به گزارش ایمنا، با افزایش اختلال‌ها در افراد، ایجاد آگاهی برای تشخیص و درمان آن از مهم‌ترین مسائل در گستره دانش و علم شناسی به حساب می‌آید. یکی از انواع اختلال‌ها که گاهاً با اختلال اضطراب اجتماعی و افسردگی و حتی وسواس جبری اشتباه گرفته می‌شود و از جمله اختلالات شایع به شمار می‌آید، اختلال خود زشت انگاری است.
اختلال خود زشت انگاری چیست؟
اختلال خود زشت پنداری یا BDD (body-dysmorphic disorder یا BDD) که گاهی اوقات به آن dysmorphophobia (دیس مورفو فوبیا) نیز گفته می‌شود یک اختلال روانی است که در این اختلال خود زشت انگاری فرد احساس می‌کند که اندام او دارای نقصی است که باید آن را پنهان کند. این اختلال به صورت وسواس گونه‌ای در فرد وجود دارد. به همین دلیل در دسته اختلال‌های وسواسی نیز قرار می‌گیرد. همچنین به این اختلال روانی، اختلال بد ریخت انگاری نیز گفته می‌شود. در اختلال خود زشت انگاری، ذهن فرد به طرز افراط گونه‌ای تصور می‌کند عیبی بزرگ در او وجود دارد که وجود داشتن این عیب در واقعیت به شدت به ایجاد اختلال در فرد دامن می‌زند.
تشخیص اختلال خود زشت انگاری
اختلال خود زشت انگاری از دسته اختلال‌هایی است که هر دو جنس زن و مرد را درگیر و مبتلا می‌کند و بیشتر باید نقطه آغاز و مبدا این ابتلاء را در دوران نوجوانی جست و جو کرد، دقیقاً جایی که فرد برای ظاهر و زیبایی خود ارزش قائل می‌شود اما بلوغ او را به مرز تردید می‌رساند. بسیاری از افراد در دوران بلوغ دچار این نگرانی‌ها درباره ظاهر بدنی خود شده‌اند که به مرور این نگرانی‌ها رو به کاهش رفته است اما آن دسته از نگرانی‌هایی که ماندگار است و به فرد آسیب می‌زند همان اختلال خود زشت انگاری محسوب می‌شود که موجب رنج فرد شده و زندگی او را مختل می‌کند. مقایسه کردن اشخاص با سایر افراد در ارتباط‌های اجتماعی از عواملی است که به باور فردی خدشه وارد می‌کند و این آسیب‌ها موجب تشکیل اختلال‌های مختلف از جمله اختلال خود زشت پنداری در فرد می‌شود. در نهایت آنچه که بیشترین بروز را در افراد دارد، بستگی به جنسیت آنها نیز دارد چرا که زنان در حوزه توجه به ظواهر و اندام از مردان حساس‌تر بوده و این همان چیزی است که منجر به ایجاد اختلال در طیف سنی ۱۵ تا ۳۰ سالگی می‌شود. ناگفته نماند که در مجردها بیشتر از متأهل ها این اختلال دیده شده است که دلیل کاملاً مشخصی دارد.
علائم فرد مبتلا به اختلال خود زشت انگاری چیست؟
فرد مبتلا به اختلال خود زشت انگاری به صورت مکرر در آئینه‌ها ظاهر می‌شود و اندام خود را بررسی می‌کند. این فرد ممکن است حتی گاهی از آئینه به دلیل نمایان کردن نقص خیالی او بیزار شود. این فرد با کم یا زیاد کردن وعده‌های غذایی خود سعی دارد تا به وضعیت مطلوبی که تصور می‌کند هم اکنون در بدن او دیده نمی‌شود، نزدیک شود یا با پوشیدن لباس‌ها و آرایش‌های مختلف در جهت پوشش نقص خود اقدام کند. این افراد خود را یا بسیار چاق یا بسیار لاغر و حتی قد بلند یا قد کوتاه می‌بینند. برای عکس گرفتن چندین بار و چندین ساعت تلاش می‌کنند. همچنین این فرد به دلیل اینکه با دیگران در تماس هستند و خود را نسبت به آنها نگاه می‌کند و می‌سنجد یا حتی به دلیل اینکه گمان می‌کند که دارای عیبی است که نگاه اطرافیان تحقیر کننده آن عیب اوست ممکن است از این ارتباط‌های اجتماعی نیز پرهیز کند. زنان در این اختلال بیشترین حساسیت را درباره موها، بینی و دیگر اندام خود دارند و در مردان بزرگی هیکل و عضلات موجب بروز حساسیت می‌شود. پرو کردن لباس‌ها به صورت مکرر در روز، خرید لباس‌های متناسب با افکار خود و همچنین استفاده از لوازم مختلف آرایشی و بهداشتی از جمله کارهایی ست که فرد مبتلا به این اختلال انجام می‌دهد. علائم این اختلال با اختلال‌های دیگر مانند اختلال اضطراب اجتماعی و وسواس جبری دارای شباهت است به همین دلیل گاهی روانشناسان و روانپزشکان در تشخیص ابتلای فرد به این اختلال دچار اشتباه می‌شوند چرا که ترس افراد از انگ‌ها و پنهان کردن آن به این اشتباهات دامن می‌زند.
علل اختلال خود زشت انگاری
این اختلال که به علت‌های مختلفی همچون علل زیستی، ژنتیکی، روانی، اجتماعی و فرهنگی در افراد بروز می‌کند، می‌تواند از حوزه‌های دیگری چون درون‌گرایی، کمال گرایی، کودک آزاری، افزایش تصورات منفی درباره بدن و زیبایی خود نیز ناشی شود. ارزشمند شدن جذابیت در میان جوانان را می‌توان علت اصلی بروز این اختلال دانست. انتقادها و تمسخرهای پس از این عدم جذابیت که موج شرمساری فرد شده باعث می‌شود که فرد تمام نگاه‌ها و نظاره‌گری افراد را به صورت نگاه تحقیرآمیز برداشت کنند.
درمان اختلال خود زشت انگاری
تنها راه حلی که مبتلایان به این اختلال انتخاب می‌کنند، جراحی یا درمان‌های پوستی و جسمی است. این افراد هرگز خود را بیمار نمی‌دانند بلکه جسم خود را ناقص می‌بینند بنابراین هرگز به مراکز مشاوره مراجعه نمی‌کنند تا تحت درمان قرار بگیرند. افزایش نوبت‌های عمل بینی نمایان کننده اهمیت و شدت بروز این اختلال در افراد است چرا که شایع‌ترین نقصی که افراد مبتلا به آن اشاره می‌کنند، بینی آن‌هاست. طبق نتایج تحقیقات، در درمان اختلال خود زشت پنداری، درمان‌های شناختی رفتاری به همراه مصرف داروهای افسردگی و ضد اضطراب مؤثر واقع شده‌اند. روان درمانی در درمان این اختلال ثابت کرده است که اختلال خود زشت پنداری یک اختلال قابل درمان است و بهتر است که از همان سنین پایین‌تر یعنی هنگامی که هنوز فرد را کاملاً از خود بیزار نکرده و ریشه محکمی در فرد ندارد درمان شود. علت نا مطلوب بودن راه جراحی فقط به این علت نیست که جراحی خسارات جبران ناپذیری دارد بلکه دلیل آن معطوف شدن اشتغال ذهنی فرد به عضو دیگر بدن است.
عوارض و خسارات ناشی از ابتلای فرد به بیماری اختلال خود زشت انگاری تا چه اندازه است؟
مبتلایان به اختلال خود زشت پنداری از ترس تفاوت با دیگری در زیبایی از حضور در اجتماع خودداری می‌کنند و این فاصله‌گیری اجتماعی، فرد را به سمت و سوی انزوا سوق می‌دهد تا جایی که این انزوای اجتماعی موجب پریشانی و افسردگی فرد شود. فردی که با دوری از اجتماع به دلیل عدم خودباوری به مرز افسردگی برسد، طبیعتاً در حوزه تحصیل و اشتغال نیز عملکرد نامطلوبی را از خود به نمایش می‌گذارد. چنین فردی با نقص در فعالیت‌های عادی روزانه خود و تماشای ضعف وجود به افکار پریشان خود بال و پر می‌دهد، دچار بی اشتهایی می‌شود و این سیر اتفاقات تا جایی ادامه پیدا می‌کند که حتی فرد مبتلا اقدام به خودکشی کند. طبق نتایج اشتغال ذهنی مبتلایان به اختلال خود زشت پنداری درباره بدن خود منجر به اشتغال ذهنی آنها درباره عملکرد و احساس شأن نیز می‌شود.
نظر شما