ضرورتِ داشتن روابط دوستانه

به گزارش خبرنگار ایمنا، دوستان گاهی یک عمر ما را همراهی می‌کنند و بعضی مواقع حتی نزدیک‌تر از فامیل می‌شوند، بسیاری افراد به دنبال تحقیق روی موضوع دوستی هستند که چرا به وجود می‌آید و ادامه می‌یابد؛ خیلی از افراد دوستانی از دوران دبستان خود دارند که کاملاً زیر و روی هم دیگر را می‌شناسند و گاهی زن و شوهرها دوستانی دارند که مدت دوستی آن‌ها بیش از مدت زناشویی آن‌هاست، دوستان خوب تلخی و شیرینی‌های زیادی را با هم تجربه می‌کنند، همه این‌ها باعث تقویت دوستی و استحکام بیشتر همبستگی افراد می‌شود، معنا و مفهوم دوستی آنقدر وسیع است که روزی را در جهان برای آن نام‌گذاری کرده‌اند تا با دقت بیشتر و عمیق‌تر به ابعاد و مفاهیم دوستی پرداخته شود، خصوصاً امروزه که خانواده‌ها بسیار کوچک‌تر شده‌اند یا اکثر افراد به علت تحصیل یا شغل و کار دور از خانواده زندگی می‌کنند، به یک دوست خوب و مؤثر نیاز دارند، بنابراین دوستی هر روز معنای وسیع‌تر و عمیق‌تری به خود می‌گیرد، آنقدر که محور نوشتن کتاب‌های فراوانی قرار می‌گیرد، در زمینه دوستی، آثار آن و تأثیر آن بر شخصیت و جسم افراد با حمیدرضا محمودی‌نژاد، دکترای روانشناسی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

دوستی‌ها به چه اندازه در ایجاد حمایت‌های اجتماعی و روان‌درمانی افراد نقش دارد؟

اولین و عیان‌ترین سطح از دوستی‌ها نقش حمایت‌های اجتماعی و نوع دوستی است که شامل عشق، ایثار و بخشش خواهد شد، معمولاً وقتی راجع به تأثیر مثبت روابط اجتماعی، حمایت‌ها و منابع اجتماعی بر سلامت جسمی و روحی می‌شنویم، حمایت‌هایی عملی و خدمات یاورانه دوستان به ذهنمان می‌رسد و فکر و ذهن افراد به اینجا می‌رود که فواید این بخش از ارتباط دوستانه با خویشاوندان و دوستان ناشی از کمک‌های مالی و حضور فیزیکی دوستان در مراحل مختلف زندگی است، جالب اینجاست که تحقیقات نشان داده است که چنین حمایت‌های عملی اهمیتی به مراتب کمتر از حمایت ادراکی و هیجانی دارند، یعنی درک این واقعیت که دوستانمان در زمان احتیاج به درد و دل ما گوش می‌دهند و رنج‌های دوستان خود را را در مشکلات درک و به تسکین آن کمک می‌کنند، اهمیت دوستی را بیشتر نشان می‌دهد، ارزش دوستی‌هایی که به بعد هیجانات افراد می‌پردازد دو چندان می‌شود تا جایی که " دکتر کوروگر" که خود یکی از روان‌درمانگرانی است که پژوهش‌هایی در زمینه دوستی دارد و در این زمینه کتابی هم با تیتر " معنای دوستی " نوشته، معتقد است که بعضی از انسان‌ها اگر دوست خوبی داشته باشند، اصلاً نیازی به روان درمانی ندارند! دوستانی امن، دوستانی که به یکدیگر امنیت ببخشند و به هم امان دهند، قطعاً یکدیگر را روان‌درمانی می‌کنند و تأثیر مثبت بر هم می‌گذارند.

تأثیر روابط دوستانه و دوستی بر جسم انسان چیست؟

نقش دوستی بر جسم افراد تا حدود بسیار زیادی ثابت شده است به طوری که پژوهش‌های بسیاری به ما ثابت کرده است که دوستی و روابط دوستانه با دیگران می‌تواند سرعت پیری مغز را به طور قابل توجهی کاهش دهد و نیز در طولانی مدت به حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌های جسمی و روحی کمک کند. روابط مثبت دوستانه قدرت سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد و موجب بهبود سریع زخم و جراحت در بدن می‌شود و حتی ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و افسردگی را کاهش می‌دهد، همچنین انسان‌هایی که ارتباط دوستانه صمیمی‌تری دارند به سلامتی خود و شفقت به خود اهمیت بیشتری می‌دهند.

میزان تأثیرگذاری و تاثیرپذیری افراد از روابط خانوادگی بیشتر است یا این مهم در روابط دوستانه پررنگ‌تر است؟

بر اساس تحقیقات دانشمندان استرالیایی و شواهد تجربی دیگر ارتباطات خانوادگی با فرزندان و سایر خویشاوندان آن میزان اثر مثبتی را که روابط دوستانه دارند، نشان نمی‌دهد. در اینجاست که پی به اهمیت روابط دوستانه صحیح با همسالان و دوستان صمیمی مشخص می‌شود، تأثیرگذاری و تاثیرپذیری افراد از دوستان بسیار بیشتر از سایر روابط است و فرد در روابط دوستی راحت‌تر و بهتر تغییرات را می‌پذیرد و حتی گاهی بدون اینکه عملاً بخواهد تغییرات رفتاری، عملی، عقیدتی و … را در خود ایجاد کند، روابط دوستانه آن را برای افراد رقم می‌زند، این تغییرات گاه مثبت و گاه منفی است، افراد باید قدرت تشخیص داشته باشند و از روابط دوستانه سالم و مثبت تأثیر بگیرند.

روابط دوستانه و دوستی‌ها چه تأثیری بر هورمون‌های بدن می‌گذارد؟

دوستی و فضاهای دوستانه در تولید دوپامین و افزایش انرژی و توانایی ما بسیار شناخته شده است، از سوی دیگر اکسی توسین که اثراتی چون دوستی و اعتماد و رفاه درونی و فردی را به همراه دارد و به عنوان مفیدترین انتقال دهنده و تعدیل کننده عصبی برای مداخلات روان درمانی و درمان بسیاری از بیماری‌های روانی حاد بسیار حائز اهمیت است از دل همین تعاملات اجتماعی و دوستی‌ها بیرون می‌آید، روابط دوستانه بر میران تولید آدرنالین در بدن نیز مؤثر است، این ماده باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق و انبساط راه‌های هوایی شده و در بروز واکنش جنگ و گریز سیستم عصبی سمپاتیک مؤثر است و فشار خون، قند خون و لاکتات را بالا می‌برد، می‌تواند موجب احساس ناآرامی و لرزش شود، میزان نورآدرنالین هم از روابط دوستانه تأثیر می‌گیرد و نوراپی نفرین در بدن هم به صورت هورمون و هم به صورت انتقال دهنده عصبی دارای کارکرد است؛ در حالت هورمون به عنوان هورمون استرس باعث افزایش تپش قلب، انقباض رگ‌ها، انبساط راه‌های هوایی، افزایش قند خون و جریان خون عضلات و مغز شده و در بروز واکنش جنگ و گریز در سامانه سمپاتیک عصبی مؤثر است.

نقش والدین در ایجاد و ادامه روابط دوستی چیست؟

الگوهای انزواگزینی و یا معاشرتی مناسب از دوران کودکی و نوجوانی و بافت خانوادگی و تربیتی نشأت می‌گیرد و والدین باید مهارت‌های اجتماعی و رابط معاشرتی و صحبت کردن در مورد دوستان را به بچه‌ها بیاموزند و همزمان بر تربیت خود برای دوستیابی‌های خردمندانه و نیکو بکوشند. وقتی به روان شناسی رشد سری می‌زنیم در سن پنج تا ۹ سالگی، دوستی‌ها معمولاً به‌آرامی و به طور اتفاقی شکل می‌گیرد و اغلب خیلی سریع تغییر می‌کند و روند آن مشخص است، فرزندتان ممکن است یک روز دوست صمیمی کسی و بعد روز دیگر بهترین رفیق دیگری باشد، از ۹ سالگی به بعد احتمال بیشتری دارد که رابطه دوستی با عنوان "بهترین دوست" داشته باشند و دوستی‌های عمیق‌تری شکل دهند، دوستی‌های بلندمدت‌تر بر مبنای علایق و سلیقه‌های گوناگون بین افراد شکل می‌گیرد و ادامه می‌یابد.

دوستی‌ها بر اعتماد به نفس افراد چه تأثیری می‌گذارد؟

دوستی‌های ما صرفاً فقط یک چیز ویترینی نیست؛ ضرورتی برای رشد سلامت روان افراد است و می‌تواند منبع غنی برای نیرویی احساسی باشد که به افراد کمک می‌کند تا اعتماد به نفس دائمی را در خود رشد دهد، چرا که تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان با دوستان خود احساس خوشبختی و عزت نفس بیشتری می‌کنند و به مراتب در بزرگسالی مشکلات اجتماعی کمتری نیز خواهند داشت، حال افراد نیز از راه دوستی سازگارتر می‌شود و تأمل بیشتری بر انتخاب‌های خواهند داشت، آدمی دامنه وسیعی از عواطف و احساسات را در کنار دوستانمان تجربه می‌کند که شاید در کنار خانواده به آن میزان نشود.

همچنین به راه حل‌های گوناگون و دیدگاه‌ها و موقعیت‌های مختلف گریزی می‌زند و به طبع میزان حرمت نفس و اعتماد به نفس خود را باز می‌یابد، دوستان باعث می‌شوند، افراد لطیف‌تر و رقیق‌تر از موقعیت‌های سخت عبور کنند، دوستان نیکو چه در مسیر بد باشیم و چه در مسیر خوب بر ما تأثیر مثبت می‌گذارند و موجبات سلامت ذهن را فراهم می‌کنند، به طوری که نتایج پژوهش ای یانگ و همکارانش نشان داد شاخصه‌های سلامت ذهنی و جسمی در افراد منزوی و حتی آن‌هایی که روابط اجتماعی ضعیفی داشتند دچار وضعیت بدتری شده بود.

چه ضرورت‌هایی باید در روابط دوستانه رعایت شود؟

ضروری است که برای ایجاد و حفظ فضاهای دوستانه باید تمرکز بر خویشتن داشت و بر هیجانات و رنج‌های دوستان توجه کرد، صادق بودن در دوستی‌ها بسیار ضروری است و ادامه و مستحکم شدن دوستی را به دنبال دارد، در وقت ضرورت نیز باید دوستان به همدلی و توجه به احساسات و افکار یکدیگر بپردازند.

آدم‌هایی امن که به مثابه تکیه گاه عمل می‌کنند، لایق دوستی هستند، دوستی و معاشرت با افراد بلند نظر، خردمند و مثبت سبب خوشبختی و برتری خواهد شد و شرافت و امنیت را برای افراد رقم می‌زند و البته اگر ضرورت‌ها و اصول دوستی و دوست‌یابی رعایت نشود، قطعاً افول و نزول را برای فرد در رابطه دوستی به دنبال دارد و به شکل گیری شخصیتی فرد نیز آسیب جدی وارد می‌کند و فرد را از اهداف اصلی زندگی دور خواهد کرد و مشکلات جدی در روابط دوستانه ناصحیح به وجود می‌آید.