به گزارش خبرنگار ایمنا، ایران سرزمینی کهن با آئین‌ها و جشن‌های هزار ساله است؛ جشن یلدا یا شب چله یکی از آن‌ها است که قدیمی بودن و گسترش رسانه‌ها نتوانسته چیزی از علاقه واستقبال مردم را از آن کم کند؛ چنین جشن‌هایی نقش بسیار مهمی در هویت فرهنگی و اجتماعی مردم هر کشوری ایفا می‌کنند.
شاهین سپنتا در گفت و گو با خبرنگار ایمنا در خصوص شب یلدا اظهار می‌کند: جشن‌ها در هرفرهنگی کارکردهای متنوعی دارند یکی از آن‌ها این است که مردم را در کنار هم قرار می‌دهد و در نهاد خانواده و جامعه ایجاد همبستگی و پیوستگی می‌کند.
وی می‌افزاید: این گردهم آیی مردم، در زمان‌های بحرانی همچون زمان جنگ، قحطی و گرفتاری‌ها بیشتر به کار می‌آید یعنی مردم وقتی در گذر تاریخ در تنگناهایی قرار می‌گرفتند یکی از دستاویزهایی که برای برون رفت سالم و پیروزمندانه از آن داشتند، جشن‌ها و آیین‌های ملی و مردمی بوده است.
این پ‍‍‍ژوهشگر فرهنگ عامه ادامه می‌دهد: یکی از این جشن‌ها، جشن شب چله یا یلدا است که پس از عید نوروز یکی از بزرگترین جشن‌های ایرانیان است و همه ایرانیان با هر دین، مسلک یا آئینی و از هر قوم و فرهنگی آن را برگزار می‌کنند.
سپنتا اضافه می‌کند: زمان برگزاری جشن چله در شب پایان آذر ماه و بامداد نخستین روز از زمستان است که پس از این روز طول شب‌ها کوتاه وبه طول روزها افزوده می‌شود.
ریشه طبیعی و فرهنگی شب یلدا
هر جشن مقدماتی دارد جشن شب یلدا نیز آئین‌ها و مقدمات خاص خود را دارد. مردم این شب را به شب نشینی می‌گذرانند، به خانه پدریزرگ و مادربزرگ خود رفته و به قصه‌ها و داستان‌های شنیدنی آن‌ها گوش فرا می‌دهند، قرآن خوانی، شاهنامه خوانی، تفأل به حافظ، خوردن آجیل و میوه‌هایی چون هندوانه و انارسرخ از جمله این آئین‌ها است.
سپنتا می گوید: افراد خانواده در بلندترین شب سال گرد هم آمده و این شب را تا صبح به شادمانی وخوردن میوه‌های شیرین و گفتن داستان‌ها و برنامه‌های مختلف خانوادگی سر می‌کنند.
سپنتا ادامه می‌دهد: جشن شب چله یا یلدا هم مانند دیگر جشن‌های ایرانی هم ریشه در فرهنگ و هم طبیعت دارد؛ بخشی از آن که ریشه در طبیعت دارد به مسئله گاه شماری و گردش روز، ماه، سال و فصول توجه می‌کند و در حقیقت جشن آغاز زمستان است که پس از آن به تدریج زمستان بزرگ جای خود را به نوروز می‌دهد.
وی می‌افزاید: جلوه دیگری از جشن یلدا آداب، رسوم و سنت‌های فرهنگی آن است همچنین این جشن یک جشن خانوادگی است ونهاد خانواده در شکل گیری آن بسیار اهمیت دارد و همه اعضای خانواده در گذشته زیر کرسی و امروزه کنار بخاری گرد هم می‌آیند و سعی می‌کنند با سنت‌هایی این شب را سپری کنند.
این پ‍‍‍ژوهشگر فرهنگ عامه اضافه می‌کند: شاهنامه و حافظ خوانی، فال حافظ، آجیل‌های مخصوص شب یلدا، میوه‌هایی مانند هندوانه و انار که نماد مهر یا خورشید هستند و طبیعتاً دید و بازدید بزرگترها سرزدن به خانه پدربزرگ و مادربزرگ و نشستن پای حکایت‌ها و داستان های آموزنده‌ای که آن‌ها تعریف می‌کنند همه جلوه‌های فرهنگی این جشن هستند.
سپنتا ادامه می‌دهد: همچنین پیوندی نیز با مراسم عروسی پیدا می‌کند در این جشن داماد و عروس های تازه برای هم هدایایی می‌برند و سعی می‌کنند اولین شب چله ای که با هم برگزار می‌کنند مانند اولین نوروزی که با هم برگزار می‌کنند رنگ و بوی شادتری داشته باشد و این شادی را به خانواده‌های خود نیز منتقل کنند.
یلدا؛ جشنی مردمی
یلدا آئینی ملی است که نسل به نسل منتقل شده است و نقش مهمی در فرهنگ عامه مردم ایران بازی می‌کند همچنین مانند نوروز پیش از ورود اسلام به ایران اجرا می‌شده است اما پس از ورود این دین روح بخش نیز به حیات خود ادامه داد که یکی از مهم‌ترین علت‌های آن را می‌توان نقش این جشن در دیدارهای خانوادگی و تحکیم روابط دانست یعنی همان چیزی که اسلام از آن به صله رحم یاد می‌کند.
این پ‍‍‍ژوهشگر فرهنگ عامه تصریح می‌کند: این جشن‌ها کاملاً مردمی است؛ یعنی نه به دستور یک حاکم یا فرمانروا برگزار می‌شدند و نه به دلخواه آن‌ها تعطیل. چراکه خود مردم بودند که ان را در هر شرایطی حفظ می‌کردند.
وی با تاکید بر اهمیت جشن‌های ملی مانند جشن یلدا اضافه می‌کند: یکی از ارکان دوام هویت ملی ما ایرانیان به همین جشن‌های ملی و از جمله شب یلدا است و این جشن‌ها نقش مهمی در حفظ فرهنگ ایفا می‌کنند.
نظر شما