به گزارش خبرنگار ایمنا، در هفته های گذشته اوج گرفتن جنگ لفظی میان ایران و آمریکا و دامن زدن به این تنش ها توسط برخی از کشورهای منطقه که تفاوت نگاه ایدئولوژیک با ایران دارند و نیز تحریک عده ای در داخل آمریکا برای کشاندن این کشور به جنگ با ایران، حاکی از میزان بالای تشنج در فضای دیپلماسی بین المللی بود، اما در سفر اخیر ترامپ به ژاپن و در گفت‌وگوی رسانه‌ای او، شاهد تفاوت لحن و تغییر مواضع از خشن به آرام و کاسته شدن از ادبیات جنگی و تنش آفرین بودیم. این گفت‌وگوی رسانه ای مورد توجه وتحلیل اغلب رسانه‌های جهان بود. در همین زمینه و پیرامون مسائل جاری با "علی امیدی، استاد دانشگاه اصفهان و تحلیلگر مسائل بین المللی" گفت‌وگویی داشیم که در ادامه می خوانید:
سفر اخیر ترامپ به ژاپن از چه ابعادی دارای اهمیت است؟
در سفر ترامپ به ژاپن استقبال ویژه ای که از وی به عمل آمد، ژاپن برای رئیس جمهور آمریکا سنگ تمام گذاشت به طوریکه او را به دیدن کُشتی سنتی ژاپنی به نام" سومو "برد تا از نزدیک شاهد این کُشتی سنتی باشد و یا قدم زدن نخست وزیر شیزو آپه با رئیس جمهور ترامپ در جایی دنج و خلوت و انجام بازی گلف، خود نشان از روابط و دوستی عمیق بین این دو کشور است.
همچنین ترامپ در همه سخنرانی هایش به طور مداوم در همه جا اعلام می کند که رفتار جهان از نظر تجارت با آمریکا "رفتار غیر منصفانه ای" است، اما این بار، برعکس همه سخنرانی های خود در میان مردم ژاپن اعلام کرده که رفتار ژاپنی ها در زمینه تجارت با آمریکا " کمی منصفانه "بوده است.
در سفر ترامپ به ژاپن، شاهد دیدگاه تازه این کشور در مورد ایران بودیم که به نکات بسیار مهمی درباره ایران اشاره شده که امروز این گفته ها و تحول در دیدگاه تیتر اول خبرگزاری های جهان است، نکته بسیار مهمی که در این مصاحبه مورد توجه رسانه های جهان قرار گرفت؛ این بود که وی در ژاپن اعلام کرد" آمریکا به دنبال تغییر رژیم ایران نیست و می تواند با رهبران فعلی ایران همکاری داشته باشد و همین رهبران فعلی ایران هم می توانند ایران را به سوی یک کشور توسعه یافته هدایت کنند."
تغییر دیدگاه ترامپ در مواضع جنگ طلبانه‌اش نشان از چیست؟
تغییر دیدگاه ترامپ نسبت به مواضع جنگ طلبانه اش درماه های اخیر در برابر ایران، یک تغییر دیدگاه و یک تحول قابل توجه و آشکار است، چرا که در سیاست خارجه آمریکا همیشه اهرم فشار یا همان چماق، قوی تر از جنبه ترغیب و تشویق یا همان هویج بوده است؛ در طول ۴۰ سال گذشته رفتار سیاست خارجه این کشور نسبت به ایران همیشه از جنس چماق بوده و همیشه جنبه چماق این سیاست ها بسیار قوی تر است. در یک سال گذشته، آمریکا از برجام خارج و شدیدترین تحریم ها را در برابر ایران اتخاذ کرد، سپس با تهدید نظامی ایران و قرار دادن شمشیر داموکلس بالای سر ایران، پمپئو شروط دوازده گانه تخیلی را به ایران تحمیل کرد که پذیرش این شرایط برای کشور ما غیر ممکن است.
تاکنون انتظار برخی از گمانه زنی ها و رسانه ها این بود که آمریکا به دنبال تغییر رژیم در ایران است، اما صحبت های ترامپ در ژاپن نشان دهنده اعتراف به این موضوع است که وی و دستگاه دیپلماسی اش به این نتیجه رسیده اند که آنچه راجع به ایران و برخورد با آن فکر می کردند، قدم زدن در پارک و زمین چمن نیست که بتوانند هر کاری را به راحتی انجام دهند. حتما آمریکا هم به این نتیجه رسیده که اقدامات نظامی در برابر ایران هزینه های سنگین و هنگفتی برای این کشور در بر خواهد داشت، شاید آمریکا بتواند آغاز کننده یک جنگ باشد ولی نمی تواند از پس هزینه های بعدی آن جنگ بر آید و هیچ تضمینی وجود نخواهد داشت که در یک بازه زمانی مشخص و معین بتواند به اهداف و خواسته هایش درجنگ برسد، این تغییر موضع آشکار در سیاست های آمریکا کاملا مشهود است.
استراتژی جمهوری اسلامی ایران در مقابل این تغییر دیدگاه نه به مذاکره و نه به تسلیم و فقط تاکید به مقاومت است، سیاست اعلامی و اعمالی جمهوری اسلامی در صورتی که آمریکا نسبت به تعهداتش در برجام مقید و متعهد باشد، بررسی شرایط برای مذاکره است؛ در واقع جمهوری اسلامی ایران شرط انجام مذاکره را، بازگشت آمریکا به برجام می داند که تنها در این صورت ایران موافق مذاکره است. این تغییر رویکرد در نگاه آمریکا نسبت به تغییر رژیم ایران دارای این سیگنال و فرکانس است که ترس از اقدام نظامی آمریکا در برابر ایران، بر جهان و صلح دوستان جهان، سایه شومی افکنده بود که با صحبت‌های آقای ترامپ، فضا کمی آرام شد، ولی باز هم در همین مصاحبه، ترامپ اعلام کرد که امیدوار است حادثه ای پیش نیاید، ولی اگر حادثه ای هم پیش بیاید بسیار خطرناک و تلخ خواهد بود. البته دیدگاه تازه ترامپ راجع به ایران، تلاش تعدادی از افراد و نیروهای اطراف ترامپ بود که وی را وادار کرده اند که به این اظهار نظرهای کمی آرامتر روی بیاورد.
به نظرتان میانجیگری های بین المللی در این تغییر لحن و دیدگاه چقدر موثر بوده است؟
در چند روز گذشته که سایه خطرناک جنگ احساس می شد، میانجیگری های بین المللی توسط چند کشور مثل عمان، ژاپن و...انجام شد، اما به نظر شما این میانجیگری ها چقدر می تواند موثر باشد؟ مادامی که فشارهای شدید آمریکا با همان تحریم‌های نابرابر اقتصادی برضد ایران هنوز ادامه داشته باشد که این همان چماق بالای سر است، بسیار بعید به نظر می رسد این میانجیگری های بین المللی تاثیر قابل توجهی در روند تحولات منطقه و روابط ایران و آمریکا داشته باشد.
با بررسی تاریخچه جنگ های مهیب مثل جنگ جهانی اول و دوم، جنگ ویتنام، جنگ کره و جنگ هشت ساله ایران و عراق، دیگر انتظار نیست که بار دیگر چنین جنگ هایی با این عظمت و مهابت به وجود بیاید. در جنگ ایران و عراق صدام فکر کرد در طی یک ساعت و یک هفته به تهران خواهد رسید و در سخنرانی های آتشین خود اظهار می کرد ساعتی دیگر در تهران خواهد بود و در آنجا چای خواهد خورد و قطعا او پیروز میدان است، ولی این جنگ تحمیلی هشت سال طول کشید. باید به این نکته مهم اشاره شود که بیشتر محاسبات در جنگ ها نادرست است ولی باید به این نکته هم واقف بود که نمی توان حوادث احتمالی و اتفاقی را در شعله ور شدن جنگ بین کشورها نادیده گرفت؛ بعضی از گروه ها، احزاب،دولت ها و کشورها، منافع خود را در جنگ می بینند. بعضی از کشورهای منطقه جنگ آمریکا با ایران را و یا جنگ کشورهای عربی با ایران را به نفع ماهیت خود می دانند، بنابراین برای آغاز جنگ و تحریک آمریکا، شیطنت های زیادی انجام می دهند.
یکی از همین شیطنت ها، شلیک کاتیوشا به منطقه سبز بغداد توسط گروه های ثالث بود که می خواستند آمریکا را وادار به تحریک و تهییج جنگ در برابر ایران کنند، اما در این امر شکی نیست که هیچ برنامه‌ای از پیش تعیین شده وجود ندارد که این حادثه را ازطرف جمهوری اسلامی ایران بداند و نمی توان این حوادث اتفاقی را برای راه انداختن جنگ نادیده گرفت و همین طور نمی توان محاسبات اشتباه سیاستمداران را هم در به راه انداختن جنگ نادیده انگاشت، همیشه آغازگران در جنگ ها می اندیشند که خیلی زود جنگ به نتیجه خواهد رسید ولی این محاسبات کاملا اشتباه است.
چرا بین ایران و آمریکا همواره تشنج لفظی و خطر جنگ احساس شود؟
" کلاوزیتس "، استراتژیست آلمانی قرن نوزدهم معتقد است که جنگ ها ادامه سیاست ها است، ولی با ابزاری دیگر؛ در تاریخ روابط بین الملل همیشه بن بست های دپلماتیک بوده و وقتی که با شیوه های مسالمت آمیز، بن بست های سیاسی حل نشود و طرفین راه حلی برای آن نداشته باشند و یا کشوری زیاده طلب باشد و هیچ حقی برای طرف مقابل قائل نشود، بعضی از دولت مردان فکر می کنند با جنگ، خیلی سریع تر به اهداف دیپلماتیک خود خواهند رسید؛ در سراسر تاریخ بارها و بارها شاهد وقوع جنگ بوده‌ایم و یا اینکه در سیاست های داخلی قدرت های بزرگ مثل آمریکا احزاب به خاطر منافع سیاسی خود تمایل به جنگ را ایجاب کرده اند که با راه اندازی مخاصمه های بین‌المللی بزرگی در خارج از آمریکا بتوانند به اهداف خود برسند؛ از این رو جنگ در تاریخ بشریت همزاد خشونت و سیاست بین الملل بوده است.
این موضوع بیشتر به خاطر تضاد ایدئولوژیک بین دو کشور و نظم منطقه ای که مورد نظر ایران و نظم منطقه ای که مورد نظر آمریکا نیست به وجود آمده و این دو کشور با دو دیدگاه کاملا مغایر با هم در ۴۰ سال گذشته تنش داشته اند؛ پیش از انقلاب ایران کشوری کاملا وابسته به آمریکا بود که قبلا نگاه گاو شیرده که امروز نسبت به عربستان مطرح است را نسبت به ایران داشتند و ایران هم با خریدهای هنگفت نظامی، سرمایه گذاری های اقتصادی، سپرده گذاری پول دربانک های آمریکایی و پرداخت حقوق های نجوی به مستشاران نظامی آمریکا و... نشان داد پایگاه مالی خوبی در سطح منطقه خاورمیانه برای آمریکا بوده است؛ ولی امروز با این شرایط، آمریکا این پایگاه امن خود را در منطقه نه تنها از دست داده، بلکه از طرفی نسبت به نظم نوین منطقه ای آمریکا در خاورمیانه واکنش نشان داده و مانع از بروز تحولات جدید منطقه ای می شود.
گفت‌وگو از: آناهید بیدکانی بختیاروند، خبرنگارایمنا
نظر شما