آلودگی نوری؛ تهدیدی برای تلسکوپ‌های آتاکاما

به گزارش خبر گزاری ایمنا و به نقل از نیچر، یک پروژه عظیم تولید هیدروژن سبز در بیابان آتاکاما که به‌عنوان یکی از خشک‌ترین و تاریک‌ترین مناطق زمین شناخته می‌شود، نگرانی‌های جدی برای ستاره‌شناسان در سطح جهان به همراه دارد. اتحادیه نجومی اروپا (ESO) در تحلیل‌های خود اعلام کرده است که این پروژه می‌تواند موجب افزایش آلودگی نوری در اطراف تلسکوپ‌های پیشرفته شود؛ به‌طوری‌که روشنایی آسمان در محل نصب تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) حداقل ۳۵ درصد و در آرایه جنوبی تلسکوپ CTAO که در حال ساخت است تا ۵۵ درصد افزایش پیدا کند.

افزایش نور مصنوعی نه‌تنها موجب کاهش کیفیت تصاویر نجومی می‌شود، بلکه با ایجاد آشفتگی در لایه‌های جوی و ارتعاشات ناخواسته، امکان آسیب رسیدن به تجهیزات حساس را نیز افزایش می‌دهد. به گفته یکی از ستاره‌شناسان ESO، افزایش روشنایی آسمان معادل با کاهش کارایی تلسکوپ‌هاست؛ این تغییرات می‌تواند آسیب‌های غیرقابل جبران به بار آورد و مانع بهره‌برداری بهینه از این ابزارهای علمی شود.

از سوی دیگر، شرکت توسعه‌دهنده پروژه، AES Andes، تاکید کرده است که در تمام مراحل با ESO همکاری کامل داشته و محاسبات انجام شده توسط این شرکت نشان می‌دهد که افزایش روشنایی در اطراف پارانال، محل تلسکوپ VLT، تنها به میزان ۰.۲۷ درصد و در سایر مناطق کمتر از ۰.۵ درصد خواهد بود. این ارقام، اگرچه در چارچوب مقررات زیست‌محیطی چلی قرار دارد، اما تفاوت قابل توجهی با نتایج تحلیل ESO ایجاد کرده است که منجر به بروز اختلاف نظر بین دو طرف شده است.

پروژه مورد نظر قرار است در مساحتی بالغ‌بر ۳۰۰۰ هکتار از بیابان آتاکاما اجرا شود؛ منطقه‌ای که به‌دلیل آسمان‌های بسیار تاریک و شرایط مناسب برای رصد اجرام آسمانی، میزبان تعدادی از پیشرفته‌ترین تلسکوپ‌های جهان همچون VLT و تلسکوپ بسیار بزرگ (ELT) است.

شرایط بی‌نظیر آتاکاما، از دیرباز عاملی کلیدی در انتخاب این منطقه به‌عنوان پایگاه رصد نجومی بوده است، اما هر گونه افزایش مصنوعی نور می‌تواند این مزیت طبیعی را از بین ببرد و ارزش علمی منطقه را کاهش دهد.

در نهایت، تصمیم نهایی درباره اجرای پروژه در دست سازمان ارزیابی زیست‌محیطی چلی (SEA) قرار دارد که پس از بررسی مستندات و داده‌های موجود، سرنوشت این طرح و تأثیرات آن بر آینده رصد نجومی را مشخص خواهد کرد. همکاری نزدیک میان دولت، شرکت‌های فضایی و جامعه علمی برای یافتن راه‌حل‌های مشترک در راستای حفظ کیفی محیط رصدگری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.