شناخت آلرژن ها؛ مهمترین عامل در درمان حساسیت های فصلی

به گزارش ایمنا با آغاز فصل بهار عده‌ای از مردم دچار حساسیت‌هایی در ناحیه چشم، بینی  و دستگاه تنفسی می‌شوند. این آلرژی ها اغلب به دلیل استنشاق گرده‌های گیاهی ناشی از گرده‌افشانی گیاهان است.

رینیت ها یا التهابات مخاط بینی طیف وسیعی از التهابات بینی هستند که علائم مشترک و شبیه هم دارند، به گونه ای که در بسیاری از موارد تشخیص و تفکیک آنها مشکل است. انسداد، احتقان و ترشح بینی شایع ترین علائم رینیت ها هستند.

در خصوص آلرژی های تنفسی، نحوه تشخیص و درمان حساسیت های فصلی گفتگویی داشتیم با  دکتر رامین سامی، فوق تخصص بیماری های ریه، آسم و آلرژی که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

ابتدا در مورد سیستم تنفسی و عملکرد آن توضیح دهید و چه هنگامی می توان گفت که فرد دچار آلری شده است؟

سیستم تنفسی مسئول فراهم کردن اکسیژن برای سوخت و ساز بدن است. در واقع ما برای هر فعالیتی که می خواهیم انجام دهیم باید غذایی که مصرف می کنیم سوزانده شده و انرژی آن آزاد شود. برای این کار ما نیاز به اکسیژن داریم که به تبع آن دی اکسید کربن نیز آزاد می شود.

به لحاظ آناتومیک سیستم تنفسی، مجاری هوایی فوقانی را شامل می شود که شامل حفرات بینی، دهان، حنجره و نای است و همچنین مجاری هوایی تحتانی که قسمت پایین نای، نایژه ها و حبابچه های هوایی را شامل می شود. حال چنانچه هر اتفاقی در هر یک از بخش های سیستم تنفسی روی دهد، فرد دچار علائم تنفسی می شود.

آیا آلرژی در بخش خاصی از بدن ایجاد می شود؟ به عنوان مثال آیا می توان گفت که آلرژی تنها بخش فوقانی ویا تحتانی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد؟

به دلیل آنکه هنگام ابتلا به آلرژی، یک عامل بیرونی وارد بدن می شود، سیستم دفاعی بدن این عامل را به عنوان یک بیگانه می شناسد و در مقابل آن واکنش نشان می دهد. این واکنش ممکن است در سطح پوست ایجاد شده و به صورت کهیر پوستی ظاهر شود. همچنین ممکن است در سطح هوایی فوقانی به صورت سینوزیت، آبریزش بینی و ترشحات اتفاق بیفتد و یا در ریه به صورت آسم خود را نشان دهد. همچنین احتمال دارد در سیستم گوارشی و به صورت مشکلات گوارشی ایجاد شود. بنابراین مواد حساسیت زا می تواند در هر یک از بخش های بدن مشکل ایجاد کند.

با توجه به توضیحاتی که در مورد حساسیت های فصلی عنوان کردید، به نظر می رسد که برخی از علائم آلرژی با نشانه های سرماخوردگی های معمولی به یکدیگر نزدیک باشند. در این مورد توضیح دهید.

هنگامی که علائمی مانند آبریزش بینی بروز پیدا می کند  در هر دو مورد یکسان است. این در حالی است که گاهی اوقات عطسه و سرفه می تواند نشان یک عفونت تنفسی نیز باشد. اما تفاوت آنها در این است که عامل عفونت تنفسی یک میکروب یا یک ویروس است و یک پاتولوژی عفونی در این مورد دخالت دارد.

اما موارد آلرژیک عفونتی را ایجاد نمی کند. بلکه تنها التهاب ایجاد می کند و بیمار احساس می کند ترشحات زیادی از بینی یا پشت حلق دارد و احساس می کند این ترشحات عفونی هستند، در صورتی که این ترشحات ناشی از التهاب هستند.

معمولا بیماری های عفونی با تب همراه است، به گونه ای که اگر مجاری هوایی تحتانی درگیر می شوند درگیر شوند تب فرد بالاتر می رود. همچنین آلرژی به صورت مداوم است و برای مثال از ابتدای فصل بهار علائم فرد بروز پیدا می کند.

در این هنگام فرد به پزشک مراجعه کرده و ازاین موضوع شکایت دارد که مدام دچار سرماخوردگی می شود. اما این سرماخوردگی نیست، بلکه سرماخوردگی برای مدت دو، سه و یا چهار  روز طول می کشد و پس ازاین مدت برطرف می شود.

فردی که برای یک یا دو ماه مدام علائم سرما خوردگی، آبریزش بینی و یا عطسه دارد، به احتمال زیاد دچار آلرژی است و دقیقا توسط خود فرق قابل تشخیص نیست.

تعریف شما از  آلرژن چیست و آیا این عامل حساسیت زا همه افراد را تحت تاثیر قرار می دهد؟

عاملی که آلرژی و یا حساسیت را ایجاد می کند، آلرژن یا عامل حساسیت زا است و ویژگی آن این است که ممکن است یک فرد به آن حساسیت نداشته باشد، اما فرد دیگر نسبت به آن آلرژی داشته باشد و آلرژن بر خلاف عوامل محرک است که همه افراد نسبت به آن واکنش نشان می دهند.

برای مثال اگر فرد در روزی که گرد و خاک هوا زیاد باشد، بیرون برود، این موردی است که همه افراد نسبت به آن واکنش نشان می دهند. اما  عامل آلرژن مانند "گرده گیاهان"، افراد خاصی را به دلیل شرایط ژنتیکی تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است بقیه افراد نسبت به آن واکنش نشان ندهند.

آیا می توان تشخیص داد که  افراد با توجه به سیستم بدن نسبت به کدامیک از آلرژن ها حساسیت دارند؟

این موضوع از طریق تست هایی که انجام می شود، امکان پذیر است و مشخص می شود که هر فرد نسبت به کدامیک از آلرژن ها حساس است. در واقع لیست آلرژن های اصلی تقریبا مشخص است، اما نکته مهم این است که این تشخیص از لحاظ درمانی تا چه اندازه ارزشمند است.

گاهی اوقات افراد به آلرژن های خاصی مانند داروی "آسپیرین" حساسیت دارند و مجبور هستند این دارو را مصرف کنند. اما تشخیص آلرژن های معمول کمک زیادی به درمان فرد نمی کند. در سنین زیر 7 یا 8 سال بهتر است آلرژن ها تشخیص داده شوند و چنانچه علائم آلرژیک شدید باشند، با واکسن های خاص، حساسیت فرد را نسبت به آن آلرژن از بین ببریم.

باید توجه داشت که کاربرد این روش در موارد خاص است و برای کودکانی که "رینیت آلرژیک" دارند، موثر است. بنابراین در این افراد چنانچه بتوانیم آلرژن را پیدا کنیم کمک زیادی به روند بهبود بیماری می کند. اما در بزرگسالان و به ویژه در موارد آسم، تست کردن و پیدا کردن آلرژن ها کمک زیادی به افراد نمی کند.

علت اینکه بیشتر در فصل بهار شاهد بروز آلرژی ها هستیم، چیست و چه روش هایی برای درمان آلرژی افراد پیشنهاد می شود؟

آلرژی ها را می توان به دو دسته فصلی و آلرژی هایی که ارتباطی به فصل ندارند تقسیم کرد. این علائم ممکن است در بهار، تابستان یا فصل سرما ایجاد شوند، زیرا آلرژن های افراد متفاوت است. برای مثال برخی از افراد نسبت به گرده گیاهان حساسیت دارند.

مهمترین عامل در درمان این است که افراد عاملی را که نسبت به آن حساسیت دارند را شناسایی کنند. ممکن است در حیاط منزل گیاهی وجود داشته باشد که عامل آلرژیک محسوب می شود. همچنین ممکن است مصرف نوعی از غذا در فصل تابستان منجر به حساسیت شود. بنابراین فرد می تواند با شناختن و پرهیز از عامل حساسیت زا بهبود پیدا کند.

اگر با اجتناب از عامل حساسیت زا، بهبودی حاصل نشد باید فرد به پزشک مراجعه کند و درمان های ضد حساسیت آغاز شود. داروهای ضد حساسیت مانند قرص های "آنتی هیستامین" عارضه چندانی برای فرد ایجاد نمی کنند.