به گزارش خبرنگار ایمنا، افسردگی در نوجوانان به دلایل مختلفی به وجود می‌آید اما چنانچه حالت مزمن به خود بگیرد و نوجوان رفتارهای غیرعادی از خود نشان دهد می‌تواند نشانه ابتلای او به بیماری اختلال دوقطبی باشد. اختلال دوقطبی باعث نوسانات روحی شدید می‌شود که شامل احساسات شدید (شیدایی یا هیپومیا) و افسردگی است. این نوسانات روحی می‌توانند بر کیفیت خواب، انرژی، فعالیت، قضاوت، رفتار و توانایی فکر کردن تأثیر بگذارد.
اگر چه اختلال دوقطبی یک شرط مادام‌العمر است، اما می‌توانید نوسانات روحی و علائم دیگر را با دنبال کردن یک برنامه درمانی کنترل کنید. در بیشتر موارد، اختلال دوقطبی با تجویز دارو و روان درمانی رو به بهبودی می‌گذارد، در واکاوی بیشتر این موضوع و تحلیل رفتارهای نوجوان دوقطبی و عوامل ایجاد این بیماری با محسن لعلی مدرس دوره‌های تخصصی روانشناسی و عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
اختلال دوقطبی چیست و در بین نوجوانان چه علائمی دارد؟
دوقطبی یک اختلال یا بیماری روانی است که با تغییرات خلقی غیرمعمول و ناسازگار همراه بوده و فقط وابسته به عوامل بیرونی نیست. یک قطب این بیماری مربوط به اختلال افسردگی است و با علائمی مانند اختلال در خواب، پرخوابی، کاهش وزن، ناامیدی نسبت به آینده، بی‌انگیزگی و افکار خودکشی ظاهر می‌شود. اما علائم شیدایی آن خواب کم نوجوان، پرانرژی بودن، رانندگی پرخطر داشتن، استفاده از مواد مخدر، خود بزرگ بینی و اعتماد به نفس کاذب است.
علل بروز بیماری دوقطبی چیست؟
با وجود تمام تحقیقات هنوز علت اصلی این بیماری مشخص نیست، اما بیشترین دلیل آن را نبود تعادل بین مواد شیمیایی مغز و کارکرد درست نداشتن قسمت‌های مغز دانسته‌اند، اما مهم‌ترین دلیل آن ژنتیکی است به همین دلیل توصیه می‌شود اگر فردی در خانواده و اطرافیان نزدیک سابقه اختلال دوقطبی دارد و این تشخیص محرز شده است، برای پیشگیری از سرایت به فرزند باید اقدامات لازم بشود تا بعدها خانواده با یک دوقطبی جدید مواجه نشود.
نوجوان دوقطبی معمولاً چه نوع رفتارهایی از خود نشان می‌دهد؟
اختلال دوقطبی نسبت به اختلال چند شخصیتی فراوانی بیشتری دارد. معمولاً نوسانات خلقی نوجوانان در این بیماری شایع است، امکان دارد که نوجوان تغییر خلق داده و ولخرجی کند، از خانه پول برداشته، تا دیر وقت بیرون باشد و رفتارهای پرخطری از خود نشان دهد، سیگار و مواد مخدر مصرف کند یا گاهی اوقات درگیری‌های او با خانواده به اندازه‌ای باشد که خانواده نتوانند او را کنترل کنند. پژوهش‌ها نشان داده است بیماری دوقطبی اگر زود تشخیص داده نشود می‌تواند منجر به افت تحصیلی، مشکلات ناگوار یا حتی مصرف مواد مخدر شود.
عوامل مستعدساز ایجاد اختلال دوقطبی در بین نوجوانان چیست؟
نوجوان دوقطبی خلق ثابتی ندارد و ممکن است این بی‌ثباتی در مدت زمان کوتاهی باشد. برای مثال در یک روز بیمار نوسانات خلقی زیاد دارد، یا این اختلالات خلقی می‌تواند فاصله‌های زمانی مختلف یک هفته، دو ماهه یا چند ماهه داشته باشد و هر چه این فاصله‌ها کمتر و نوسانات آنها بیشتر باشد بیمار نیاز به دارو درمانی و بستری دارد، یا حتی بر عکس این موضوع هم می‌تواند باشد. مصرف مواد مخدر می‌تواند ژن دوقطبی را فعال کند برای مثال با گرفتن شرح حال بسیاری از بیماران به این نتیجه می‌رسیم که این ژن را از والدین خود همراه داشته و یک عامل مستعدساز آن را آشکار کرده است و نوجوان دختر یا پسر بعد از مصرف گل و ماری جوانا دوقطبی خود را نشان داده است و در واقع مواد مخدر خود یک عامل مستعدساز بروز این بیماری در نوجوان بوده است.
افسردگی چه تفاوتی با دوقطبی دارد و تشخیص آن چگونه است؟
معمولاً اختلال دوقطبی با افسردگی شروع می‌شود. تشخیص اختلال دوقطبی کار هر فردی نیست، تشخیص باید حتماً به وسیله یک متخصص روانشناس بالینی و یک روانپزشک صورت بگیرد هر چند برخی بدفهمی‌ها یا کج فهمی‌ها در رابطه با اختلال دوقطبی وجود دارد و آن اینکه افراد دارای افسردگی شدید اگر درمان نشوند ممکن است این افسردگی عمیق‌تر و حتی اختلالات جدی‌تری در زندگی ایجاد کند.
علائم دوقطبی نوع یک چه تفاوتی با دوقطبی نوع دوم دارد؟
در دوقطبی نوع یک ممکن است مراجعه کننده یک دوره افسردگی داشته باشد اما بیشتر علائم او شیدایی است، یعنی نوجوان بیشتر مواقع رفیق بازی، ولخرجی، مصرف مواد مخدر و رفتارهای پرخطر دارد. حتی اینگونه افراد در بسیاری از اوقات مستعد ابتلای بیماری‌های ایدز و هپاتیت هستند. اکثر بیماران مبتلا به نوع یک این بیماری نیازمند بستری شدن و دارودرمانی هستند به دلیل اینکه امکان آسیب زدن به خود و دیگران بالاست، اما دوقطبی‌های نوع دو بیشتر وقت را در فاز افسردگی بوده و علائم افسردگی را دارد و در دوره‌های کوتاهتری ممکن است علائم شیدایی داشته باشد. شیوع دوقطبی نوع دو با علائم افسردگی در جامعه نسبت به دوقطبی نوع یک بیشتر است. اما هر دو نوع این بیماری باید به عنوان یک اختلال روانی مهم در بین نوجوانان و بزرگسالان جدی گرفته شود. پژوهش‌ها در دنیا حاکی است که ۹۰ درصد افرادی که دچار دوقطبی هستند نمی‌توانند زندگی مشترک را ادامه دهند و معمولاً خلق ثابتی ندارند.
بیماران دوقطبی با چه مشکلاتی در زندگی شخصی خود مواجه هستند؟
مهم‌ترین علامت و نشانه اختلال دوقطبی علاوه بر مواردی که گفته شد اختلال در عملکرد است. یک فرد دوقطبی زندگی سالمی ندارد و یک نوجوان دوقطبی نمی‌تواند درس خواندن را ادامه دهد. بیمار دوقطبی نمی‌تواند به شغل خود ادامه دهد و این بیماران معمولاً زیاد شغل عوض می‌کنند و فرد دوقطبی نمی‌تواند همسرداری کند و مشکلات بین فردی پیدا می‌کند. دوقطبی‌ها در مسائل مالی کم می‌آورند و نمی‌توانند به خوبی مسائل مالی را مدیریت کنند و این موارد نشانه‌های جانبی و حاشیه‌ای دوقطبی‌هاست. دوقطبی‌ها دارای نوسانات خلقی هستند که نمی‌توانند مبتنی بر موقعیت‌های بیرونی عمل کنند.
علائم دوقطبی با اسکیزوفرنی چه تفاوت‌ها یا شباهت‌هایی دارد؟
اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی شباهت‌هایی دارد و آن این است که علت هر دو بیماری علل زیستی است و خط مقدم درمان هر دو بیماری دوقطبی و اسکیزوفرنی دارویی است. اما تفاوت این دو بیماری این است که عملکرد زندگی یک بیمار اسکیزوفرنی نسبت به بیمار دوقطبی بیشتر بهم می‌ریزد. یک بیمار اسکیزوفرنی دچار توهم و هذیان‌گویی می‌شود و رفتارهای عجیب و غریبی دارد، اما یک بیمار دوقطبی این علائم را به آن صورت ندارد و دوقطبی‌ها عادی‌تر از بیماران اسکیزوفرنی هستند. در واقع اسکیزوفرنی‌ها از دید مردم انسان‌های غیرعادی هستند. اما هر دو نوع این بیماران ممکن است با توجه به تشخیص و ارزیابی‌های روانپزشک و روانشناس تا آخر عمر نیاز به درمان دارویی و مداخلات درمانی دیگری داشته باشند.
آیا اختلال دوقطبی قابل کنترل بوده و مصرف دارو برای درمان آن ضروری است؟
اساس پیدایش این بیماری زیستی است و درمان آن هم دارویی است. اگر مداخلات بموقع و سریع انجام شود تا حدود زیادی علائم پرخطر بیماری کاهش می‌یابد، داروهایی مانند لیتیوم، والپروات سدیم و داروهای ضد روان پریشی می‌توانند تا حدود زیادی علائم این بیماری را کنترل کنند، بنابراین بیماری قابل کنترل است. بعضی از متخصصان روانپزشکی و علوم رفتاری معتقدند بیمار باید به طور مداوم دارو مصرف کند. درمان شاید به مقدار قابل توجهی درمان دارویی باشد اما آنچه در جامعه فراموش شده است درمان‌های روانشناختی است. برای این اختلال روانشناسان نیز پروتکل‌های درمانی دارند که برای درمان نیازمند یک درمانگر مجرب و کارآزموده است.
راهکارهای درمانی در بین سنین مختلف چه تفاوت‌هایی دارد؟
راهکارهای درمانی در سه بازه سنی نوجوان، جوان و میانسالی وجود دارد اما تشخیص دوقطبی بیشتر در بین جوانان صورت می‌گیرد. راهکارهای درمانی برای هر سه بازه سنی از یک اصول مشترک تبعیت می‌کند. در بحت درمان اشکال دارویی، خانوادگی، درمان‌های روانشناختی و شکل فردی وجود دارد. اگر بیمار دوقطبی تحت نظر روانشناس یا روانپزشک حاذقی باشد و روانشناس بتواند زمینه‌های متعدد درمانی را برای بیمار فراهم کند موفقیت‌های خوبی حاصل می‌شود اما آنچه مهم است اینکه بیمار روند درمان خود را ادامه دهد.
نظر شما