مریم ژاله در گفت وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص تبعات حضور فرزندان در فضای مجازی به واسطه آموزش و کلاس‌های غیرحضوری آنها، اظهار کرد: با شیوع ویروس کرونا، فصل جدیدی در زندگی کودکان و نوجوانان به خصوص در حوزه آموزش رقم خورد. در پی تعطیلی مدارس ناشی از شرایط اپیدمی کرونا، متولیان تعلیم و تربیت به منظور جلوگیری از توقف و ایجاد خلل در آموزش، از طریق تولید محتوا در فضای مجازی موجب استمرار و تداوم امور درسی دانش‌آموزان شدند.
وی با بیان اینکه ورود به مدرسه مجازی برای تداوم فرآیند تعلیم و تربیت از همان ابتدا با مخالفت برخی خانواده‌ها روبه‌رو شد، اضافه کرد: به دلیل سطح پایین شناخت دانش‌آموزان و والدین نسبت به سواد رسانه‌ای این ورود باعث یک شوک در عرصه تعلیم و تربیت کشور شد و سبب افزایش نگرانی و عدم تمایل والدینی شد که فرزندشان تا قبل از شیوع کرونا و غیرحضوری شدن آموزش مدارس علی رغم تمکن مالی حق استفاده از گوشی همراه را نداشت.
رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی، تصریح کرد: اگر چه آموزش به روش مجازی دارای فایده‌هایی چون استفاده از روش‌های نوین آموزشی در زمان بحران است اما مدیریت نداشتن والدین در کنترل و نظارت بر رفتار فرزند و همچنین غفلت از ارتقای سواد رسانه خود و فرزندشان می‌تواند باعث تشدید چالش‌ها و آسیب‌های مدرسه مجازی شود.
وی با اشاره به اینکه چالش‌ها و آسیب‌های مدرسه مجازی را می‌توان در سه حیطه خانوادگی، فردی و تحصیلی بررسی کرد، اظهار کرد: از مهمترین چالش‌ها و آسیب‌های خانوادگی می‌توان به کم مهارتی و یا بی مهارتی والدین در مسائل مرتبط با فرآیند یاددهی و یادگیری به خصوص در دوره ابتدایی، ناتوانی در حل مشکلات عاطفی و رفتاری دانش آموزان ناشی از شرایط قرنطینه خانگی، سبک فرزندپروری نامناسب، کاهش و یا نبود نظارت مادران شاغل، افزایش خشونت‌های خانگی ناشی از کاهش تعاملات اجتماعی و فشار روانی حاکم، کاهش سواد رسانه والدین، نبود قوانین و برنامه جهت استفاده دانش‌آموز از فضای مجازی، کمال گرایی و دخالت برخی والدین در امور آموزش آنلاین فرزندان و افزایش آمار کودک آزاری کودکان کار نام برد.
ژاله ادامه داد: تشدید و افزایش مشکلات هیجانی و رفتاری دانش‌آموزان، استرس و اضطراب ناشی از وسایل ارتباطی محدود در خانواده‌های دارای چند دانش‌آموز، وابستگی دانش آموزان به فضای مجازی، پرسه زدن بیهوده و بی هدف در فضای مجازی، کاهش انگیزه تحصیلی، مشکلات و آسیب‌های جسمی روانی ناشی از کم تحرکی، تغییر در الگوی خواب و تغذیه نیز به عنوان مهمترین چالش‌ها و آسیب‌های فردی دانش آموزان در مدرسه مجازی است.
چالش‌های مدرسه مجازی از منظر امور تحصیلی
وی درباره مهمترین چالش‌های آسیب‌های مدرسه مجازی از منظر امور تحصیلی، خاطرنشان کرد: مواردی نظیر کاهش تعامل مربی و متربی، افزایش درگیری شغلی و کاری معلمان و مدیران مدارس در شرایط فعلی، کمبود اطلاعات برخی معلمان از اصول آموزش‌های آنلاین و نحوه تعامل و ارتباط مؤثر در فضای مجازی، توقع بالا و سختگیری برخی معلمان، کاهش بازده و راندمان آموزشی به دلیل اتلاف وقت و کاهش زمان آموزش ناشی از ترافیک کاربران و ضعف بسترهای فناوری از چالش‌های مدرسه مجازی در امور تحصیلی است.
رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی، بیان کرد: افزایش دانش و شناخت والدین از این آسیب‌ها می‌تواند مهمترین اقدام پیشگیرانه در راستای کنترل و کاهش آسیب‌های مدرسه مجازی و حضور فرزندان در فضای مجازی باشد و گام بعد فراگیری راهکارهای مراقبت و کنترل فرزندان در فضای مجازی است.
به گفته ژاله؛ از مهمترین راهکارها و توصیه‌های پیشگیرانه والدین می‌توان به کسب مهارت‌های فرزندپروری در عصر دیجیتال، ارتقای سواد رسانه و آشنایی با فضای مجازی مورد استفاده فرزند، مدیریت و نظارت استفاده از فضای مجازی توسط فرزندان، ثبات خانه و خانواده، همکاری والدین بر مشارکت و حضور فرزندان از آموزش‌های مجازی، تلاش در جهت تأمین امنیت روحی روانی و ایجاد یک فضای یادگیری امن نام برد.
وی تاکید کرد: در حوزه تحصیلی می‌توان از ابتکار و خلاقیت مدارس در اجرای آموزش‌های غیرحضوری، ایجاد و تقویت انگیزه تحصیلی با خلق فرصت‌های جدید یادگیری، تلاش معلمان در ایجاد فضای صمیمی و مشارکت فراگیران در آموزش آنلاین، ارتقای خدمات مشاوره تحصیلی و توسعه حرفه‌ای معلمان در استفاده از فضای مجازی نیز به عنوان راهکارهای کاهش آسیب مدرسه مجازی نام برد.
رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی، گفت: در شرایط فعلی مدارس مجازی مباحث تربیتی به دلایلی نظیر دغدغه آموزشی والدین، عدم رشد مهارت‌های اجتماعی ناشی از محدودیت ارتباطات و تغییرات حاکم بر سیستم آموزشی به حاشیه رفته است که می‌تواند زنگ خطری جدی برای رشد اجتماعی دانش آموزان باشد.
وی با بیان اینکه برای رفع نیازهای تربیتی و آموزشی بیش از گذشته نیازمند همکاری خانواده‌ها و سایر نهادهای فرهنگی هستیم، افزود: تعاملات بین بخشی با سایر دستگاه‌ها تا پیش از کرونا بیشتر بود و امروز به دلیل برخی از محدودیت‌ها این همکاری‌ها کاهش یافته که باید روش و مدل‌های جدیدی را برای شرایط سخت این دوران و انجام خدمات رسانی و کاهش آسیب‌های موجود پیش بینی کرد.
اقدامات اجرایی برای کنترل آسیب‌های مدرسه مجازی
ژاله در خصوص مهمترین اقدامات در حال اجرا به وسیله آموزش و پرورش برای کنترل و کاهش آسیب‌های مدرسه مجازی، اظهار کرد: فعالیت‌هایی نظیر ارائه بسته ارتقای خدمات مشاوره و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی با طرح پیام مشاور، صدای مشاور و طرح همدل وجود دارد. طرح «پیام مشاور» در مدارس در یک پیوستار و سیستمی از ستاد تا مدرسه و خانه استمرار دارد (ارسال پیام‌های مشاوره انگیزشی، تحصیلی و پیشگیرانه در کانال پیام مشاوره) در طرح همدل، مشاوران مدارس به‌طور مستمر از طریق (تلفن) با اولیای دانش‌آموزان (هرماه یک بار) جهت پیگیری وضعیت روانشناختی و تحصیلی دانش آموزان ارتباط برقرار می‌کنند.
رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی، بیان کرد: از اقدامات دیگر می‌توان به تهیه و تدوین محتوای آموزشی، مهارتی و روانشناختی برای دانش‌آموزان همه دوره‌های تحصیلی جهت آشنایی و ارتقای آگاهی آنان با تهدیدات و آسیب‌های فضای مجازی انواع آسیب‌های فرهنگی، اخلاقی، روانی اجتماعی، سلامت جسمانی، تحصیلی را نام برد.
وی افزود: انجام غربالگری دانش‌آموزان بر اساس ابزارهای روانشناختی است که برای دستیابی به نیم‌رخ روانی، اجتماعی آنان و بررسی اثرات روانشناختی ناشی از مواجهه با آسیب‌های فضای مجازی برای کاهش آسیب‌های مدرسه مجازی است، همچنین اجرای فعالیت‌های ترویجی و فرهنگ‌سازی جهت ایمن‌سازی روانشناختی دانش‌آموزان (از قبیل برگزاری جشنواره نوجوان سالم، اجرای برنامه همیار مشاور)، ارائه آموزش‌های ارتقایی به والدین در خصوص والدگری صحیح و برقراری ارتباطات مؤثر با فرزندان و ارائه آموزش‌های ارتقایی ویژه معلمان، مدیران و مربیان و مشاوران به منظور توانمندسازی آنان و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت فضای مجازی با محوریت شبکه شاد جهت ارائه آموزش‌های صحیح و جذاب برای جذب حداکثری دانش آموزان به فضای آموزشی تربیتی مجازی از موارد دیگر در حال اجرا است.
نظر شما