احسان کاظمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص اینکه کدام جامعه بیشتر مستعد حاشیه‌پردازی است، اظهار کرد: از آنجا که حواشی در مراحل تولید، ترویج، شنیدن یا دیدن آن، بار هیجانی زیادی به همراه دارد و احساسات مردم را دستخوش تغییر می‌کند، بنابراین در جوامع هیجانی مثل جامعۀ ما این حواشی از جایگاه بالایی برخوردارند.
وی با بیان اینکه بازگو کردن حواشی در رسانه‌ها بازتاب‌های زیادی دارد، افزود: رسانه‌ها و فضای مجازی تیترها و تصاویر خاصی برای برجسته کردن حواشی انتخاب می‌کنند و افراد هم با اشتیاق زیادی آن را برای دیگران بازگو می‌کنند صرف نظر از درست یا نادرست بودن خبر یا تصویر مرتبط با حاشیه، همین که احساسات ما را به خود مشغول می‌کنند نقش خود را ایفا کرده و تاثیر خود را بر جای گذاشته‌اند.
این روانشناس با تاکید بر اینکه حاشیه‌سازی شبیه موج سواری هیجانی است، تصریح کرد: افرادی که چندان اهل تعمق نیستند از تولید حواشی و زبان به زبان چرخاندن آن لذت می‌برند همچنین از آنجا که در جامعه ما مهارت حل مساله چندان وجود ندارد حتی در برخی مواقع از حل نشدن مسائل منتفع می‌شوند این امر افراد را در مواجهه با چالش‌های زندگی به سمت حواشی برده و با درگیر ساختن ذهن آنها از توجه به اصل مسئله و حل آن جلوگیری می‌شود.
وی با بیان اینکه این شگرد در مسائل اجتماعی و سیاسی بیشتر به چشم می‌خورد، اظهار کرد: وقتی افراد از برخی مسائل جامعۀ خود ناراضی بوده و نسبت به آن معترض هستند به تدریج عادات ذهنی و رفتاری جامعه از موضوع اصلی، حواشی متعدد با شاخ و برگ‌های فراوان می‌سازد که دیگر بازشناسی موضوع اصلی از انبوه حواشی امکانپذیر نیست.
حاشیه‌پردازی، فن بی‌اهمیت کردن موضوعات مهم است
کاظمی در تشریح این موضوع خاطرنشان کرد: برای مثال در موضوع گرانی اگر چه مطالبۀ عمومی جامعه، مهار تورم و برخورد با گران فروشان و ارائۀ خدمات حمایتی به اقشار محروم و کم درآمد است، اما طرح این موضوع به سرعت از هدف اصلی خارج شده و فضای مجازی و اخبار رسانه‌ها، حتی گفته‌های مردم به شوخی با اظهار نظرمسئولان تبدیل می‌شود و سیل جوک، شعر، هجو و طنز، و داستان‌های ساختگی با عنوان واکنش هیجانی جامعه عمداً ایجاد می‌شود تا ذهن مردم را از موضوع اصلی دور کنند.
وی در خصوص این نوع حاشیه‌سازی‌ها گفت: حاشیه‌پردازی در واقع فن کم اهمیت کردن موضوعات مهم، و مهم جلوه دادن موضوعات بی‌ارزش و کم اهمیت است و این معنای کنترل ذهن، احساس و رفتار مردم و به تبع آن مدیریت مسیر جامعه است.
این روانشناس با اشاره به اینکه ضرب‌المثل "یک کلاغ، چهل کلاغ کردن" ناظر به همین عادت جمعی است، افزود: حواشی نه تنها از بُعد محتوایی بسیار متفاوت با موضع اصلی است و شاید فقط یک ارتباط ظاهری و پوسته‌ای از موضوع اصلی دارد، بلکه از بُعد کمّی راحت‌تر می‌تواند حس کنجکاوی بی مورد جامعه را اقناع کند.
وی با اشاره به اینکه تنها یک اتفاق موج پیام‌ها، تصاویر، نقل قول‌های نامعتبر، فرضیه‌ها و شایعات را می‌سازد، تصریح کرد: هر کدام اینها به نوعی ذهن اجتماع را به سمتی می‌کشاند و آنقدر به آن شاخ و برگ اضافه می‌کنند که خود نیز به موضوعی مجزا تبدیل شده و احساس می‌کنید یک رقابت فشرده برای انتقال این حواشی شکل گرفته و گویی هر کس می‌خواهد سهم اجتماعی خود را در این حاشیه‌سازی به خوبی ایفا کند.
حاشیه‌ها کارکرد ظاهرسازی و نمایشگری دارد
این درمانگر با بیان اینکه ایجاد حواشی به جای کمک به حل مشکلات بخش عمده‌ای از وقت و انرژی افراد را به مبارزه با آنها می‌کشاند، اظهار کرد: در برخی موضوعات مذهبی و اعتقادی نیز با همین حاشیه‌پردازی‌ها و غفلت از اصل روبه‌رو شده‌ایم که بارزترین آن غلظت توجه مردم به ترویج مناسک و مراسم مختلف مذهبی است که به دنبال آن کم توجه شدن به مغز آموزه‌های اصیل دینی را درپی داشته است.
وی در تشریح این موضوع تاکید کرد: در این مناسک آنقدر که رسوم ترویج و تبلیغ مورد استقبال عام قرار می‌گیرد، پیام واقعی دین که همان روح پرستش واقعی، ایمان و اخلاق‌گرایی است مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
کاظمی با اشاره به اینکه حاشیه‌ها کارکرد دیگری چون ظاهرسازی و نمایشگری هم دارد، تصریح کرد: با پرداختن به حواشی یک رویداد یا اتفاق، سعی می‌شود تا اصل موضوع تزئین و خوش جلوه شود که این نوع حاشیه‌سازی‌ها هم طرفداران خاص خود را دارد که نمونۀ آشکار آن پرداختن به برخی مراسم و آئین‌های نو پدید و تجمل‌گرایانه برای ازدواج است.
وی با انتقاد از چنین مراسماتی در جامعه گفت: انواع کارهای غیرضرور برای یک شب جشن عروسی انجام می‌شود که بیشتر نه تنها حاشیه‌ای زائد بر اصل است حتی بسیار حاشیه‌ساز هم هست و دلایلی نظیر پیروی از مُد روز، چشم و همچشمی، حفظ آبرو و خودنمایانگری همگی تمایل بیمارگونه به حاشیه‌سازی است.
برخی تلاش می‌کنند حاشیه‌ها را اصل جلوه دهند
این روانشناس با تاکید بر اینکه این نوع حاشیه‌سازی‌ها برای عده‌ای درآمدزایی دارد، تصریح کرد: برخی تلاش می‌کنند این هزینه‌های بی‌مورد را چنان نمایش دهند که تبدیل به یک اصل شود و کسی نتواند به راحتی از پذیرش آن سر باز زند غافل از این که برای همین موضوع ازدواج کمتر زوج‌هایی را می‌توان یافت که برای انتخاب همسر مناسب مهارت‌های زندگی زناشویی را آموزش دیده باشند.
وی با ابراز تاسف از بی‌توجهی به مشاورۀ قبل از ازدواج و کسب مهارت‌های زندگی مشترک، اظهار کرد: موضوعات اصلی در تراکم این همه حاشیه نادیده گرفته می‌شود تا حدی که برای تعیین نام فرزند به دنیا نیامده ماهها تحقیق می‌کنند یا مدت‌ها قبل به فکر چیدمان اتاق نوزاد هستند اما دغدغۀ آموختن و چگونه تربیت کردن ندارند.
کاظمی با بیان اینکه ریشۀ این آسیب اجتماعی را باید در ناتوانی در تشخیص و اولویت‌بندی امور زندگی بدانیم، افزود: حاشیه‌پردازی یکی از عادت‌های ذهنی، هیجانی و رفتاری مذموم جامعه است و باید برای حل آن چاره‌ای خردمندانه اندیشید نباید اجازه دهیم رسانه‌ها، باورها، عادت‌های جمعی و اغواگران، اولویت‌های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما را تعیین کنند.
نظر شما