به گزارش خبرنگار ایمنا، عمران مرادی در سری برنامه‌های زنده اینترنتی آسترومینار که به همت مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان و با موضوع نقش فناوری در اکتشافات کیهان‌شناسی برگزار شد، اظهار کرد: علم انسان را با طبیعت آشنا می‌کند، سازوکارهای طبیعت را به او نشان می‌دهد و مجهولات را برطرف می‌کند؛ چنانچه قوانین کشف شده توسط علم در زندگی روزمره مورد استفاده قرار گیرد، فناوری اتفاق افتاده است.
وی افزود: تا قبل از قرن نوزدهم علم و تکنولوژی با یکدیگر فاصله داشتند، اما پس از آن، این دو به یکدیگر نزدیک شده و ارتباط تنگاتنگی با هم پیدا کردند.
مدرس مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان خاطرنشان کرد: کیهان‌شناسی علم بررسی تولد، تحول و مرگ جهان هستی است. فناوری نیز عبارت از پازلی است که چهار قطعه نرم افزار، سخت افزار، مغز افزار و سازمان ابزار را در کنار هم دارد و بین آن‌ها ارتباطی سیستمی برقرار می‌کند که مجموعه این چهار عامل می‌تواند هدف واحدی را دنبال کند.
مرادی عنوان کرد: انباشتگی دانش، نیروهای متخصص، نوآوری، شرایط اجتماعی و سیاسی و توانمندی مهندسی معکوس می‌تواند موجب توسعه فناوری شود.
نقش فناوری در اکتشافات کیهان‌شناسی چیست؟
وی با اشاره به نقش فناوری در اکتشافات کیهان‌شناسی، ادامه داد: تلسکوپ به عنوان یک فناوری مورد استفاده در کیهان‌شناسی در یک چرخه زمانی به وجود آمد. گالیله توسط این سخت افزار و با استفاده از هوش خود به عنوان مغز افزار، انباشتگی دانش و همچنین شرایط مناسب آن زمان با تلسکوپ اقدام به رصد کرد و توانست اثبات کند که زمین در مرکز عالم قرار ندارد؛ اینگونه بود که ما وارد عصر جدیدی از تفکر کیهان‌شناسی شدیم.
مدرس مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان با بیان اینکه تلسکوپ گالیله به عنوان یک نوآوری، اثری انقلابی داشت، تصریح کرد: انتظار می‌رود اکنون تلسکوپ، بزرگنمایی، نور و درجه تفکیک بیشتری داشته باشد و در عین حال کار با آن راحت باشد. دانشمندان و توسعه دهندگان تلسکوپ بر روی این چهار ویژگی کلیدی تمرکز پیدا کرده و سعی کردند این فناوری اپتیک را که منجر به ساخت تلسکوپ شده بود، توسعه دهند.
مرادی تاکید کرد: در کنار توسعه و ساخت تلسکوپ، گالیله از ریاضیات به شکل سیستماتیک در آزمایش‌های تجربی استفاده کرد؛ روش علمی گالیله و استفاده از ریاضیات به نحوی بود که توسعه نرم افزاری ایجاد کرد.
وی با اشاره به اینکه دانشمندان شروع به گسترش تلسکوپ‌ها کردند، افزود: نیوتون تلسکوپ آینه‌ای را اختراع کرد که نوآوری بزرگی بود، اما اثر این نوآوری برخلاف نوآوری گالیله ناگهانی نبود و به تدریج انجام شد.
مدرس مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان بیان کرد: اقدام دیگر نیوتن تجزیه نور و ساخت طیف‌نگار بود. او به عنوان اولین فرد توانست نور سفید را با استفاده از روش‌های علمی به رنگ‌های سازنده تجزیه کند؛ البته استفاده از منشور در میان مردم به عنوان کاربردهای دیگر رایج بود، اما مغز افزاری مثل نیوتن با استفاده از انباشتگی دانش پیشین، استفاده از منشور را سیستماتیک و هدفمند و طیف‌نگاری را اختراع کرد که امروزه در نجوم و کیهان‌شناسی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش علمی قدیم بر مبنای تئوری‌پردازی بود
مرادی اظهار کرد: به تدریج دانشمندان پی بردند که نور جزئی از امواج الکترومغناطیس است که از تابش گاما شروع شده و تا امواج رادیویی ادامه دارد. در این برهه انباشتگی دانش فراوانی وجود داشت، بسیاری از مسائل فیزیکی آشکار شده و علم رونق گرفته بود.
وی افزود: در این برهه زمانی مایکلسون و مورلی کار بزرگی را انجام دادند. آن‌ها با استفاده از تداخل سنج لیزری آزمایشی را انجام داده و سعی کردند که سرعت نور را در زمان دور شدن یا نزدیک شدن زمین به خورشید بررسی کنند؛ این آزمایش نشان داد که سرعت نور ثابت است.
مدرس مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان ادامه داد: فناوری تداخل نور یا تداخل لیزری ایجاد شد و مورد استفاده قرار گرفت. بعدها این فناوری توسعه پیدا کرد و کاربردهای زیادی برای انسان داشت.
مرادی گفت: آلبرت انیشتین سعی کرد توجیهی برای ثابت بودن سرعت نور پیدا کند. به دلیل اینکه تمرکز نسبیت خاص روی سرعت‌های یکنواخت بود، انیشتین به سراغ سرعت‌های شتاب‌دار رفت و به گرانش و نسبیت عام رسید؛ او توانست انحنای فضای زمان را به عنوان میدان گرانش مطرح کند.
وی با بیان اینکه روش علمی در قدیم بیشتر بر مبنای تئوری‌پردازی‌ها بود، اما با توسعه فناوری روش علمی نیز تغییر کرد، توضیح داد: انیشتین تئوری را مطرح کرده بود که باید اثبات می‌شد و وجود این تئوری به خودی خود تأثیری در کیهان‌شناسی نداشت، زیرا اثبات نشده بود. فردی به نام ادینگتون هنگام خورشید گرفتگی کامل نشان داد که نور ستاره‌ها زمانی که از کنار خورشید رد شده و وارد خمش فضا زمان اطراف خورشید می‌شوند، دچار انحراف شده و این ستاره‌ها را بر سر جای خود نمی‌بینیم که با اقدام ادینگتون تئوری انیشتین اثبات شد.
مدرس مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان افزود: در آینده ما به فناوری‌های لیزری دست پیدا می‌کنیم، به گونه‌ای که در آن سمت خورشید لیزری تابانده می‌شود تا بتوان خمش فضا زمان را با دقت بیشتری اندازه‌گیری کرد؛ در حال حاضر لیزرهای فضا پایه بدین شکل وجود ندارد، زیرا نیازمند منابع تغذیه‌ای قوی است.
آغاز کیهان‌شناسی مدرن با ساخت تلسکوپ هابل
مرادی با اشاره به دوره کیهان‌شناسی مدرن، گفت: در این برهه تلسکوپ‌ها توسعه می‌یابند و تلسکوپی بزرگ‌تر و قوی‌تری توسط هابل ساخته می‌شود که برای ۲۵ سال قوی‌ترین تلسکوپ جهان بوده است. با اختراع این تلسکوپ و تمرکز روی مطالعه سحابی‌ها، هابل توانست اثبات کند که کهکشان‌های دیگری نیز وجود دارد و بعضی از سحابی‌ها خود کهکشان هستند و خارج از کهکشان ما قرار دارند.
وی عنوان کرد: سال ۱۹۲۵ هابل توانست کهکشان‌ها را از نظر شکل به بیضوی، مارپیچی یا نامنظم دسته بندی کند؛ در این زمان بود که انقلابی اتفاق افتاد و ما وارد دوران کیهان‌شناسی شدیم.
مدرس مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان افزود: یک تلسکوپ کوچک موجب شد ما از دوره تفکر زمین مرکزی به تفکر خورشید مرکزی برسیم. ابداع تلسکوپ قوی و بزرگ هابل باعث شد تا ما از دوره کهکشانی به دوره کیهانی برویم.
مرادی بیان کرد: فناوری بر روش‌های علمی کیهان‌شناسی نیز اثرگذار است. امروزه ما از تئوری‌پردازی فاصله گرفته‌ایم و بسیار اهمیت دارد که داده‌ها را جمع آوری کرده و تحلیل کنیم؛ بنابراین هر فرد باید روش علمی تحلیل داده را یاد بگیرد.
نظر شما