به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مهم‌ترین نیازهای اولیه و ضروری در محیط زندگی جامعه شهری، تمیزی شهر، رفت و آمد سهل و آسان برای مردم، بهره‌مندی از تسهیلات زندگی اجتماعی و … است که تنها با تحقق کانال‌های درآمدی شهرداری در بستر نظام اقتصادی سیستم مدیریت شهری محقق خواهد شد و با توجه به ظهور فناوری‌های نوین و افزایش سطح آگاهی نظام اجتماعی نسبت به مسائل روز، حمایت عمومی از تحقق درآمدهای سیستم مدیریت شهری به یک مطالبه اجتماعی – اقتصادی تبدیل شده است.
بر همین اساس شاید شهرداری‌ها به عنوان نماینده سیستم مدیریت شهری در سطح کلان یکی از مهم‌ترین نهادهای خدمتگزار به مردم باشند و اغلب شهروندان می‌دانند که سیستم مدیریت شهری در صورت تأمین منابع مالی مناسب قادر به برآورده کردن خواسته‌های اولیه معیشت آنهاست، به همین دلیل درک محیطی جامعه در راستای تحقق اداره ارزان شهر نسبت به سال‌های قبل تا حدود زیادی افزایش یافته است.
از این رو با توجه به سیاست خودکفایی شهرداری‌ها که در قانون بودجه سال ١٣۶٢ تصویب شده و بر اساس آن کمک‌های مالی دولت به سیستم‌های مدیریت شهری در راستای مدیریت راحت تر شهر حذف شد به صورت ناگهانی منبع اصلی درآمد شهرداری‌ها از بین رفت و لذا تنها راه تأمین هزینه‌های شهری دریافت سهم هر یک از شهروندان به‌عنوان استفاده‌کنندگان مستقیم از خدمات شهری قرار گرفت و بدین ترتیب منطقی خواهد بود که هر شهروندی که از خدمات بیشتری استفاده می‌کند، سهم بیشتری را نیز پرداخت کند.
یکی از نکات حائز اهمیت در این بحث، پایدار بودن این شیوه درآمدی در راستای اداره ارزان شهر است که در سال‌های اخیر با استقبال تعداد زیادی از شهروندان نیز روبرو شده است.
مطالبات شهرداری و جامعه برابر است
حسین عماره، کارشناس اقتصاد شهری در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کارآمد کردن نظام تشخیص اقتصادی زمانی تنها مطالبه سیستم مدیریت شهری از دولت بود اما اکنون افزایش سطح آگاهی عمومی در بستر شهر موجب شده تا تشخیص اقتصادی به یک مطالبه عمومی از سوی نظام اجتماعی تبدیل شود.
وی اضافه می‌کند: امروزه اغلب مطالبات شهرداری و جامعه برابر است و شهروندان با درک جدیدی از شرایط و محیط اقتصاد جنگ زده ایران، سیستم مدیریت شهری را بخشی از نظام اجتماعی می‌دانند.
عماره ادامه می‌دهد: البته در صورت نبود این نوع از مطالبه از سوی نظام اجتماعی، سیستم مدیریت شهری به عنوان یکی از پرهزینه‌ترین شبکه‌های اداری و خدماتی با مشکلات اجتماعی مهمی روبرو می‌شد اما خوشبختانه درک مردم نسبت به مسائل روز، شهرداری‌ها را در حل مشکلات اقتصادی یاری می‌کند و دولت نیز باید با اهتمام ویژه نسبت به نقش سیستم مدیریت شهری در معیشت و رفاه عمومی، بخشی از بودجه عمومی را به شهرداری‌ها اختصاص دهد.
همراهی مردم برای اداره ارزان شهر ضرورت دارد
سجاد اعظمی، کارشناس اقتصاد شهری و استاد دانشگاه در این رابطه به خبرنگار ایمنا، با تاکید بر استفاده از ظرفیت علمی شهر در راستای کوتاه‌کردن مسیر رسیدن به اداره ارزان شهر، می‌گوید: ظرفیت علمی فوق‌العاده‌ای که در بستر کلانشهرها وجود دارد باعث شده جامعه نخبه اقتصادی برای کمک به سیستم‌های مدیریت شهری تربیت شود و شهرداری‌ها باید با سرمایه‌گذاری در این جامعه پویا نسبت به استفاده از نظرات و برنامه‌های این بخش از نظام اجتماعی توجه ویژه‌ای داشته باشد.
وی اضافه می‌کند: هریک از سیستم‌های مدیریت شهری که مسیری برای رسیدن به اداره ارزان شهر با استفاده از ظرفیت علمی شهرشان ترسیم نکرده باشند، باید برای هرگونه آسیب و تبعات منفی اقتصادی آماده باشند و بی‌شک آیندگان راهبردهای غلط سیستم‌های مدیریت شهری که هنوز به صورت کلاسیک اداره می‌شوند و مسیری برای اداره ارزان شهر ترسیم نکرده‌اند را مورد واکاوی و بررسی قرار خواهند داد.
کارشناس اقتصاد شهری و استاد دانشگاه با بیان اینکه درآمد شهرداری‌ها نقش مهمی در ارائه خدمات عمومی و شهری به شهروندان دارد، تصریح می‌کند: علت اصلی لزوم تدوین برنامه و مسیر پایدار برای رسیدن به اداره ارزان شهر این است که نبود درآمد کافی در ساختار اقتصادی سیستم مدیریت شهری نه تنها ارائه خدمات ضروری در شهر را با مشکلات متعدد روبرو می‌کند، بلکه اساساً اجرای تمامی طرح‌ها و برنامه‌های شهری را با مشکل مواجه خواهد ساخت.
اعظمی ادامه می‌دهد: احتمال دارد جذابیت رسانه‌ای و عمومی "بریز و بپاش‌های شهری" که اغلب سیستم‌های مدیریت شهری ایرانی درگیر آن هستند، به یک جاذبه قوی در دفع مسیر اداره ارزان شهر تبدیل شود اما مدیران شهری که نقشی در توسعه و پویایی اقتصاد شهر دارند باید بدانند که بی‌توجهی به اداره ارزان شهر در قرن بیست و یک و در آستانه بحران‌های اقتصادی متعدد نوعی خیانت به مردم و شهرشان است.
وی اضافه می‌کند: ثابت نبودن مدیران شهری در جایگاه اقتصادی‌شان در بستر سیستم‌های مدیریت شهری یکی از بزرگ‌ترین معضلات و سرعت گیرها در مسیر تحقق اداره ارزان شهر است و از این رو باید آئین‌نامه اداره اقتصادی شهر مورد بازبینی و اصلاح قرار بگیرد.
این کارشناس اقتصاد شهری و استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه همراهی مردم برای اداره ارزان شهر ضرورت دارد و بدون حمایت جامعه از راهبردهای این مسیر، اداره ارزان شهر محقق نخواهد شد، خاطرنشان می‌کند: سرمایه اجتماعی از نقش غیرقابل انکاری در اداره ارزان شهر برخوردار است و در صورتی که لزوم ارزان شدن اداره شهر برای سیستم مدیریت شهری برای مردم تبیین نشود، شهرداری‌ها با معضلات متعددی روبرو خواهند شد.
اعظمی با بیان اینکه کاهش سهم سیستم مدیریت شهری از بودجه باید به صورت تدریجی صورت می‌گرفت، می‌افزاید: موضوع خودکفایی و خوداتکایی شهرداری‌ها از سال ۱۳۶۲ و در پی تدوین آئین‌نامه جدایی مسائل اقتصادی شهر از دولت مطرح شد و بی‌توجهی به مبانی نظری حاکم بر روابط مالی دولت و شهرداری‌ها و ادامه این سیاست در سال‌های بعدی موجب شد شهرداری‌ها نتواند هیچ‌گاه به صورت رسمی اقتصاد خود را از اقتصاد ملی جدا کنند.
شهروندان از اداره ارزان شهر استقبال می‌کنند
رامین پراندوخ، کارشناس اقتصاد شهری و استاد دانشگاه نیز معتقد است؛ سیستم‌های مدیریت شهری کلان و خرد ایرانی در بازه زمانی دهه‌های اخیر همواره مشکلات قابل توجهی را که همگی ناشی از منعطف نبودن ساختار اقتصادی سیستم بوده است تجربه کرده‌اند و از این رو تمرکز اغلب پژوهشکده‌های شهری بر اتخاذ راه‌حل‌های ایجاد درآمد پایدار قرار گرفته است.
وی در گفتگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: بزرگ‌ترین مشکل ساختار نظام اقتصادی سیستم‌های مدیریت شهری خرد و کلان در ایران، منعطف نبودن این شاخه و زیرشاخه‌های فعال در آنهاست و همین امر باعث شده تا نهادهای وابسته به سیستم مدیریت شهری همچون شهرداری‌ها، سازوکار مالی پویا و چابکی برای تغییرات سریع در شهر و واکنش به موقع به بحران‌های اقتصادی نداشته باشند.
این کارشناس اقتصاد شهری و استاد دانشگاه با بیان اینکه راهبردهای اقتصادی سیستم‌های مدیریت شهری نمی‌تواند بلند مدت باشد، ادامه می‌دهد: علت اصلی منعطف نبودن ساختار نظام اقتصادی در سیستم‌های مدیریت شهری این است که اغلب مدیران شهری اطلاعی از بازه زمانی عملکرد راهبردهای اقتصادی در بستر این سیستم ندارند و می‌کوشند تا با استفاده از تجربیات مدیران قبلی، راهبردهای اقتصادی بلندمدتی را برای اداره شهر در نظر بگیرند.
پراندوخ خاطرنشان می‌کند: یکی از مهم‌ترین مسائلی که به ما ثابت می‌کند دوران استفاده از راهبردهای اقتصادی بلندمدت برای اداره شهر به پایان رسیده است رشد و توسعه سریع و شتابزده و غالباً بی رویه شهرها به واسطه رشد سریع جمعیت شهری است. در حقیقت این رشد شتابزده از پایدار ماندن استراتژی و سیاست‌های اقتصادی مدیران در بازه زمانی بلندمدت جلوگیری می‌کند و پافشاری بر اجرای آنها موجب نارضایتی در میان شهروندان می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: اداره ارزان شهر به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی شهرداری‌های ایرانی در نظر گرفته شده است و نتایج یک نظرسنجی معتبر دانشگاهی نشان می‌دهد شهروندان نیز از اداره ارزان شهر استقبال می‌کنند. به همین دلیل می‌توان گفت که شهر آماده پذیرش راهبردهای اقتصادی سریع و کوتاه‌مدت در بستر نظام مالی خود است و نباید پویایی زیرشاخه‌های نظام اقتصادی آن را با راهبردهای بلندمدت اقتصادی از کار بیندازیم.
این کارشناس اقتصاد شهری و استاد دانشگاه با بیان اینکه مسیر اداره ارزان شهر با بهره‌برداری از راهبردهای سریع و کوتاه‌مدت اقتصادی هموار می‌شود، خاطرنشان می‌کند: ویژگی‌های راهبردهای اقتصادی کوتاه مدت و واکنشی باعث می‌شود چابکی و پویایی نظام اقتصادی حاکم بر یک سیستم مدیریت شهری حفظ شود و از این رو شهر می‌تواند در برابر حوادث و بحران‌های مختلف اقتصادی دوام بیاورد.
پراندوخ یادآور می‌شود: وجود بیش از ۶۰ درصد از جمعیت کشور در شهرها، بالاتر بودن نرخ رشد جمعیت شهری نسبت به نرخ رشد جمعیت ملی و اختصاص درآمد بسیار بالایی از ارزش افزوده و اشتغال کشور به شهرها، نشان می‌دهد اهمیت اقتصاد شهری کمتر از اهمیت اقتصاد ملی نیست و چه بسا تأثیر راهبردهای اقتصادی در سیستم مدیریت شهری بر زندگی مردم بیشتر از تأثیر تأمین بودجه از سوی دولت برای پویایی اقتصاد ملی باشد.
گزارش از: سپهر زارع، خبرنگار ایمنا
نظر شما