مرتضی پدریان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با تعریف "امید" اظهار کرد: امید عبارت است از دسترسی یا رسیدن به انتظاراتی که فرد در اثر رفتارهای خودش به آنها می‌رسد، اگر فرآیند ساختاری جامعه بدین‌گونه باشد که برخی از افراد به اهداف خود نرسند و امیدشان را از دست بدهند این یک مسئله فردی است اما اگر اکثر قریب به اتفاق جامعه بر اساس تلاش و کوششی که انجام می‌دهند به آن انتظارات موردنظرشان نرسند این یک مسئله اجتماعی و ناشی از ساختار نظام اجتماعی است.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه چنانچه فراوانی ناامیدی در بین اقشار مختلف جامعه بالا باشد، مشکل ساختاری در نظام اجتماعی وجود دارد، افزود: پدیده ناامیدی به صورت بسیار گسترده‌ای در سطح جامعه ایران شیوع پیدا کرده که این شیوع به دو حالت است و آن این است که یا افراد از تلاش و کوششی که می‌کنند به نتیجه نرسیده و به ناامیدی می‌رسند یا اینکه با دیدن عدم موفقیت دیگران احساس ناامیدی به آنها دست می‌دهد.
پدریان در خصوص علت بروز ناامیدی و عوامل ایجادکننده آن در جامعه، گفت: بسترها و فاکتورهای مناسب برای شکل‌گیری ناامیدی در چهارحوزه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خلاصه می‌شود.
این آسیب‌شناس اجتماعی، ساختارهای سیاسی را اولین دلیل ترویج ناامیدی در جامعه دانست و گفت: ساختارهای سیاسی به دلیل این که چندان نمی‌توانند با شهروندان جامعه همدل و همراه باشند و نگاه از بالا به پایین دارند، باعث می‌شوند که افراد در فعالیت‌های سیاسی خود به اهداف موردنظر خودشان نرسند و در نتیجه نوعی احساس ناامیدی در آنها شکل می‌گیرد.
پدریان افزود: افراد به این امید در انتخابات شرکت می‌کنند که تغییرات سیاسی خاصی در کشور ببینند، وقتی که به آن اهداف نمی‌رسند و این نرسیدن‌ها مکررا تکرار می‌شود نوعی احساس ناامیدی به فرد دست می‌دهد.
این استاد دانشگاه اصفهان در خصوص مفهوم درماندگی آموخته شده، اظهار کرد: در روانشناسی آزمایشی است که شیشه‌ای روبه روی یک ماهی می‌گذارند و این شیشه مانع رسیدن ماهی به غذای خودش است، جالب اینکه وقتی شیشه را برمی‌دارند ترس این ماهی برای رفتن به آن سمت هنوز وجود دارد، که اصطلاح علمی این آزمایش این است که دچار یک نوع ترس خودساخته شده که از آن با عنوان درماندگی آموخته شده یاد می‌شود.
پدریان با بیان اینکه ساختارهای اقتصادی ایران هم به شیوه‌ای است که افراد نمی‌توانند به موضوعات دلخواه خود برسند، گفت: برای مثال در کشور ایران یک فرد کارخانه تولیدی راه‌اندازی می‌کند و به محض اینکه این واحد تولیدی به محصول می‌رسد، نمونه این محصول تولیدی را با نصف قیمت از چین یا خارج از کشور وارد می‌کنند و این ساختار اقتصادی به فرد القاکننده عقده‌های ناامیدی است که احساس نوعی شکست و ناامیدی را در بین افراد ترویج می‌کند.
این نظریه‌پرداز حوزه‌های اجتماعی با اشاره به اینکه افراد در مسائل اجتماعی نیازمند داشتن تحرک طبقاتی هستند، تصریح کرد: مهمترین عامل شکل‌گیری تحرک طبقاتی در حوزه‌های اجتماعی داشتن تحصیلات عالیه است، یعنی فرد از یک خانواده فقیر یا معمولی بوده و تنها با این تحصیلات به عناوین بالایی دست می‌یابد.
وی در خصوص شکست در تحرک اجتماعی گفت: چنانچه افراد نتوانند با توجه به تحصیلات عالیه‌ای که دارند در رقابت سالم تحرک طبقاتی قرار گیرند و در نهایت به هیچ نوع پیشرفتی نرسند، احساس ناامیدی می‌کنند.
پدریان درر خصوص دلایل اجتماعی ناامیدی نیز خاطرنشان کرد: در عرصه‌های اجتماعی شاهد افزایش پدیده‌ای به نام طلاق هستیم وقتی در هر ساعت ۲۱ طلاق در کشور در حال اتفاق است در اصل در این حالت هم یک نوع احساس ناامیدی در جوانان برای شکل‌گیری نهاد خانواده به وقوع می‌پیوندند.
این جامعه‌شناس با تاکید بر اینکه تکرار مواجهه با شکست و عدم رسیدن به فرآیند موفقیت افراد را دچار ناامیدی می‌کند، افزود: در حوزه‌های فرهنگی هم شرایط مانند دیگر زمینه‌ها است چرا که وقتی در این حوزه فرد قادر نباشد نگرش‌ها و باورهای فرهنگی خود را شکل دهد و برای التزام و سازماندهی به آن با موانعی در ساختار اجتماعی روبه رو شود، دچار ناامیدی خواهد شد.
نظر شما