به گزارش خبرنگار ایمنا، هر ساله به مناسبت گرامیداشت روز جهانی بدون دخانیات، اقدامات هماهنگ و گسترده‌ای در سراسر جهان برای تنویر افکار عمومی در خصوص مضرات استعمال دخانیات، ترفندهای صنایع دخانی و اهمیت ترک دخانیات انجام می‌شود.
شعار سازمان جهانی بهداشت در سال جاری با عنوان "تعهد برای ترک دخانیات" اعلام شده است و در این راستا باید فعالیت‌ها و اقدامات برای افزایش آگاهی عمومی به خصوص جوانان در خصوص تأثیرات مضر مصرف دخانیات، از سرطان تا بیماری‌های تنفسی مزمن، اهمیت کاهش و ترک مصرف دخانیات تمرکز شود.
توصیه سازمان بهداشت جهانی در برگزاری این مناسبت، حمایت و تقویت سیاست‌ها با هدف افزایش تقاضای ترک و توسعه دسترسی به خدمات مشاوره و ترک دخانیات در بخش دولتی و خصوصی، راه اندازی خط ملی تلفنی ترک دخانیات، ایجاد محیط‌های حمایت کننده عاری از دخانیات، اطلاع رسانی و افزایش آگاهی از تاکتیک‌های صنعت دخانیات است.
وزارت بهداشت خط ملی ترک دخانیات راه‌اندازی می‌کند
وزیر بهداشت در پیامی به مناسبت هفته ملی بدون دخانیات (۴ تا ۱۰ خرداد ۱۴۰۰) گفت: راه‌اندازی خط ملی تلفن مشاوره‌ای ترک دخانیات و توسعه این خدمات در بخش خصوصی، در دستور کار معاونت‌های بهداشت و درمان این وزارتخانه قرار گرفته است.
سعید نمکی در این پیام افزود: اخذ کرسی ریاست نهمین اجلاس اعضای کنوانسیون کنترل دخانیات نیز توسط جمهوری اسلامی ایران دستاورد بزرگی در سطح بین‌الملل بود که در نتیجه تلاش چندین ساله‌ای فعالان کنترل دخانیات در کشور محقق شد.
وی اظهار کرد: امروزه کشورهای دنیا در کنار همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ که از زمان شروع این بیماری تاکنون موجب مرگ حدود ۳ و نیم میلیون نفر در جهان شده است، با تلفات شدید و پایدارتری ناشی از اپیدمی مصرف دخانیات که سالانه موجب مرگ ۸ میلیون نفر می‌شود مواجه هستند. طبق مستندات سازمان جهانی بهداشت علاوه بر اینکه مصرف دخانیات عامل اصلی خطر ابتلاء به بیماری‌های غیر واگیر بوده، مصرف و مواجهه با دود دخانیات خطر ابتلاء به نوع شدیدی از بیماری‌های ویروسی همانند کووید ۱۹ را افزایش خواهد داد.
وی ادامه داد: در حال حاضر از یک میلیارد و یکصد میلیون نفر از جمعیت جهان که دخانیات مصرف می‌کنند، ۸۴ درصد در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند که نیمی از این مصرف کنندگان به علت ابتلاء به بیماری‌های مرتبط جان خود را در سنین میان سالی و بهره‌وری از دست می‌دهند.
مصرف سیگار توسط ۱۲ تا ۱۵ میلیون نفر در کشور
سیدعلی بهشتی کارشناس ارشد مشاوره مصرف دخانیات در خصوص علل گرایش به مصرف دخانیات، عوارض و راه‌های ترک دخانیات، اظهار کرد: دخانیات از کلمه "دخان" به معنای دود کردن می‌آید، موادی مانند سیگار و تنباکو جز مواد به اصطلاح دخانیات محسوب می‌شوند، بر اساس اطلاعات دریافتی، بیش از یک میلیارد سیگاری در جهان وجود دارد. روزانه بیش از ۱۵ میلیارد نخ سیگار در سراسر جهان مصرف می‌شود.
وی افزود: دخانیات یک از علل اصلی مرگ‌ومیر در سراسر جهان است، سازمان جهانی بهداشت استعمال دخانیات را به عنوان یکی از علل عمده بیماری‌ها شناخته است، در کشور به نظر می‌رسد که ۱۲ تا ۱۵ میلیون سیگاری وجود دارد که سالانه حدود ۶۵ میلیارد نخ سیگار را مصرف می‌کنند. اغلب کارشناسان معتقدند سن مصرف دخانیات به شدت در ایران کاهش پیدا کرده و به مرز ۱۱ سالگی رسیده است. در مردان و زنان مصرف کننده دخانیات، بزرگترین نقش در مرگ‌ومیر به بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی بازمی‌گردد، بر اساس پژوهش‌ها سیگار بیشترین ماده مصرفی و پس از آن به ترتیب قلیان و پیپ مورد استفاده قرار گرفته است.
عوامل مؤثر در گرایش به مصرف دخانیات
بهشتی گفت: از عوامل مؤثر در گرایش به مصرف دخانیات می‌توان به سه گروه مجزا از جمله علل فردی مانند (افسردگی، خلق پایین، ناتوانی در ابراز مخالفت و نه گفتن، کمبود اعتماد به نفس، کمبود محبت، ناامنی و اضطراب)، عوامل خانوادگی مانند (والدین سیگاری، خانواده نابسامان، روابط عاطفی محدود، ناتوانی والدین در برقراری ارتباط با نوجوانان و جوانان، وجود تبعیض برای فرزندان، مشکلات مالی خانواده)، عوامل اجتماعی و محیطی مانند (آینده نامعلوم، آموزش و پرورش ناکارآمد، تنش‌های محیطی، رسانه و فضاهای مجازی، تغییر و سقوط ارزش‌ها، اشاعه الگوی زندگی ناکارآمد در جامعه از طریق رسانه‌ها، سود سرشار از فروش دخانیات، کمبود فضاهای فرهنگی و تفریحی و نداشتن کنترل بر ارائه و فروش مواد دخانی برای افراد زیر سن قانونی) اشاره کرد، زیرا مهمترین علل گرایش به مواد دخانی هستند.
عوارض خطرناک مصرف دخانیات در بروز بیماری‌ها
بهشتی درباره عوارض خطرناک دخانیات اظهار کرد: عوارض کوتاه مدت نیکوتین عبارتند از؛ افزایش ضربان نبض، افزایش موقتی در فشار خون و اسید معده، کاهش جریان خون در انتهای اندام‌ها مثل انگشتان دست و پا، تهوع و حالت اشکبار چشم‌ها است، عوارض دیگر نیکوتین مانند کاهش حس بویایی و چشایی، چین و چروک زودرس و فراوان چهره، افزایش خطر سرماخوردگی، برونشیت مزمن، آمفیزم، بیماری قلبی و برخی از انواع سرطان هستند که بعد از مصرف بروز می‌کنند، البته شایان ذکر است که مرگ‌ومیر یا اختلالات جدی جسمی و روانی می‌تواند ناشی از واکنش بدن به سیگار حتی با اولین بار مصرف هم باشد. عوارض و پیامدهای مصرف دراز مدت دخانیات با توجه به شرایط جسمی و سبک زندگی فرد متغیر است.
وی افزود: علائم محرومیت از نیکوتین موجب اشتیاق به سیگار، خلق افسرده، اشکال در خواب رفتن، بیدار شدن در طول شب، تحریک پذیری، ناکامی یا خشم، اضطراب، اشکال در تمرکز، بی قراری و افزایش اشتها می‌شود.
بهشتی درباره روش‌های ترک دخانیات تصریح کرد: ترک مواد دخانی و البته سایر مواد مخدر شامل دو مرحله اساسی مانند ترک فیزیکی، بهبود روانشناختی است.
مصرف سیگار در حدود ۱۰ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال
وی افزود: ترک فیزیکی در صورت مصرف نکردن مواد دخانی و سم زدایی بدن از سموم اتفاق می‌افتد. این اقدام از طریق بستری در مراکز درمانی، منزل و یا بدون بستری و فقط با پرهیز از مصرف نکردن دخانیات و تحمل تظاهرات بدنی و روان شناختی ناشی از محرومیت از دخانیات انجام شدنی است. امروزه از روش‌های مختلفی برای این کار استفاده می‌شود که یکی از این روش‌ها NRT است. اشکال مختلف NRT، عبارتند از؛ برچسب‌های نیکوتین، آدامس نیکوتین، اسپره‌ای بینی و استنشاق شوینده‌ها هستند. از این طریق افراد ابتدا عادت سیگار کشیدن را با ارائه نیکوتین به بدن به صورت غیر معمول از بین می‌برند و بعد با کاهش مصرف نیکوتین دوره سم زدایی را به صورت تدریجی انجام می‌دهند. همچنین برای کاهش علائم روان شناختی ناشی از محرومیت مصرف دخانیات از داروهای ضد افسردگی باید با مشورت پزشک مربوطه صورت بگیرد.
کارشناس ارشد در ادامه درباره بهبود روانشناختی تصریح کرد: این مرحله شامل بازسازی شخصیتی و رفع عللی است که فرد را به سمت مصرف دخانیات سوق می‌دهند. در واقع در این مرحله که همزمان یا قبل از ترک فیزیکی مصرف دخانیات انجام می‌شود به فرد کمک می‌کند تا نسبت به خود شناخت بهتری پیدا کند. این آگاهی منجر به رفتار بالغانه‌تری در مواجهه با رویدادها و مسائل زندگی می‌شود، فرد مصرف کننده یاد می‌گیرد که به جای استفاده از دخانیات از رفتارهای کارآمدتری برای کاهش تنش‌ها، کاهش اضطراب، افزایش میل به زندگی و کسب تفریح و لذت بهره ببرد.
بهزاد ولی زاده، رئیس دبیرخانه کنترل دخانیات وزارت بهداشت با اشاره به میزان مصرف دخانیات در مردان و زنان اظهار کرد: بر اساس آخرین پژوهش که در سال ۹۵ انجام شد، ۱۰.۱ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال به صورت روزانه سیگار مصرف می‌کنند و به طور کلی ۲۵ درصد از مردان و ۴ درصد زنان انواع دخانیات مصرف می‌کنند.
ولی زاده تأکید کرد: در سال ۹۵ به طور کلی ۱۴.۲ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال مصرف کننده انواع محصولات دخانیات بودند و این افراد انواع محصولات مانند سیگار، پیپ و حتی قلیان استعمال می‌کنند.
رشد آمار مصرف سیگار در زنان و نوجوانان
رئیس دبیرخانه کنترل دخانیات وزارت بهداشت بیان کرد: بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده افزایش مصرف دخانیات را در زنان شاهد هستیم به طوری که در سال ۹۰، ۳.۷ درصد زنان انواع محصولات دخانیات را مصرف می‌کردند که این آمار در سال ۹۵ به ۴ درصد رسیده است.
وی با اشاره به آمار مصرف روزانه سیگار در بین گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ سال ادامه داد: میزان مصرف انواع محصولات دخانیات در گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ سال در سال ۹۵ نسبت به سال ۸۶ دو برابر رشد داشته است، اما در همین گروه سنی میزان مصرف قلیان تا حدودی روند کاهشی داشته است؛ مصرف سیگار در بین پسران ۱۳ تا ۱۵ سال در سال ۹۵، ۴.۸ درصد و میزان مصرف قلیان ۷.۳ درصد بوده و این رقم در بین دختران ۴.۳ درصد تخمین زده شده است.
ولی زاده گفت: متأسفانه باید بگویم که اقدامات پیشگیرانه تأثیر قابل توجهی در کاهش مصرف انواع محصولات دخانیات نداشته است، زیرا قیمت دخانیات و مالیات سیگار و دیگر محصولات دخانی در ایران پایین است و شاهد قاچاق این کالای مرگبار به خارج از کشور هستیم.
مصرف زیاد سیگار و افزایش هزینه‌های درمانی
رئیس دبیرخانه کنترل دخانیات وزارت بهداشت افزود: صنعت دخانیات معتقد است که افزایش مالیات و قیمت باعث بیشتر شدن قاچاق می‌شودف این در حالی است که هیچ ارتباطی بین افزایش مالیات و کاهش قاچاق وجود ندارد، زیرا قاچاق از هیچ پروتکلی تبعیت نمی‌کند.
وی گفت: افزایش مصرف باعث شده تا هزینه‌های درمان افزایش پیدا کند و به همین دلیل باید راه‌های پیشگیرانه و فرهنگ سازی در زمینه کاهش استعمال دخانیات انجام داد. یکی از موضوعات مهم اضافه کردن عطر و طعم به انواع محصولات دخانیات است که این امر در ستاد کشوری کنترل دخانیات مصداق تبلیغ محصولات دخانیات بوده، اما این مصوبه تا به امروز اجرا نشده است.
وی خاطرنشان کرد: استعمال دخانیات باعث کاهش مقاومت بدن و تضعیف سیستم ایمنی می‌شود و حتی افرادی که در مواجه با دود سیگار قرار می‌گیرند در معرض آسیب‌های زیادی مانند تضعیف سیستم ایمنی بدن هستند.
تجربه مصرف دخانیات در ۲۰ درصد از بزرگسالان
علیرضا نوروزی روانپزشک مرکز ملی مطالعات اعتیاد درباره تأثیر مصرف سالانه سیگار بر افراد، اظهار کرد: امروزه تجربه مصرف دخانیات به طور کلی در بزرگسالان ۲۰ درصد گزارش شده است، اما سابقه مصرف روزانه سیگار حدود ۱۲ درصد در بین جمعیت بزرگسالان بررسی شده است. شاخص‌های مختلف دخانیات مانند قلیان، سیگار یا اشکال دیگر مصرف مواد دخانی و نیکوتین مثل تنباکوهای جویدنی به نام ناس (گیاه مخدر)، سیگارهای الکترونیک هستند.
وی افزود: این نوع مواد عوارض خود را سالانه یا با مصرف مستمر روزانه بروز می‌دهند. تمام اشکال نیکوتین برای سلامتی عوارض جدی را به همراه خواهند داشت، اما شدت خطر آن‌ها بستگی به نوع و مقدارشان دارد.
نوروزی تصریح کرد: سیگار نسبت به دیگر دخانیات بیماری‌هایی مانند سکته قلبی و سرطان ریه، سرطان مثانه را ۴ برابر افزایش می‌دهد. ممکن است عوارض این نوع مواد در ابتدا دیده نشوند اما با گذشت زمان هنگام میانسالی حتماً تأثیرات خود را خواهند گذاشت.
نظر شما