گروه جامعه خبرگزاری ایمنا - آلا توحیدی: قرار ملاقات را در خانه‌شان می‌گذارم، نگاهم به دستانشان می‌افتد که حلقه ندارند! خودم و نگاهم را جمع‌وجور می‌کنم و می‌پرسم پس چرا اسم ارتباطتان را ازدواج سفید گذاشته‌اید؟ می‌گویند این فقط یک اسم است، سخت نگیرید! و بعد هر دو می‌زنند زیر خنده...قهقه‌ای تلخ که مثل رابطه‌شان چندان جدی به نظر نمی‌رسد!
صبا و محمد ۵ سال است که هم‌خانه شده‌اند، البته خودشان هم‌خانه بودن را قبول ندارند و می‌گویند که رفتارشان شبیه زن و شوهرهاست فقط ازدواجشان ثبت نشده است!
آنها قرار است قبل از ازدواج به شناخت برسند، اینجا، در خانه آنها همه‌چیز شراکتی است، از هزینه‌ها و مخارج اینگونه زندگی‌ها گرفته تا تصمیماتی که به هر دوی آنها مرتبط است، یک‌جورهایی سعی می‌کنند معامله پایاپای باشد! آنها معتقدند نباید قوانین دست و پاگیر برای خودمان جور کنیم! هزار جور رفت و آمد و خواستگاری و انواع مخالفت‌ها و موافقت‌ها و تشریفات مختلف برای چه؟ همدیگر را انتخاب کردیم و حالا زندگی می‌کنیم، هروقت هم دیدیم مناسب نیستیم از هم جدا می‌شویم.
داستان زندگی این زوج شبیه تمام آدم‌هایی است که این سبک زندگی را در ایران تجربه کرده‌اند، آدم‌هایی که با هزینه کردن عشق، عاطفه، زندگی و جوانی‌شان ناآگاهانه و ناخواسته فحشا و به تبع آن آسیب‌های اجتماعی را در جامعه رواج می‌دهند و بعد از آن زیر سایه بی‌خیالی مسئولان و فشار خانواده‌ها، له می‌شوند.
اواسط سال ۹۳ بود که آسیب‌شناسان اجتماعی زنگ هشدار ازدواج سفید را به صدا درآوردند، شیوه‌ای از زندگی که با عرف، شرع، سنت و سبک زندگی جامعه ایرانی همخوانی ندارد با این وجود بعضی از دولتمردان از رسانه‌های کشور درخواست کردند که به مسئله‌ای که در کشور وجود ندارد و از فرهنگ ایرانی اسلامی تبعیت نمی‌کند، دامن نزنند؛ اما بعد از مدتی به خاطر فشار رسانه‌ها ستادی در وزارت کشور با ریاست قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی تشکیل شد که در کنار چند آنومی اجتماعی، مساله ازدواج سفید هم بررسی می‌شد اما سکوت مسئولان و شفاف‌سازی نکردن در این زمینه نه تنها به نفع اوضاع اجتماعی این نوع ازدواج نبود بلکه اوضاع را روز به روز وخیم‌تر کرد علاوه بر آن به نظر می‌رسد هنوز هم با وجود هشدارهای آسیب‌شناسان اجتماعی و جامعه‌شناسان، نهادهای اجتماعی و فرهنگی ازدواج سفید را جدی نگرفته‌اند و زیرسازی‌های فرهنگی و اجتماعی را برای کاهش این نوع ازدواج فراهم نکرده‌اند.
اواخر سال گذشته وبسایت اینتل‌نیوز انگلیسی اعلام کرد که در ۴ ماه نخست سال ۲۰۱۶، ۲۳۴ هزار و ۹۸۰ ازدواج در ایران انجام شده که این رقم در تاریخ مشابه سال قبل ۲۴۰ هزار و ۳۲۹ مورد بوده است همچنین این وبسایت نوشت که آمار ازدواج سفید در ایران افزایش یافته و این موضوع می‌تواند به رشد شاخص جمعیت کشور ضربه بزرگی بزند این در حالی است که ۱۱.۵ میلیون از مردان و زنان ایرانی سن ازدواج را رد کرده‌اند و همچنان مجرد هستند.
کاهش میل ازدواج در کشور
سید محمد سجادزاده دبیر کمیته خانواده و فرهنگ روابط اجتماعی سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به نحوه شکل‌گیری ازدواج سفید، می‌گوید: این نوع ازدواج از سال ۱۹۷۰ در کشورهای اروپایی و آمریکایی رواج پیدا کرد چون جوانان می‌خواستند زیر بار قوانین کلیسا نروند در واقع این نوع ازدواج در همه ادیان خارج از عرف و شرع شناخته می‌شود و برای اینکه بار منفی و قبحش کم شود، اسمش را ازدواج سفید گذاشته‌اند!
وی ادامه می‌دهد: ازدواج سفید شاید در کشورهای غربی پذیرفته شده باشد اما در جوامع شرقی که جمع‌گرا و خانواده‌گرا هستند چه در سبک سنتی ایرانی و چه پیش از اسلام پذیرفته شده نیست، چون هنوز خانواده‌ها برای انتخاب همسر فرزندشان ارزش قائلند و پسر یا دختر نظر خانواده را جویا می‌شوند.
این آسیب‌شناس اجتماعی تمایل به ازدواج و اصل ازدواج را متفاوت می‌داند و خاطرنشان می‌کند: میل به ازدواج در حال کاهش است چون رقبای ازدواج در حال افزایش هستند وقتی کارکردهای زیستی، عاطفی و جنسی با ازدواج سفید به دست می‌آید چرا باید جوانان زیر بار زندگی پر هنجار و پر مسئولیت بروند در واقع عموم مردمی که این نوع ازدواج را تجربه می‌کنند اگر می‌خواستند به هم متعهد باشند آن را ثبت می‌کردند.
افزایش ازدواج سفید در واکنش به رسوم پر دردسر ازدواج سنتی
سجادزاده با اشاره به دلیل روانشناختی رشد ازدواج سفید، اظهار می‌کند: نسل جوان مسئولیت‌گریز و تنوع‌طلب شده است یعنی تمایل تعهد به زندگی و همسر ندارد، تعداد زیادی از دختران و پسران در این نوع ازدواج می‌خواهند از فضای هنجاری جامعه فاصله بگیرند و سبک زندگی مبتنی بر تمایز را تجربه کنند.
وی رسوم رایج در کشور را به نفع ازدواج نمی‌داند و تصریح می‌کند: انگار همه چیز دست در دست هم داده تا ازدواجی در کشور صورت نگیرد و تمایل به سخت کردن ازدواج بیشتر از آسان کردن آن باشد، در حالی که عرف و شرع سخت کردن ازدواج را نمی‌پسندد در واقع این مراسم‌ها، تشریفات و هزینه‌ها شاید زمانی جذاب بودند اما در حال حاضر کارکردی ندارند.
این فعال فرهنگی می‌گوید: وقتی خانواده‌ها اجازه نمی‌دهند دو نفر که قرار است با هم زندگی مشترک تشکیل دهند در فضایی خارج از محیط خانه حرف بزنند و معاشرت کنند، ازدواج سفید واکنشی به این حرکت خانواده‌ها است چون دختر و پسر می‌خواهند به منظور آشنایی بیشتر با هم ارتباط برقرار کنند وقتی خانواده راه آشنایی درست را برای ازدواج فراهم نکند و در ۵ جلسه بخواهد فرزندش ازدواج کند گرایش به ازدواج سفید بیشتر می‌شود.
نابودی اعتماد اجتماعی با ازدواج سفید
سجادزاده با انتقاد از رواج ازدواج سنتی در مقابل تمایلات مدرن نسل جوان خاطرنشان می‌کند: دین اسلام ازدواج سنتی و ازدواج سفید را نمی‌پسندد چون در ازدواج سفید خانواده دخیل نیستند و وجوه شرعی و قانونی هم رعایت نمی‌شود در واقع خانواده‌ای تشکیل نمی‌شود و فرزندی به دنیا نمی‌آید، همچنین ازدواج سنتی در کنار رعایت این وجوه هزار عیب دیگر دارد و تمایلی برای وفق دادن خود با شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه کنونی ندارد در واقع اگر جامعه نتواند نیازهای اجتماعی را از طریق عرف برطرف کند نیازها از بین نمی‌روند بلکه راه‌های ناپایدار ایجاد می‌شود.
وی ازدواج سفید را نوعی آنومی اجتماعی می‌داند و ادامه می‌دهد: اگر هرکس برای رفع نیازهای خود به شیوه جدیدی عمل کند جامعه دچار به‌هم‌ریختگی می‌شود، راندامان کاری مردان پایین می‌آید، اعتماد اجتماعی از بین می‌رود، روابط منقطع و نه متصل می‌شود و این موضوع به همان میزان در حوزه اقتصادی هم تاثیرگذار است.
افزایش سقط جنین ناشی از ازدواج سفید
زینت شیران جامعه‌شناس، پدیده ازدواج سفید را شبیخون فرهنگی برای کشور می‌داند و به خبرنگار ایمنا می‌گوید: چند دهه است که با افزایش مسافرت‌های خارج از کشور و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی جوانان تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار می‌گیرند، ظاهر زندگی آنها را می‌بینند و می‌خواهند از سبک زندگی آنها الگوبرداری کنند.
وی با اشاره به ایجاد اختلالات روانی برای دختران در این نوع ازدواج خاطرنشان می‌کند: افسردگی‌های شدید، شکست‌های متعدد عاطفی، افزایش رشد خودکشی‌های ناشی از شکست‌های عشقی، تاخیر ازدواج، کاهش امنیت روانی ناشی از به‌هم خوردن زندگی که ثبت نشده، افزایش آمار اعتیاد و سقط جنین از این گونه اختلالات است.
این محقق علوم اجتماعی ادامه می‌دهد: متاسفانه سقط‌های جنین ناشی از ازدواج سفید در ایران بسیار بالا است و مرگ و میر بین این زنان باردار هم زیاد است چون عموما این نوع سقط‌ها پیاپی و غیر بهداشتی انجام می‌شود و جسم و روح زنان از بین می‌رود.
ازدواج سفید، پیوندی سیاه...
این جامعه‌شناس ازدواج سفید را پیوندی سیاه می‌داند و عنوان می‌کند: زنان در اینگونه ازدواج‌ها بدون مجوز خانواده با مردی ارتباط برقرار می‌کنند و این نوع ازدواج بین دانشجویان، کسانی که به اقتضای شغلشان به شهرهای دیگر رفتند و افرادی که از خانواده طرد شده‌اند، زیاد دیده می‌شود.
شیران با اشاره به پذیرفته نشدن اینگونه ازدواج بین بی‌بند و بارترین جوامع می‌گوید: ازدواج سفید به خاطر دشوار بودن قوانین ازدواج و طلاق به وجود می‌آید و نیاز است قوانین موانع ازدواج و طلاق را حل کند نه اینکه برای این دو هنجار اجتماعی سنگ‌اندازی کند.
به نظر می‌رسد آنومی اجتماعی ازدواج سفید از جمله مشکلاتی است که ضروری است خود مردم برای کاهش آن دست به کار شوند، با توجه به این که ارزش‌های اخلاقی، قوانین عرفی و شرعی در خانواده و جامعه آموخته می‌شوند نخست خانواده‌ها، سپس برنامه‌های کارشناسی رسانه ملی و متخصصین علوم اجتماعی بهترین، آگاه‌ترین و باصلاحیت‌ترین ابزارهایی هستند که می‌توانند با آموزش اخلاق، عرف و قانون در ارتباط با مسائل مختلف، از آسیب‌های ازدواج سفید به جوانان آموزش‌های لازم را بدهند، آموزش‌هایی که به نظر می‌رسد زیر سانسور خبری در حال نابودی است و در واقع شاید این سکوت در آینده‌ای نه چندان دور به ضرر جامعه تمام شود.
نظر شما