به گزارش خبرگزاری ایمنا، ارتباطات همسایگی از جمله موضوعاتی است که در فرهنگ اسلامی و ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و مقام معظم رهبری نیز بارها بر اهمیت این موضوع تأکید کرده‌اند و آن را به عنوان بخشی از سبک زندگی اسلامی مطرح نموده‌اند و در بیانات خود اشاره کرده‌اند که روابط همسایگی تنها به تعامل و ارتباطات روزمره محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی و ایجاد جامعه‌ای متحد و قوی منجر شود، همانگونه که در یکی از سخنرانی‌های خود فرموده‌اند: «همسایه‌داری و رعایت حقوق همسایه از دستورات مهم دینی است که نباید از آن غافل شد.»
در دیدگاه مقام معظم رهبری، توجه به همسایه تنها یک وظیفه اخلاقی نبوده و یک مسئولیت اجتماعی است. ایشان معتقدند روابط همسایگی می‌تواند به کاهش مشکلات اجتماعی همچون انزوا، بی‌اعتمادی و ناهنجاری‌های اخلاقی کمک کند، به‌ویژه در دنیای امروز که زندگی آپارتمان‌نشینی و فردگرایی رواج بیشتری پیدا کرده است، تقویت این روابط ضروری‌تر به نظر می‌رسد.
مناسبت‌هایی مانند «روز همسایه» فرصتی است تا اهمیت این موضوع بیش‌ازپیش مورد توجه قرار گیرد. این روز که در تقویم ایرانی-اسلامی به عنوان روزی برای تکریم همسایه و تقویت روابط همسایگی نام‌گذاری شده، یادآور این است که همسایه‌داری تنها یک سنت قدیمی نیست، بلکه یک نیاز اساسی در زندگی مدرن است و مقام معظم رهبری در این زمینه فرموده‌اند: «روز همسایه فرصتی است تا ما به یاد بیاوریم که همسایه‌ها بخشی از خانواده بزرگ‌تر ما هستند و باید به آن‌ها توجه کنیم.»
جایگاه ویژه روابط همسایگی و فرهنگ همسایه‌داری در آموزه‌های دینی و فرهنگی
حجت‌الاسلام سید اسماعیل حسینی، مبلغ کودک و نوجوان و فعال فرهنگی و تربیتی با بیان اینکه در خصوص اهمیت تکریم همسایه و توسعه روابط اجتماعی، دین اسلام دستورات و روایات فراوانی ارائه کرده است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در جای جای آیات قرآن کریم اشاره شده است که با یکدیگر نیکی کنید، با هم سازگار باشید، از دشمنی و کینه‌توزی بپرهیزید و از غیبت و بدگویی پشت سر دیگران خودداری کنید؛ این دستورات نه‌تنها شامل همسایگان، بلکه همه افراد جامعه را در بر می‌گیرد.
وی در پاسخ به این سوال که محدوده همسایگی تا چه اندازه است؟ می‌افزاید: بر اساس روایات اهل بیت (ع)، تا چهل خانه از چهار جهت، همسایه به‌شمار می‌آیند و مشمول دستورات مربوط به همسایگان هستند.
این فعال فرهنگی و تربیتی با اشاره به روایتی از سیره ائمه معصوم (ع) ادامه می‌دهد: روایتی معروف از حضرت فاطمه زهرا (س) نقل شده است که امام حسن (ع) و امام حسین (ع) نزد مادرشان آمدند و گفتند: «مادر، برای ما دعا کن.» اما مشاهده کردند که حضرت زهرا (س) ابتدا برای همسایگان دعا می‌کنند و می‌فرمایند: «الجار ثم الدار» یعنی اول همسایه، سپس خانه خودمان؛ این رویکرد نشان‌دهنده اهمیت توجه به دیگران قبل از خود است.
حجت‌الاسلام حسینی با اشاره به اینکه دین اسلام تنها دینی است که برای زندگی اجتماعی و روابط میان افراد جامعه اهمیت ویژه‌ای قائل است، عنوان می‌کند: در دعاهای ماه مبارک رمضان نیز این موضوع به زیبایی نمایان است و دعاهایی که سفارش شده، به صورت دعاهای همگانی و در نظر گرفتن نیازهای جامعه است، حتی برخی عبارات در دعاها بیانگر این است که باید برای اصلاح امور همه مسلمانان و بهبود حال بیماران دعا کنیم، حتی هنگام زیارت اهل قبور نیز توصیه شده است که نه تنها برای یک نفر، بلکه برای همه درگذشتگان دعا کنیم، چرا که رحمت خداوند شامل حال تمام مردم می‌شود.
فرهنگ مدرن آپارتمان‌نشینی، سدی در برابر تقویت روابط همسایگی / روابط میان فردی را در آپارتمان احیا کنیم
وی با تاکید بر اینکه در دنیای امروز به‌ویژه با گسترش فرهنگ آپارتمان‌نشینی، روابط همسایگی کمرنگ شده است، اضافه می‌کند: در گذشته، خانواده‌ها در خانه‌های بزرگ‌تر زندگی می‌کردند و از حال یکدیگر باخبر بودند، اما امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی، این ارتباطات کاهش پیدا کرده است، از این رو خوب است در زندگی آپارتمان‌نشینی نیز تلاش کنیم تا این روابط احیا شود.
مبلغ کودک و نوجوان خاطرنشان می‌کند: به بهانه‌های کوچک می‌توان جمع‌های خانوادگی را برگزار کرد، برای مثال در مناسبت‌های مذهبی یا اعیاد می‌توانیم با برگزاری جلسات کوچک در منازل، همسایگان را دور هم جمع کنیم، حتی نیازی به تدارکات خاصی نیست و تنها هدف ایجاد فضایی برای ارتباط و تعامل است، چنین جلساتی می‌تواند به‌صورت هفتگی یا ماهانه برگزار شود و هر بار یکی از همسایگان میزبان باشد.
حجت‌الاسلام حسینی می‌افزاید: باید به یاد داشته باشیم که زندگی در آپارتمان نیز یک اجتماع کوچک است و همان‌طور که در جامعه بزرگ‌تر نمی‌توانیم به‌تنهایی زندگی کنیم، در آپارتمان نیز نیازمند همکاری و تعامل با دیگران هستیم، بنابراین بهتر است با هم در ارتباط باشیم و زندگی‌مان را به‌صورت مشترک و هماهنگ پیش ببریم.
ارتباطات مجازی جایگزین حضور فیزیکی و ارتباطات چهره‌به‌چهره شده‌اند / «روز همسایه» نقطه عطفی برای ترویج فرهنگ همسایه‌داری
حجت‌الاسلام محسن کاردانپور، کارشناس دفتر تبلیغات اسلامی و مبلغ کودکان و نوجوان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: از واژه همسایه می‌توان دریافت که این کلمه به دو شخصی اشاره دارد که زیر یک سایه قرار گرفته‌اند و انگار یک نفر هستند با افکار و احساسات مشترک، درد و شادی یکسان و دغدغه‌هایی که برای یکدیگر دارند.
وی با اشاره به اینکه مفهوم همسایه در آموزه‌های دینی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد، می‌افزاید: حضرت فاطمه زهرا (س) هنگام دعا، ابتدا برای همسایه‌ها و سپس برای خانواده خود دعا می‌کردند، اما امروز شاهد آن هستیم که این آموزه‌های ارزشمند و هنجارهای نیکو گاهی دچار غفلت و بی‌توجهی می‌شوند؛ یکی از دلایل این امر فاصله‌گیری مردم از یکدیگر است، علاوه بر مشغله‌های روزمره، ابزارهای ارتباطی همچون فضای مجازی نیز به این فاصله‌ها دامن زده‌اند.
رئیس اداره اعزام تخصصی و تشکل‌های تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی ادامه می‌دهد: امروزه افراد از طریق پیام‌رسان‌ها با هم در ارتباط هستند، احوالپرسی می‌کنند یا حتی از یکدیگر کمک طلب می‌کنند، اما این ارتباطات مجازی جایگزین حضور فیزیکی و ارتباطات چهره‌به‌چهره شده‌اند، با اینکه در گذشته، اگر کسی به دیگری کمک می‌کرد به صورت حضوری او را ملاقات می‌کرد و از حالش جویا می‌شد و دلجویی می‌کرد، اما امروز این روال دچار تغییراتی شده است.
حجت‌الاسلام کاردانپور با تاکید بر اینکه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با تمام مزایایی که دارد، آفاتی نیز به همراه آورده است، عنوان می‌کند: این فناوری‌های نوین نه‌تنها بین همسایه‌ها، بلکه بین والدین و فرزندان، خواهر و برادرها و حتی اقوام و خویشاوندان نیز فاصله‌هایی ایجاد کرده است، در حالی که در اسلام بر صله‌رحم و دید و بازدید تأکید فراوان شده است، شاید پیش‌بینی می‌شد که در آینده، با گسترش ابزارهایی همچون تلفن، موبایل و پیام‌رسان‌ها چنین اتفاقاتی رخ دهد، با این وجود این ابزارها به‌جای تسهیل ارتباطات، گاه مانعی برای ارتباطات عمیق‌تر و صمیمی‌تر شده‌اند و موجب شده است همسایه‌ها کمتر یکدیگر را ببینند و کمتر به صورت حضوری به هم کمک کنند.
وی با اشاره به مناسبت روز همسایه در تقویم تاریخی اضافه می‌کند: نام‌گذاری روزهایی همچون «روز همسایه» می‌تواند نقطه عطفی برای ترویج فرهنگ همسایه‌داری باشد، اما این نام‌گذاری باید همراه با برنامه‌ریزی و اقدامات عملی باشد، برای مثال در روز درختکاری، نه تنها درخت کاشته می‌شود، بلکه فرهنگ حفظ محیط زیست نیز ترویج می‌شود و به همین ترتیب در روز همسایه باید برنامه‌هایی برای تقویت ارتباطات همسایگی و تکریم همسایه‌ها طراحی شود.
به گزارش ایمنا، بنابراین، نقش همسایه‌ها در ایجاد امنیت و آرامش اجتماعی از جمله موضوعاتی است که در تحلیل‌های جامعه‌شناختی و دینی مورد توجه قرار گرفته است و در جوامعی که همسایه‌ها از ارتباطات قوی و مثبت برخوردار هستند، حل مشکلات به‌صورت کارآمدتر انجام می‌شود و فضای اعتماد و همکاری در سطح جامعه تقویت می‌شود که در نهایت منجر به کاهش تنش‌های محلی و زمینه‌ساز پیشرفت اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی می‌شود.
همسایه‌داری از منظر دینی و اجتماعی تنها به عنوان یک وظیفه فردی تعریف نمی‌شود، بلکه مسئولیتی جمعی است که بر عهده تمام اعضای جامعه قرار دارد. تقویت روابط همسایگی می‌تواند به ایجاد جامعه‌ای مبتنی بر اخلاق و معنویت منجر شود و باید به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره مورد توجه قرار گیرد.
نظر شما