگر همه جانبه به آن نگریسته نشود در اغلب موارد مشکلاتی به همراه خواهد داشت که والدین را از عملکرد خود پشیمان می‌کند.
وی تصریح می‌کند: مواقعی جهش تحصیلی باعث موفقیت در آینده می‌شود و گاهی هم به نتیجه دلخواه منجر نمی‌شود چرا که جهش تحصیلی فرآیندی است که باید همه جانبه به آن نگریست و علاوه بر هوش و استعداد، باید توانایی‌های فردی و اجتماعی و روحیات فرزندمان را در نظر بگیریم و با آگاهی کامل از مزایا و معایب آن تصمیم‌گیری کنیم.
رئیس اداره مشاوره تربیتی، تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، اظهار می‌کند: باید هدف خود را از جهش، مشخص کرده باشیم و این نکته سرلوحه کار باشد که جهش تحصیلی سلامتی روحی روانی، لذت از زندگی و یادگیری و کیفیت زندگی دانش‌آموز را تحت تأثیر قرار می‌دهد یا تأثیر منفی برای او دارد.
مزایا و معایب جهش تحصیلی
شاهمرادی در مورد مزایا و معایب جهش تحصیلی، می‌افزاید: جهش تحصیلی در بین روانشناسان و کارشناسان آموزشی همیشه موافقان و مخالفانی داشته و دارد و مزایا و معایب آن مدنظر بوده است، موافقان، جهش تحصیلی را حق همه کسانی می‌دانند که توانایی‌های ویژه دارند و معتقدند منطقی نیست دانش‌آموزان تیزهوش و سرآمد را به این بهانه که سن تقویمی‌شان کم بوده و ممکن است با همکلاسی‌های بزرگ‌تر از خود دچار مشکل شوند از رشد و پیشرفت بازداشت.
وی ادامه می‌دهد: در سیستم مدارس عادی که نحوه تدریس معلم و محتوای کتاب‌ها انعطاف ندارد، این امکان وجود دارد که دانش‌آموزان تیزهوش که مطالب درسی را سریعتر و عمیق‌تر از هم‌سن و سال‌های خود می‌آموزند، دچار بی‌انگیزگی شوند و استعدادهایشان هدر رود از جمله مزایایی که موافقان بر آن تاکید دارند این است که درگیر کردن دانش‌آموزان سرآمد با سطوح بالاتری از چالش‌های علمی، می‌تواند آنها را برانگیخته و منجر به رشد انگیزش، خودکارآمدی و رضایت تحصیلی و در نهایت سبب رشد و عملکرد بهتر علمی و تحصیلی آنها شود.
تسریع در آموزش علت مخالفت با جهش تحصیلی
رئیس اداره مشاوره تربیتی، تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، اظهار می‌کند: اما مخالفان جهش تحصیلی معتقدند جهش تحصیلی نوعی تسریع در آموزش است و مانع از اکتشافات فردی کودکان و نوجوانان می‌شود، آنها ناسازگاری اجتماعی دانش‌آموز با همسالان، بالا رفتن سطح توقعات خانواده، اطرافیان و معلم از دانش‌آموز، تعمیق نداشتن مطالب آموخته شده، کسب نشدن مهارت‌های روانی، اجتماعی، حرکتی و نبود امکان انجام بازی‌های متناسب با سن را از معایب جهش تحصیلی می‌دانند.
شاهمرادی، تصریح می‌کند: برای ثبت‌نام دانش‌آموز برای جهش تحصیلی نباید نگاه تک بعدی داشته باشیم (تنها به نمرات تاکید نشود) بلکه باید به حوزه‌های دیگر رشد، به ویژه مهارت‌های اجتماعی، عاطفی توجه خاصی داشته باشیم.
وی تاکید می‌کند: برخی خانواده‌ها برای ورود فرزندان خود به جهش تحصیلی، آنها را در کلاس‌های خصوصی و تقویتی مختلف ثبت‌نام می‌کنند و فرزند خود را زیر فشار زیادی قرار می‌دهند که این کار باعث ایجاد استرس فراوان، مشکلات روحی و سرخوردگی در آنها می‌شود.
شاهمرادی، اضافه می‌کند: دانش‌آموز تیزهوشی که در کنار سطح آموزشی بسیار خوب، دارای خصوصیاتی مثل اعتماد به نفس بالا، حریص نسبت به یادگیری، دارای تمرکز بالا، توانایی درک روابط، کنجکاو و جستجوگر، دارای بلوغ اجتماعی، مستقل بودن و موارد دیگر باشد، به طور یقین مناسب جهش تحصیلی است.
رئیس اداره مشاوره تربیتی، تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، تاکید می‌کند: جهش تحصیلی برای دانش‌آموزانی که دارای خصوصیات فوق باشند می‌تواند مفید باشد، اما والدین باید دقت کنند که در صورت جهشی خواندن فرزندشان، آنها خود را برتر از سایر هم پایه‌های خود ندانند و احساس تکبر و ممتاز بودن در آنها شکل نگیرد.
جهش درسی برای بیش از یک پایه توصیه نمی‌شود
معصومه عبدی، روانشناس در خصوص پیامدهای جهش تحصیلی می‌گوید: جهشی درس خواندن برای بیش از یک پایه تحصیلی توصیه نمی‌شود چرا که دانش‌آموزی که عادت کرده در پایه تحصیلی خود سرآمد و نسبت به همکلاسان دیگرش از نظر هوش بالاتر باشد، وقتی با جهش در کنار دانش‌آموزان مقاطع تحصیلی بالاتر قرار می‌گیرد در سطح پایین‌تر یا حداقل هم سطح آنها قرار خواهد گرفت و با مشکلات روحی فراوان و سرخوردگی مواجه می‌شود که کاهش اعتماد به نفس، اضطراب و بی‌میلی به تحصیل از جمله آنها است.
وی در ادامه می‌افزاید: لازم است که والدین هیچ وقت فرزندشان را با سایرین مقایسه نکنند چرا که هر فردی استعداد و توانایی‌های خاص خود را دارد پس بهتر است والدین همکاری بیشتری در این زمینه داشته باشند. کودکانی که با دو پایه جهشی درس خواندن در کنار افرادی که از نظر سنی و جثه‌ای از آنها بزرگ‌تر هستند قرار می‌گیرند، سازگاری و هم‌خوانی کافی با آنها ندارند که این ناسازگاری گودال‌های عمیقی در روان آنها ایجاد می‌کند.
یادگیری سریع و احساس ممتاز بودن
فردین منصوری، روانشناس تربیتی در این باره اظهار می‌کند: دانش‌آموزانی که تجربه تحصیلات جهشی داشته‌اند معمولاً روحیات متفاوتی دارند و اغلب خود را برتر از سایر هم پایه‌های خود می‌دانند و خود را در کانون توجه قرار می‌دهند همچنین در خصوص نگرش و رفتارهایشان نسبت به دیگران احساس تکبر و ممتاز بودن می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: مخالفان جهش تحصیلی نیز درست همین موضوع را محور مخالفت خود قرار می‌دهند چون باور دارند توان این دانش‌آموزان در یادگیری سریع مفاهیم از آنها موجودی می‌سازد که بیشتر مواقع در نگرش‌های خود نسبت به دیگران احساس تکبر و ممتاز بودن می‌کنند.
این روانشناس ادامه می‌دهد: برخی دیگر نیز نظرات مخالف نظرات فوق را دارند و بر این باورند که دوره‌های جهشی می‌تواند به پرورش استعداد و توانایی‌های دانش‌آموزان بیافزاید و تلاش و پشتکارشان را دوچندان کند که همه این موضوعات قابل بحث است و در شرایط متفاوت نتایج مختلف را به دنبال دارد.
نظر شما