به گزارش خبرنگار ایمنا، شادی و نشاط به عنوان یکی از احساسات ریشه‌ای مثبت و یکی از ضروری‌ترین خواسته‌های فطری و نیازهای روانی انسان نقش تعیین کننده‌ای در تأمین سلامت فرد و جامعه داشته و از آنجا که شادی همواره با خرسندی، خوش‌بینی و امید و اعتماد همراه است می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در فرایند توسعه جامعه داشته باشد. بر همین مبناست که از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد از نظر سازمان ملل برای تعیین سطح توسعه یافتگی کشورها متغیرهای نشاط یا شادکامی، امید به آینده، خشنودی و رضایتمندی افراد جامعه به عنوان متغیرهای کلیدی وارد ارزیابی‌ها شده است به این صورت که اگر مردم یک جامعه احساس شادکامی، خشنودی و رضایتمندی نکنند نمی‌توان آن جامعه را توسعه یافته دانست.
گزارش نشاط سازمان ملل در سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که نمره نشاط در ایران در رتبه ۱۰۵ قرار دارد. داده‌های این گزارش طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ از بین ۱۵۷ کشور جهان با شاخص‌های اقتصاد، کارآفرینی و فرصت‌ها، درک از فساد، بخشندگی، سلامت، اطمینان و امنیت و آزادی‌های فردی جمع آوری شدند.
در اصفهان هم در روزهای گذشته بازگشایی زاینده‌رود فرصت مغتنمی برای ایجاد شادی و نشاط در بین مردم بود و برای چند روز مردم را فارغ از دغدغه کرونا کنار هم جمع کرد و نشان داد در شرایط بحرانی فعلی مردم تشنه داشتن نشاط اجتماعی هستند و این بازگشایی علاوه بر رفع تشنگی و عطش شهر، با وجود کرونا و سایه شوم آن تا حدودی شور و نشاط را به میان مردم آورد، هرچند این بازگشایی به قدری کوتاه بود که دوباره شهر در خمودگی و نگرانی ناشی از کرونا و مشکلات بی‌شمار اجتماعی و فردی فرو خواهد رفت، نبود نشاط اجتماعی در بین مردم پیامدهای ناخوشایندی دارد که قطعاً بیان همه آن مثنوی هفتاد من است.
تفاوت بین شادی اجتماعی و نشاط اجتماعی
امان‌الله باطنی، جامعه‌شناس در خصوص اهمیت وجود نشاط اجتماعی، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: درباره نشاط اجتماعی ابتدا لازم است، یک موضوع همیشگی را رفع کنیم و آن تفاوت میان شادی اجتماعی و نشاط اجتماعی است چرا که باید بدانیم بین شادی اجتماعی و نشاط اجتماعی تفاوت وجود دارد و این دو موضوع از هم جدا است و هر کدام معنای خود را دارد.
وی ادامه می‌دهد: شادی کم دوام‌تر، موقت، زودگذر، دفعی و فردی‌تر است در حالی که نشاط پردوام‌تر، پایدار و جمعی‌تر است، پس اهمیت وجود نشاط اجتماعی از شادی اجتماعی بیشتر است و باید در جامعه برای ایجاد آن برنامه‌ریزی شود و توجه ویژه‌ای به آن داشته باشیم.
شاخص‌های مهم ایجاد نشاط اجتماعی
این جامعه‌شناس با اشاره به لزوم وجود نشاط اجتماعی در جامعه، خاطرنشان می‌کند: در جامعه بیش از افزایش شادی اجتماعی نیاز به افزایش نشاط اجتماعی داریم و این موضوع کاملاً در جامعه حس می‌شود و دقت نظر مسئولان ذی‌ربط را می‌طلبد تا بتوان نشاطی پایدار و عمیق در جامعه ایجاد کرد.
وی با اشاره به این که در زمینه نشاط اجتماعی تحقیقات بسیاری شده است، تصریح می‌کند: بر اساس فراتحلیلی از خروجی‌های ۲۴ تحقیق در خصوص نشاط اجتماعی، باید بدانیم نشاط اجتماعی چهار شاخصه دارد که از جمله آن می‌توان به رضایت از زندگی، عزت نفس، دینداری و ارتباط اجتماعی اشاره کرد و پرداختن به هر چهار شاخصه اهمیت خاص خود را برای نهادینه کردن نشاط اجتماعی دارد.
تأثیر بازگشایی زاینده‌رود در ایجاد شادی اجتماعی
باطنی در پاسخ به این سئوال که آیا بازگشایی زاینده‌رود در اصفهان زمینه‌ساز ایجاد نشاط اجتماعی است، می‌گوید: این که بگوییم بازگشایی زاینده‌رود یا هر اتفاق دیگری باعث نشاط اجتماعی می‌شود بستگی به تحریک هر یک از چهار شاخصه اساسی نشاط اجتماعی دارد و باید مشخص شود که این اقدام بر کدام یک از چهار شاخصه رضایت از زندگی، عزت نفس، دینداری و ارتباط اجتماعی تأثیرات مثبت و پایدار می‌گذارد و لازم است متخصصان امر این موارد را به طور کامل بررسی کنند تا بتوان نتایجی دقیق در این زمینه اعلام کرد.
وی با اشاره به این که اصفهان به ایجاد نشاط اجتماعی نیاز دارد، اظهار می‌کند: برای ایجاد نشاط اجتماعی باید کار ریشه‌ای‌تری کرد و با برنامه‌ریزی‌های کارآمد رضایت از زندگی، عزت نفس، دینداری و ارتباط اجتماعی را در مردم بالاتر برد تا شاهد نتایج مؤثر نشاط اجتماعی در مردم باشیم.
این جامعه‌شناس با تاکید بر این که اقدامات جامعه باید در راستای افزایش نشاط اجتماعی افراد باشد، اضافه می‌کند: بازگشایی زاینده‌رود بیشتر منجر به افزایش شادی اجتماعی می‌شود تا این که نشاط اجتماعی را برای اصفهان به دنبال داشته باشد چرا که پایدار نیست و رضایت از زندگی را در افراد ایجاد نمی‌کند و علاوه بر آن با بسته شدن مجدد آن سبب کاهش نشاط اجتماعی در جامعه خواهد شد و این دلهره جاری نبودن آب در زاینده‌رود اثرات منفی بر نشاط اجتماعی می‌گذارد.
رتبه ایران در میان کشورهای شاد دنیا مطلوب نیست
وی می‌گوید: زاینده رود یک بارانداز اجتماعی است که مردم اصفهان بار روزمرگی‌هایشان را آنجا زمین می‌گذارند که یکی از مهمترین نیازهای جریان زندگی شهری یعنی تفریح را رفع می‌کند و پوشش می‌دهد، بنابراین بیشتر زمینه‌ساز شادی اجتماعی است که چندان عمیق نیست.
باطنی با اشاره به این که رتبه ایران در میان کشورهای شاد دنیا، مطلوب نیست، می‌افزاید: این موضوع مطلوب نیست و نشان دهنده نبود و کمبود نشاط اجتماعی در جامعه است و زنگ هشداری برای پرداختن و ایجاد این مهم در جامعه است.
وی ادامه می‌دهد: "شبکه توسعه راه حل‌های پایدار" سازمان ملل با انتشار گزارش سالانه خود از وضعیت شادی در میان ۱۵۵ کشور مورد مطالعه قرار گرفته جهان، رتبه ایران را در جایگاه ۱۰۸ جدول قرار داده است و این نشانه نامطلوب بودن رتبه شادی در کشور است و مهم است که این رتبه ارتقا داده شود.
این جامعه‌شناس با اشاره به رتبه شادی اصفهان در کشور، خاطرنشان می‌کند: اصفهان بر اساس برخی گزارش‌ها چون یزد غمگین‌ترین شهر ایران است و قطعاً جریان زاینده می‌تواند در افزایش شادی اجتماعی نقش مهمی ایفا کند، اما باید سعی کنیم این شادی اجتماعی را به سمت نشاط اجتماعی سوق دهیم و آن را پایدارتر و نهادی‌تر کنیم تا بتوانیم از اثرات مثبت نشاط اجتماعی که بازگشایی زاینده‌رود برای اصفهان به دنبال دارد صحبت کنیم.
تأثیر وجود نشاط اجتماعی بر شکوفایی جامعه
زهرا امینی، سرپرست واحد سلامت اجتماعی مرکز بهداشت استان اصفهان در خصوص اهمیت وجود نشاط اجتماعی در جامعه به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: پویایی و جنب و جوش اعضای یک جامعه، شکوفایی استعدادهای افراد و ایجاد ظرفیت‌های جدید در کشور، احساس رضایت از زندگی و افزایش مشارکت‌های مردمی از جمله شاخص‌هایی است که با میزان نشاط اجتماعی موجود در جامعه، رابطه‌ای تنگاتنگ دارد و بدون تأمین نشاط و شادابی، دستیابی به پیشرفت و توسعه امری دشوار به نظر می‌رسد.
وی ادامه می‌دهد: امید به آینده یکی از عوامل مؤثر بر ارتقای سلامت و نشاط اجتماعی جامعه است و علاوه‌بر آن توسعه خدمات درمانی و پیشگیرانه با هدف تأمین سلامت جسمی، روانی و اجتماعی برای اقشار مختلف، کاهش تورم و ثبات اقتصادی و ایجاد امنیت شغلی و معیشتی برای خانوارها، ایجاد امکانات تفریحی و رفاهی ارزان قیمت در نقاط مختلف و پاکیزگی، زیبایی و آراستگی شهرها از دیگر عواملی است که نشاط اجتماعی را تقویت می‌کند و باید به آنها پرداخته شود.
سرپرست واحد سلامت اجتماعی مرکز بهداشت استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: وضعیت نشاط اجتماعی کشورها به عنوان یکی از مهمترین و مؤثرترین شاخص‌های اجتماعی، هر سال از سوی سازمان ملل متحد منتشر می‌شود و برای محاسبه این شاخص عواملی مانند سرانه تولید ناخالص داخلی، کارآفرینی و فرصت‌ها، حمایت اجتماعی، امید به زندگی سالم در بدو تولد، آزادی در انتخاب‌های زندگی، فعالیت‌های خیرخواهانه و بخشندگی و درک از فساد در نظر گرفته می‌شود.
روند نزولی شاخص نشاط اجتماعی کشور
وی با اشاره به مقایسه رتبه کشور در خصوص نشاط اجتماعی، در دنیا، تصریح می‌کند: ایران در گزارش سال ۲۰۱۵ در جایگاه ۱۱۷ در بین ۱۵۴ کشور جهان قرار داشت در حالی که در سال ۲۰۱۶ با ارتقای این شاخص رتبه ایران ۱۰۵ (پایین‌تر از میانگین) گزارش شد و متأسفانه در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال ۲۰۱۶ رتبه مذکور ۱۲ پله سقوط کرد و نکته نگران کننده در این خصوص روند نزولی این شاخص در ایران است و زنگ هشدار جدی است که می‌گوید مؤلفه نشاط اجتماعی بسیار کمرنگ شده و لازم است برای ایجاد آن برنامه‌ریزی‌های مختلفی داشته باشیم.
امینی با تاکید بر این که نشاط اجتماعی تحت تأثیر عوامل زیادی قرار دارد، اضافه می‌کند: شناسایی این عوامل به تدوین راهکارهای اصلاحی کمک شایان و پایداری خواهد کرد، در مطالعه‌ای که در ایران انجام شده است، مهمترین عوامل مؤثر در ارتقای نشاط اجتماعی، رضایت از زندگی، عزت نفس، دینداری و ارتباط اجتماعی معرفی شده است، البته عوامل دیگری مانند مشارکت اجتماعی و فرهنگی، اعتماد اجتماعی و پایگاه اقتصادی اجتماعی، پذیرش اجتماعی، اغنای عواطف، وضعیت درآمد خانوار، هویت محلی و ملی، ثبات عاطفی و شخصیت، تأهل، رضایت شغلی، افسردگی و اضطراب و سلامت جسمی نیز در این زمینه مطرح شده است که مکمل چهار شاخصه اصلی هستند.
لزوم پرداختن به نشاط اجتماعی
وی می‌گوید: با در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر نشاط اجتماعی به طور کلی در سه سطح ملی، استانی، محلی و فردی می‌توان مداخلاتی در راستای ارتقای این شاخص پیشنهاد داد، در سطح ملی نیاز است به منظور ارتقای وضعیت اشتغال و کاهش نرخ بیکاری، توزیع عادلانه منابع، سیاستگذاری صحیح به منظور تسهیل ازدواج و دسترسی به مسکن مناسب مداخلاتی بشود.
سرپرست واحد سلامت اجتماعی مرکز بهداشت استان اصفهان با بیان این که پرداختن به ایجاد نشاط اجتماعی در سطح استانی و محلی حائز اهمیت است، اظهار می‌کند: برای ایجاد نشاط اجتماعی در سطح استانی و محلی نیاز است برگزاری جشنواره‌های بومی و محلی به طور مثال مسابقات ورزشی، جشنواره هنری و فرهنگی، فضاسازی شهری خلاقانه، سازمان‌دهی فعالیت‌های گروهی، برگزاری جمعی جشن‌ها و اعیاد مذهبی، افزایش سرانه فضای سبز و امکانات رفاهی و تفریحی در سطح محلات در برنامه‌ریزی‌هایی کارآمد مد نظر قرار گیرد.
وی اضافه می‌کند: در سطح فردی لازم است استعدادیابی و ایجاد بستر مناسب برای شکوفایی توانمندی‌های افراد، توجه به سلامت روان، تقویت ارتباطات اجتماعی، افزایش عزت نفس، آموزش مهارت‌های زندگی، تقویت بنیان خانواده، ترویج دینداری و تقویت کارآمدی در افراد مورد توجه قرار گیرد تا نشاط اجتماعی در بین افراد جامعه نهادینه شود و در نتیجه شاهد وجود آن در تمام جامعه باشیم.
تأثیر اپیدمی کرونا بر نشاط اجتماعی
امینی می‌گوید: همه‌گیری کرونا، کاهش تعاملات جمعی و رفت و آمدهای خویشاوندی و بروز استرس ابتلا به بیماری کووید ۱۹ از عواملی است که نشاط اجتماعی را در جامعه کاهش می‌دهد و قطعاً رسانه‌ها در این شرایط، نقش مهمی برعهده دارند و می‌توانند با پیام‌های امیدبخش و آرامش دهنده، میزان هراس، اضطراب و نگرانی را در جامعه کاهش دهند و شکیبایی، امیدواری و تاب‌آوری مردم را در شرایط فعلی و شیوع کرونا تقویت کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: باید به افراد برای پرهیز از ترددهای غیرضروری و ماندن بیشتر در خانه راهکارهایی ارائه شود و برای رفع بحران اوقات فراغت خانوارها نیز چاره‌ای اندیشیده شده و با تولید برنامه‌های مفرح، مهیج و آموزنده و ارائه پیشنهادهای کاربردی مانند معرفی بازی‌ها و سرگرمی‌های خانوادگی، تسهیل دسترسی آسان و ارزان قیمت خانوارها به تولیدات فرهنگی و سرگرم کننده از جمله فیلم‌ها، سریال‌های خانوادگی مفید، راه حلی برای گذراندن صحیح اوقات فراغت پیش روی آنها قرار دهیم تا علاوه بر کاهش حضور افراد در اجتماع در اپیدمی کرونا، بر نهادینه شدن نشاط اجتماعی آنها نیز کمک کرده باشیم.
سرپرست واحد سلامت اجتماعی مرکز بهداشت استان اصفهان می‌افزاید: کرونا و مرگ‌ومیر ناشی از آن سلامت روان، تعاملات اجتماعی و نشاط اجتماعی افراد را کاهش داده و برخی را دچار افسردگی و انزوا کرده است و می‌طلبد که در این زمینه اقداماتی اساسی با همکاری تمام مسئولان، ارگان‌ها و مردم انجام شود تا مانع سیر نزولی نشاط اجتماعی شویم.
نظر شما