به گزارش خبرنگار ایمنا، آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است که حافظه، افکار، مهارت‌های کلامی و قضاوت، درک مطلب و به طور کلی عملکرد شناختی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آخرین آمار منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت در مورد زوال عقل می‌گوید: "آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است؛ زوال عقل یکی از مهم‌ترین دلایل ناتوانی و وابستگی سالمندان در سراسر جهان محسوب می‌شود. در بیماری آلزایمر علاوه‌بر اختلال حافظه، فرد با کمبودهایی در چندین قلمرو شناختی مواجه می‌شود.
محمدرضا نجفی، متخصص مغز و اعصاب و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره آلزایمر به خبرنگار ایمنا گفت: دمانس یا خِرَدسودگی، اختلال اولیه در اعمال شناختی است که پیش‌رونده و برگشت‌ناپذیر بوده، علت این بیماری نامشخص است و درمان خاصی ندارد.
او با توضیح اینکه معمولاً تباهی حافظه سبب مراجعه به پزشک می‌شود، ادامه داد: در بیماری آلزایمر علاوه بر اختلال حافظه، بیمار با کمبودهایی در چندین قلمرو شناختی مانند قدرت تفکر، تکلم، قضاوت، استدلال و ادراک نیز همراه می‌شود.
این متخصص مغز و اعصاب با بیان اینکه آلزایمر شایع‌ترین دمانس با شیوع تدریجی و پیشرفتی مداوم است که به تدریج حافظه و توانایی‌های ذهنی دیگر مانند تفکر و استدلال را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بیمار را در انجام وظایف روزانه زندگی با مشکل مواجه می‌کند، اظهار کرد: آلزایمر یک بیماری مغزی است که باعث ایجاد اختلال در حافظه، مشکلات فکری و رفتاری می‌شود.
نجفی با اشاره به علائم متعدد آلزایمر گفت: اولین نشانه‌ای که اغلب افراد دچار آن می‌شوند، فراموشی است که باعث ایجاد اختلال در فعالیت‌های روزانه، منزل، محل کار و یا تفریحات زندگی می‌شود. از دیگر علائم این بیماری می‌توان به گیجی، گم شدن در مکان‌های آشنا، جا گذاشتن وسایل و مشکلات گفتاری اشاره کرد؛ باید بدانیم از دست دادن حافظه که باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره می‌شود، امری طبیعی در روند پیر شدن محسوب نمی‌شود.
او با توضیح اینکه انجمن جهانی آلزایمر از تفاوت بین تغییرات طبیعی حافظه در سالخوردگی با آلزایمر فهرستی تهیه کرده است که به تشخیص بین این دو موضوع کمک می‌کند، افزود: مرز مشخصی بین علائم هشداردهنده و ابتلا به این بیماری وجود ندارد؛ بنابراین فرد باید به محض مشاهده هر گونه ضعف و اختلال در توانایی‌های خود به پزشک مراجعه کند.
راه‌های تشخیص بیماری آلزایمر
این متخصص مغز و اعصاب اختلال حافظه که فعالیت‌های روزانه فرد را تحت تأثیر قرار دهد، ایجاد مشکل در انجام کارهای عادی مانند فراموش کردن پخت غذا، ضعف بیان و استفاده از کلمات نامناسب برای صحبت کردن، گم کردن زمان و مکان مانند شب و روز و کاهش قضاوت (اختلال در تصمیم‌گیری) را از جمله راه‌های تشخیص بیماری آلزایمر دانست و گفت: متخصصان با شیوه‌های گوناگونی بر مبنای زوال مغز و سیستم عصبی، علائم بیماری آلزایمر را شرح می‌دهند؛ روند پیشرفت بیماری نیز در افراد مختلف متفاوت است.
او با اشاره به اینکه اغلب فازهای شناختی، فیزیکی و عملکردی در این بیماری مشترک است، تصریح کرد: زمان هر یک از این فازها در بیماران متفاوت است و در همه افراد مبتلا نیز تمامی علائم بروز نمی‌کند.
نجفی خاطرنشان کرد: مرحله آغازین این بیماری (خفیف) دو تا چهار سال طول می‌کشد و از ویژگی‌های این مرحله فراموشی‌های مکرر به ویژه در زمینه وقایع اخیر، پرسش‌های تکراری، مشکلات بینایی و درک زبان، دشواری در نوشتن و استفاده از اشیا، افسردگی و بی‌علاقه‌گی، تغییرات شدید شخصیتی همراه با ضعف در عملکرد و نیاز به یادآوری فعالیت‌های روزانه است.
او در ادامه گفت: مدت زمان مرحله میانی (متوسط) دو تا ۱۰ سال است و از خصوصیات این دوره می‌توان به عدم توانایی بیمار در رویارویی با مشکلات، فراموشی فراگیر و پیوسته، مکالمات بی ربط، استدلال‌های غیرمعمول، احساس گیجی در مورد وقایع اخیر، اختلال در خواب، تشدید علائم رفتاری و خلقی اشاره کرد. تقریباً ۸۰ درصد بیماران دچار مشکلات رفتاری و عاطفی می‌شوند که با وجود استرس و تغییر، این رفتارها شدت می‌گیرد.
این متخصص مغز و اعصاب لرزش و مشکلات راه رفتن را در حرکت و هماهنگی این بیماران مؤثر دانست و افزود: نیاز به یادآوری، راهنمایی و کمک در مورد فعالیت‌های روزانه زندگی در مرحله میانی برای بیمار وجود دارد.
او با تاکید اینکه مرحله نهایی یا شدید ممکن است یک تا سه سال طول بکشد، تصریح کرد: در این مرحله بیمار دچار گیجی در مورد زمان حال و گذشته می‌شود، قادر به تشخیص افراد و مکان‌های آشنا نیست، مهارت‌های زبانی را به صورت شدید و یا کامل از دست می‌دهد، بیمار در مراقبت از خود ناتوان است و امکان افتادن و عدم تحرک بیمار وجود دارد. همچنین مشکلاتی در بلعیدن غذا، بی اختیاری ادرار، تغییرات خلقی شدید همراه با مشکلات رفتاری، توهم و هذیان گویی در فرد بیمار وجود دارد و او در این مرحله نیازمند مراقبت شدید و حمایت است.
راهکارهای دارویی و غیردارویی برای درمان آلزایمر
نجفی اظهار کرد: در حال حاضر درمان بیماری آلزایمر بیشتر شامل درمان‌های علامتی، درمان اختلالات رفتاری و استفاده از داروهای کاهنده سیر پیشرفت بیماری است.
او با بیان اینکه از جمله راه‌های غیر دارویی کاستن از پرخاشگری و بی‌قراری بیمار است، ادامه داد: شناسایی و رفع عللی که سبب پرخاشگری بیمار می‌شود، در کاهش بی‌قراری او مؤثر است. برای مثال از تغییر محیط زندگی و وسایل بیمار باید اجتناب کرد، گاهی اوقات نیز حضور افراد بیگانه و نا آشنا سبب ترس و بی قراری بیمار می‌شود. ماساژ بیمار، فراهم کردن محیط آرام و معطر و پخش موزیک آرام در برخی بیماران سبب کاهش بی قراری می‌شود. انجام ورزش‌های سبک و کارهای ساده مانند قدم زدن نیز می‌تواند به آرامش بیمار کمک کند.
این متخصص مغز و اعصاب با اشاره به اینکه اگر چه هنوز درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، اما با استفاده از داروها می‌توان سیر پیشرفته بیماری را کم کرد و از شدت اختلال حافظه و مشکلات رفتاری بیمار کاست، توضیح داد: اگر با روش‌های غیردارویی نتوان رفتارهای آزاردهنده بی قراری و پرخاشگری بیمار را کنترل کرد، می‌توان از داروهای جدید آرام‌بخش و ضد جنون استفاده کرد. گاهی اوقات افسردگی سبب پرخاشگری بیمار می‌شود که با استفاده از داروهای ضد افسردگی می‌توان آن را درمان کرد.
مواد غذایی ضد آلزایمر
همچنین محمد حسن انتظاری، رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره تأثیر مواد غذایی بر آلزایمر به خبرنگار ایمنا گفت: در حالی که بعضی غذاها باعث افزایش حافظه می‌شود، بعضی دیگر ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهند؛ این غذاها با مشکلات جدی سلامتی دیگر مرتبط است که اهمیت محدود کردن یا حذف آن‌ها را از رژیم غذایی نشان می‌دهد.
او با تاکید اینکه تحقیقات نشان داده است که رژیم غذایی ضعیف روی حافظه تأثیر می‌گذارد و احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد، تصریح کرد: مغز به سوخت نیاز دارد و برای این منظور مصرف چربی‌های سالم، میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌ها و ویتامین‌های کافی و مواد معدنی ضروری است. مصرف زیاد کربوهیدرات‌های پیچیده، غذاهای فرآوری شده و شکر، تولید سموم را در بدن تحریک می‌کند و این سموم می‌تواند منجر به التهاب، ایجاد پلاک در مغز شده و در نتیجه عملکرد شناختی اختلال ایجاد کنند. باید توجه کنیم این تأثیرات نه فقط سالمندان بلکه برای افراد در تمام سنین صدق می‌کند.
رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطرنشان کرد: سبزیجات سبز حاوی ویتامین است که عملکرد مغز را تقویت می‌کند. مصرف بعضی از انواع کاکائوها نیز می‌تواند یکی از روش‌های کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر باشد.
او با بیان اینکه اسیدهای چرب امگا ۳ که در انواع ماهی‌ها یافت می‌شود برای سلامت مغز عالی است، ادامه داد: ویتامین ب ۱۲ در بهبود عملکرد عصبی بدن مؤثر است و کمبود آن می‌تواند موجب علائم مختلفی از جمله از دست رفتن حافظه شود؛ بنابراین باید غذاهای حاوی ویتامین ب ۱۲ مانند گوشت، ماهی، مرغ، تخم مرغ، شیر، پنیر، لوبیا، غلات و شیر سویا در برنامه غذایی افراد گنجانده شود.
انتظاری درباره تأثیر بعضی ادویه‌ها در بهبود عملکرد مغز و عدم ابتلا به آلزایمر گفت: مطالعات متعدد نشان داده که دارچین با بهبود توانایی تجمع پروتئین در مغز افزایش حافظه و دیگر عملکردهای شناختی ارتباط دارد و در پیشگیری یا به تأخیر انداختن علائم آلزایمر نیز مؤثر است. زردچوبه نیز در پیشگیری از زوال شناختی و درمان جنون تأثیر دارد.
او با اشاره به اینکه یک رژیم غذایی سالم حاوی میوه‌ها و سبزیجات با کاهش خطر بیماری آلزایمر مرتبط است، افزود: بشقاب خود را با سبزیجات رنگی پر کنید تا مطمئن شوید که نیازهای بدن را برای تأمین ویتامین برآورده می‌کنید. مطالعات متعدد نشان داده کاهش خطر اختلالات شناختی با مصرف مقادیر بالای میوه‌ها و سبزیجات مرتبط است.
رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تاکید کرد: ویتامین E می‌تواند روند پیشرفت بیماری آلزایمر را کند کند و بادام منبع خوبی از این ویتامین است که بدن آن را جذب و مصرف می‌کند. علاوه بر این اسیدهای چرب امگا ۳ در بادام حافظه را بهبود می‌بخشد. به طور کلی آجیل‌ها برای عملکرد بهتر مغز و کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر بسیار مفید است. استفاده از اسیدهای چرب امگا ۳ در رژیم غذایی نیز بسیار مؤثر است و با خوردن ماهی، گردو، لوبیا، روغن زیتون می‌توان اسیدهای چرب امگا ۳ را دریافت کرد.
او تاکید کرد: آفتاب صبحگاهی ویتامین D روزانه بدن را تأمین و به بهبود عملکرد مغز کمک می‌کند. انواع توت‌ها مثل بلوبری، ذغال اخته، شاتوت و توت فرنگی نیز به دلیل غنی بودن میزان آنتی اکسیدان، می‌تواند مغز را از ابتلا به فراموشی محافظت کند؛ البته تمام برنامه‌های غذایی باید زیر نظر متخصص تغذیه استفاده شود.
اخبار مرتبط: رژیم غذایی موثر برای کاهش ابتلا به آلزایمر چیست؟
نظر شما