به گزارش خبرنگار ایمنا، هنوز مدت‌زمانی از افزایش نرخ مرغ و تخم‌مرغ نگذشته بود که شاهد گرانی یک محصول پروتئینی دیگر شدیم؛ کالایی که همواره رکورددار گرانی‌ها در بین مواد سبدغذایی خانوار بوده است و این بار نیز رکورد جدیدی را در کارنامه تغییرات قیمتی خود به ثبت رساند؛ افزایش نرخی که برخی مسئولان معتقدند همانند مرغ و تخم مرغ، به دلیل افزایش قیمت نهاده‌های دامی بوده است.
عده‌ای دیگر نیز با تأیید این موضوع، معتقدند آنچه بر روند تغییرات صعودی قیمت گوشت سرعت بخشید، تصمیم مسئولان امر مبنی بر ممنوعیت جابجایی دام در بین استان‌ها بود. اما دلیل دیگر که به نظر می‌رسد عمده‌ترین دلیل گرانی گوشت باشد، قاچاق دام زنده و کمبود آن در داخل کشور است.
طی یک ماه گذشته به صورت بی‌رویه در اغلب شهرها و استان‌های کشور دام زنده قاچاق شده است که این موضوع سبب شده است بازار با کمبود عرضه و جهش قیمت مواجه شود. با شرایط اقتصادی کشور، دامدار ترجیح می‌دهد دام خود در خارج از مرزهای ایران بفروشد که همین مسئله می‌تواند به عنوان یک عامل منفی در قیمت‌گذاری این ماده پروتئینی محسوب می‌شود.
«قاچاق» باعث سرپوش بر دیگر دلایل گرانی گوشت نشود
منصور پوریان، رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام زنده، درباره دلایل افزایش قیمت گوشت می‌گوید: ۷۰ درصد تعیین قیمت محصولات پروتئینی وابسته به قیمت خوراک دام و طیور است. تخصیص نیافتن ارز به نهاده‌های دامی، منجر به افزایش قیمت خوراک دام و طیور و درنهایت افزایش هزینه‌های تولید شده است. این شرایط باعث شکل‌گیری بازار سیاه نهاده‌های دامی شده است و قیمت برخی خوراک دام و طیور در این بازار به پنج برابر رسیده است.
وی تصمیم اخیر دامپزشکی استان‌ها مبنی بر ممنوعیت جابجایی دام بین استان‌ها را از دلیل عوامل تشدید کننده افزایش قیمت گوشت معرفی کرده و می‌افزاید: گرچه برای جلوگیری از قاچاق دام زنده و پلاک بندی دام‌ها این تصمیم گرفته شده است اما در شرایط فعلی بازار که قیمت نهاده‌ها به‌طور لحظه‌ای رو به افزایش است غیرمنطقی بود.
رئیس شورای تأمین کنندگان دام زنده در رابطه با سهم و تأثیر قاچاق دام برافزایش قیمت گوشت قرمز در بازار اظهار می‌کند: عده‌ای طی روزهای اخیر با برجسته‌سازی اثر قاچاق دام به کشورهای همسایه در تلاش هستند تا بر دلایل اصلی گرانی گوشت سرپوش بگذراند درحالی‌که قاچاق در پاییز معنی ندارد.
به گفته پوریان، پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در چندماهه گذشته، قیمت نهاده‌های دامی بسیار بالا رفته و قیمت تمام شده تولید گوشت در کشور افزایش یافته است. دولت هم برای جلوگیری از قاچاق، نظارت بر مرزها را شدت بخشیده است.
افزایش بهای تمام شده تولید دام در کشور
علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی کشور، با اشاره به اینکه در حال حاضر نهاده دام گران است، می‌گوید: با توجه به اینکه پرورش دام علاوه بر خوراک، مخارج دیگری همچون دارو دارد، هزینه تمام شده بالا رفته است. حتی اگر تلفات آن را هم نادیده بگیریم باز هم پرورش گوسفند صرفه اقتصادی چندانی برای دامداران ندارد.
وی ادامه می‌دهد: به همین دلیل برخی از آن‌ها برای تداوم کسب‌وکار خود و تأمین هزینه‌ها مجبور به قاچاق دام می‌شوند. هرچند بسیاری از آن‌ها با مجازات قاچاق هم روبرو هستند اما قاچاق ادامه دارد. البته در شرایط کنونی با تشدید شدن نظارت بر مرزها و مقابله با قاچاق، شرایط کمی تغییر کرده است اما منطقی این است که اقتصاد دامداری در ایران به روال عادی برگردد تا دامداری در کشور رونق بگیرد.
رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی کشور درباره تأثیر قاچاق دام بر قیمت گوشت قرمز، می‌گوید: اگر قاچاق دام کنترل شود یا در هفته‌های آینده مجوز صادرات دام داده نشود، قیمت گوشت افزایش نمی‌یابد، هرچند ما بارها اعلام کرده‌ایم که مخالف صادرات هستیم و در حال حاضر نیز همچنان ممنوع است.
سودآوری قاچاق دام، جذاب است
محمد صادقی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان، دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به دلیل نبود کار مناسب برای مرزنشینان و با توجه به اختلاف قیمت دلاری و ریالی ناشی از کاهش ارزش پول ملی و همچنین نبود سیستم‌های نظارتی و آماری تولید، با جذابیت سودآوری قاچاق مواجه هستیم که چنین مشکلاتی را افزایش می‌دهد.
وی می‌افزاید: کاهش ارزش ریال برای همسایگان، قاچاق دام به کشورهای عربی و به خصوص عراق، منفعت بیشتری دارد و بدون تردید، این امر بر افزایش قاچاق دام و قیمت گوشت تأثیر می‌گذارد. دامداران کشور به دلیل نداشتن بنیه مالی، هزینه بالای نگهداری دام، گرانی نهادهای دامی، خشکسالی و نبود حمایت‌های دولتی یا اتحادیه‌ها ترجیح می‌دهند دام خود را به خارج از مرزها قاچاق کنند و این روال بر کمبود گوشت در کشور و قیمت گوشت داخلی تأثیرگذار است.
نبود زمان‌بندی تنظیم و کنترل عرضه و تقاضای بازار واردات و صادرات
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان اظهار می‌کند: گذشته از قاچاق دام، از دیگر دلایل نابسامانی بازار گوشت قرمز، نبود آمار و اطلاعات برای زمان‌بندی تنظیم و کنترل عرضه و تقاضای بازار واردات و صادرات است که تأثیر زیادی بر قیمت‌ها دارد. از طرفی قاچاق دام سنگین به داخل به‌خصوص از سمت سیستان و بلوچستان برای توازن نیاز تأمین گوشت داخلی هم در نوسان نرخ‌ها بی‌تأثیر نبوده است.
به گفته این عضو اتاق بازرگانی راهکار اجرایی برای ممانعت از قاچاق دام، بکارگیری صحیح سیستم‌های نظارتی است زیرا باوجود تعداد بالای سیستم‌های نظارتی، هیچ اقدامی اجتناب‌ناپذیر نیست. از طرفی در این راستا، باید مدیران متخصص به‌جای مدیران رابطه‌ای قرار بگیرند تا بتوان از نظارت دقیق نیروهای امنیتی بهره‌مند شد.
شرایط قاچاق دام زنده فراهم است
در این زمینه رسول کشاورز، فعال صنعت دامداری در گفتگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: گرانی گوشت در وهله نخست به دلیل افزایش قیمت نهاده‌های دامی است و سپس به علت بازار سیاهی است که از طریق قاچاق دام به وجود آمده است.
وی اظهار می‌کند: با افزایش قیمت دلار، عده‌ای از فعالان به‌جای عرضه دام خود به داخل کشور، آن را با نرخ بسیار بالاتری به خارج از مرزها می‌فرستند. در شرایطی که برخی از کشورهای هم‌مرز ما اقلیم مساعدی برای پرورش دام ندارند این دام‌ها با نرخ بسیار خوب خریداری می‌شود.
این فعال می‌افزاید: اگر نهاده‌های دامی و دیگر امکانات مورد نیاز، با نرخ مناسبی به دست دامدار می‌رسید، چه لزومی برای این اقدام پردردسر وجود داشت؟ اما زمانی که فعال، وضعیت مناسبی برای پرورش دام خود ندارد آن را به‌طور قاچاق به خارج از مرزها می‌فرستد و دراین‌بین هم واسطه‌هایی هستند که سود فراوانی به جیب می‌زنند به همین دلایل باوجود نظارت‌های شدیدی هم که می‌شود، قاچاق دام روزبه‌روز در حال افزایش است.
وی می‌گوید: دامداران، به‌غیراز نهاده‌های دامی با گرانی واکسن و مکمل‌های موردنیاز نیز روبرو هستند که با ارز نیمایی وارد کشور می‌شود و باعث شده هزینه تمام شده تولید افزایش یابد به‌علاوه هزینه تولید مانند دستمزد کارگران، هزینه‌های حمل‌ونقل، هزینه‌های بیمه از عللی هستند که دامدار را به این نتیجه می‌رساند دام خود را به‌جای داخل، در خارج از کشور عرضه کند تا با سود بهتر بتواند این هزینه‌هایی که برای پرورش دام متقبل شده است را جبران کند.
با این اوصاف می‌توان گفت شاید قاچاق دام دلیلی مهم برای کمیابی و گرانی گوشت محسوب شود اما این نکته نیز قابل‌تأمل است که چه شرایطی باعث قاچاق می‌شود؟ آیا با فراهم بودن نهاده‌ها و مکمل‌ها با نرخ مناسب، بازهم دامدار تمایلی به قاچاق دام خود به خارج از کشور خواهد داشت یا خیر؟
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما