مواجهه با فشار حداکثری

به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسانه‌های آزاد، روزنامه‌ها و مطبوعات در هر جامعه‌ای از ارکان توسعه و دموکراسی به‌شمار می‌آید، بر این اساس خبرگزاری ایمنا، مرور عناوین مطبوعات کشور را به‌صورت روزانه در دستور کار خود دارد.

روزنامه ایران در صفحه نخست امروز خود با تیتر «دعواها در مورد ناترازی را کنار بگذاریم» نوشت: «چهارشنبه و پنجشنبه گذشته، استان بوشهر مقصد چهارمین سفر استانی رئیس‌جمهوری و اعضای دولت وفاق بود. دریا، صنایع دریایی موجود در استان، نفت و گاز و قرار گرفتن مهم‌ترین و اولین نیروگاه هسته‌ای ایران، از جمله مزیت‌های استان بوشهر است، اما به‌رغم برخورداری از این مزیت‌ها، بوشهر مانند برخی از استان‌های دیگر از آنچه که باید باشد فاصله بسیار دارد. مسعود پزشکیان در نشست با فعالان اقتصادی استان با اشاره به اینکه سیاست‌گذاری‌های کلان باید در سطح ملی انجام شود، اما اجرا باید به استان‌ها سپرده شود، اظهار کرد: «کسی که در استان زندگی می‌کند، بهتر از کسی که در تهران نشسته است می‌داند که چه مشکلاتی وجود دارد.»

رئیس‌جمهوری در ادامه به تناقض و دورویی غرب و آمریکا در قبال ایران اشاره و تصریح کرد: «بعد از این همه جنایت‌ها، ادعا می‌کنند که به دنبال مذاکره هستند. این رفتارها هیچ معنایی جز فریبکاری ندارد.»

رئیس‌جمهوری با تأکید بر اینکه «نباید کشور را محدود به همکاری با چند قدرت جهانی کرد»، به دیگر چشم‌اندازهای امیدبخش اشاره کرد و گفت: «ایران نباید خود را وابسته به غرب بداند. دنیا فقط آمریکا و اروپا نیست. نباید تصور کنیم اگر آنها با ما همراهی نکنند، دیگر راهی برای پیشرفت نداریم. در همین کشور، در همین شرایط، اگر برنامه‌ریزی داشته باشیم، می‌توانیم به پیشرفت برسیم.»

پزشکیان در جمع نخبگان استان هم بار دیگر به مواضع خصمانه رئیس‌جمهوری آمریکا واکنش نشان داد. پزشکیان با بیان اینکه «اینها می‌خواهند ما در برابرشان ذلیل شویم» گفت: «ما نگفتیم حرف نمی‌زنیم یا گفت‌وگو نمی‌کنیم، اما نه وقتی قرار است ترامپ برای ما تعیین تکلیف کند که چه کارهایی باید انجام بدهیم، بعد هم تحریم‌ها را اعمال کند و بعد بگوید بیایید گفت‌وگو کنیم! «تو اگر مرد گفت‌وگو بودی چرا نامردی می‌کنی و راه آب و نان مردم را می‌بندی!» وی بر همین اساس نتیجه گرفت که اینها یا آمریکایی‌ها «نمی‌خواهند ما گفت‌وگو کنیم، بلکه می‌خواهند ما در برابرشان ذلیل شویم و ما نمی‌شویم.»

رئیس‌جمهوری در سفر به بوشهر، از فازهای ۱، ۲ و ۳ نیروگاه هسته‌ای این استان بازدید کرد و با توضیحات مدیران و کارشناسان، از جزئیات فعالیت‌ها و تولید و انتقال برق تولیدی این نیروگاه مطلع شد. وی از کارگاه عملیاتی احداث فازهای ۲ و ۳ نیروگاه اتمی بوشهر بازدید کرد و دستور نصب اولین بخش از تجهیزات ساختمان راکتور واحد دوم و گودبرداری ساختمان‌های پمپ‌خانه واحدهای ۲ و ۳ را صادر کرد. رئیس‌جمهوری همچنین از شرکت صنعتی دریایی «صدرا» و صنایع کشتی‌سازی شهید محلاتی بوشهر بازدید کرد. در بازدید رئیس‌جمهوری از صنایع شهید محلاتی، ۱۰ دستگاه شناور گارد ساحلی و راهنمابر ساخته شده این مجموعه به اداره بنادر و دریانوردی تحویل و ساخت ۶ دستگاه شناور آتش‌خوار نیز آغاز شد.»

روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «فساد سیستماتیک در آمریکا؛ از رشوه به رسانه‌ها تا اختلاس‌های سرسام‌آور» نوشت: «بر اساس اظهارات ایلان ماسک و گزارش یورونیوز، فساد سیستماتیک در آمریکا -از رشوه به رسانه‌ها، نهادها و افراد ناشناس تا اختلاس‌های تریلیون دلاری- بیداد می‌کند.

اقدامات «ایلان ماسک» در وزارت کارآمدی دولت ترامپ و تلاش‌های وی برای آنچه «صرفه‌جویی در بودجه ۷ تریلیون دلاری دولت فدرال» عنوان شده است، به شکل منحل کردن نهادها، اخراج یا تعدیل ۲ میلیون کارمند دولت و مبارزه با فساد گسترده سیستمی سرو صدای زیادی به پا کرده است. گزارش نهادهای بین‌المللی معتبر نیز این فساد را «تأیید» می‌کنند.

بر اساس گزارش مراکز معتبر جهانی، آمریکا بر اساس شاخص بین‌المللی فساد به بالاترین سطح فساد خود رسیده است. این شاخص توسط سازمان شفافیت بین‌المللی تنظیم می‌شود و برآمده از یک جنبش معتبر جهانی در زمینه مبارزه با فساد است. آن‌طور که یورونیوز نقل قول کرده است، بر اساس گزارش این نهاد آمریکا به ۴۷ کشور دیگری می‌پیوندد که پایین‌ترین امتیاز را بر اساس معیارهای این شاخص دریافت کرده‌اند؛ «موضوعی که نشان‌دهنده فاسدترین وضعیت آمریکا از زمان ایجاد شاخص ادراک فساد در سال ۲۰۱۲ است.»

دونالد ترامپ از زمان روی کار آمدن در ۲۰ ژانویه (اول بهمن) تلاش گسترده‌ای با تشکیل وزارت کارآمدی برای تعدیل نیرو، انحلال نهادها، توقف کمک‌های گسترده داخلی و خارجی دولتش آغاز کرده است که منجر به اعتراضات گسترده‌ای در رسانه‌ها و حزب دموکرات شده است. ایلان ماسک که شخص منصوب او در وزارت کارآمدی است، سوابق پرداخت و کارکنان دولت را بررسی می‌کند اما اقدامات گسترده وی نگرانی‌های امنیتی و حفظ حریم خصوصی را برانگیخته‌اند.

در نشانه‌ای دیگر از فساد سیستماتیک در آمریکا دونالد ترامپ دیروز با اشاره به قراردادهای میلیون دلاری منعقد شده میان شرکت هوش مصنوعی و تکنولوژی تامسون وابسته به خبرگزاری رویترز و وزارت دفاع این کشور در حوزه‌های مربوط به مهندسی و فریب اجتماعی، از این شرکت خواست تا بلافاصله این پول را به خزانه دولت آمریکا بازگرداند. به گزارش ایرنا به نقل از خبرگزاری آناتولی، ترامپ در پیامی در رسانه اجتماعی خود موسوم به «تروث سوشال» با ابراز ناامیدی از انعقاد این قراردادها، نوشت: شرکت تامسون رویترز ۹ میلیون دلار از وزارت دفاع آمریکا برای انجام یک طرح پژوهشی و مطالعاتی در خصوص «فریب اجتماعی در مقیاس بزرگ» دریافت کرده است.»

روزنامه جوان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «تعطیلات ۴۰ درصد آموزش را تعطیل کرد» نوشت: «پرتی‌های آموزشی طی سال‌های اخیر بلای جان دانش‌آموزان شده خصوصاً قشر ضعیف، دانش‌آموزانی که ۶۰ درصد آموزش می‌بینند، اما باید ۱۰۰ درصد امتحان دهند. مثل این می‌ماند که عملاً نیمی از کتاب را نخوانده و سر جلسه امتحان رفتند. حال بمانند که آن نیمه نخوانده می‌تواند مهم‌ترین قسمت آموزش باشد.

اهمیتی ندارد پای آلودگی در میان باشد یا برودت هوا. تعطیلی مدارس همواره در اولویت است و نخستین انتخاب! انتخابی که بهانه‌اش سلامتی دانش‌آموزان است، اما باورش اندکی دشوار.

شاید «شاد» تنها ثمره کرونا برای آموزش و پرورش بود، هرچند نام پرطمطراقی دارد، اما شنیدنش هرگز نمی‌تواند نه دانش‌آموزان را شاد کند و نه معلمان را. در حالی که می‌توانست طی سال‌های اخیر به اپلیکیشنی قدرتمند جهت تقویت آموزش کشور تبدیل شود، اما نیاز به توضیح نیست که این‌طور نشده‌است که اگر شده‌بود، امروز در پس تک‌تک تعطیلات، غم عالم بر دل خانواده‌ها، دانش‌آموزان و معلمان آوار نمی‌شد. هر چند که مهم‌تر از این غم آوار شده سرمایه‌هایی است که یکی پس از دیگری سوخت می‌شوند.

آموزش هزینه دارد، اما سال‌هاست هزینه گزافی می‌دهیم که نتیجه‌اش با هزینه‌اش همخوانی ندارد. حجت‌الله بنیادی، پژوهشگر مسائل آموزش‌وپرورش با اشاره به اینکه در زیان‌ها و لطمات ناشی از تعطیلات مدارس هیچ شک و شبهه‌ای نیست، گفت: «زیانبارتر از تعطیلات، بی‌برنامگی و ناتوانی آموزش‌وپرورش در جبران این عقب‌ماندگی در مدارس عادی دولتی و پیشی گرفتن مدارس خاص و غیردولتی در این زمینه و تشدید ناعدالتی در نظام آموزشی است.»

زمان آموزش بسیار کمتر از آن چیزی است که باید باشد. طبق سند ملی برنامه درسی، در دوره ابتدایی باید ۹۲۵ ساعت آموزش در طول سال تحصیلی محقق شود. اما نتایج آزمون‌های بین‌المللی تیمز در ایران نشان داده که این میزان تنها حدود ۶۲۰ ساعت است و در میان ۵۸ کشور شرکت‌کننده، پایین‌ترین رتبه را داریم! برخی کارشناسان معتقدند که برای مدیریت این موضوع و جبران زمان از دست رفته آموزش به بازنگری تقویم آموزشی کشور نیاز است. البته باید این طرح با رعایت تمام جوانب عملیاتی شود تا منجر به شکست یا عدم رضایت دانش‌آموزان، معلمان و والدین نشود.

بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در رابطه با بازنگری در تقویم آموزشی می‌گوید که بر اساس پژوهش‌های انجام شده در حال حاضر حداقل ۴۰ درصد زمان آموزش به دلایل مختلف اتلاف می‌شود و به دلیل تعیین ابتدا و انتهای سال تحصیلی با قانونی که در سال ۱۳۷۶ به تصویب رسیده‌است، عملاً امکانی برای جبران ساعات از دست رفته وجود ندارد. از سویی هم پراکندگی‌های جغرافیایی و شرایط مختلف کشور به ما نشان می‌دهد که نمی‌توان در خصوص امر خطیر ساعت آموزش به صورت متمرکز تصمیم گرفت. به همین دلیل مطابق راهکار ۱۰- ۲۱ سند تحول بنیادین در طرح بر انعطاف‌پذیری تقویم آموزشی و اعطای اختیارات به استان‌ها تکلیف شده است.»

روزنامه وطن امروز در صفحه نخست امروز خود تیتر «به‌خاطر یک مشت دلار» را برگزید و نوشت: «اواسط بهمن‌ماه پس از فرمان اجرایی ترامپ برای تعلیق ۹۰ روزه کمک‌های خارجی این کشور که بخش قابل توجهی از آن نصیب گروه‌های اپوزیسیون ایرانی می‌شود، سایت پروپابلیکا با مستندات دقیق میزان دریافتی برخی از این چهره‌ها و گروه‌های اپوزیسیون را افشا کرده بود که در «وطن امروز» گزارشی پیرامون آن منتشر کردیم.

اما اکنون، در جدیدترین اسناد افشاشده، خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه «کریدل» که یک رسانه انگلیسی‌زبان مستقر در لبنان است، سند جدیدی را درباره جدیدترین طرح آمریکا برای سرنگونی نظام اسلامی منتشر کرده است. بر این اساس، پایگاه «کریدل (The Cradle)» گزارش داده سال‌هاست که «صندوق دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک» (NERD) در وزارت خارجه آمریکا صدها میلیون دلار به عملیات‌های پنهانی برای سرنگونی دولت تهران اختصاص داده، هر چند که هرگز به موفقیتی دست نیافته است.

سند مورد استناد کریدل نشان می‌دهد NERD دوره انتخابات ۲۰۲۴ ایران و تبلیغات انتخاباتی آن را به عنوان «فرصتی» برای نفوذ در جامعه مدنی ایران دیده است. این طرح خواستار به‌کارگیری شبکه‌ای از «کنشگران مدنی» در جهت طیف مختلفی از راهبردهای انتخاباتی؛ از «مشارکت در انتخابات» گرفته تا عدم مشارکت در آن، شده است.

پایگاه کریدل از مسیح علی‌نژاد به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل تحریک در اعتراضات سال ۲۰۲۲ در ایران نام برده است. هر چند که در اسناد جدید مورد استناد این پایگاه نامی از مسیح علی‌نژاد به عنوان دریافت‌کننده کمک‌های مالی دیده نمی‌شود اما بررسی اطلاعات مندرج در پایگاه «https://www.usaspending.gov» نشان می‌دهد او از سال ۲۰۱۴ تاکنون بیش از ۸۳۴ هزار دلار بابت قرارداد با نهادهای دولتی آمریکا دریافت کرده است. این سند نشان می‌دهد این مبلغ در سال‌های مختلف در ازای تعهدات مربوط به قراردادی بین مسیح علی‌نژاد و «سازمان جهانی رسانه‌های آمریکا» - که یک نهاد تحت نظر وزارت خارجه آمریکاست - به وی پرداخت شده است.

البته باید گفت این بودجه مبلغ قراردادهای رسمی افرادی مانند او است و براندازان خارج از کشور حتماً از محل‌های دیگری نیز کمک‌های مالی دریافت می‌کنند.»

روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود تیتر «یک پرواز پرماجرا» را برگزید و نوشت: «روز پنجشنبه ۲۵ بهمن یک هواپیمای خطوط هوایی ماهان‌ایر از تهران عازم بیروت شد، اما سازمان هوانوردی لبنان آن را لغو کرد. یکی از مقامات فرودگاه «رفیق حریری» بیروت به خبرگزاری فرانسه اطلاع داد: «بنابر دستور وزارت حمل‌ونقل لبنان، این فرودگاه به هواپیمایی ماهان اطلاع داد که نمی‌تواند پذیرای دو پرواز این شرکت که قرار بود روزهای پنجشنبه و جمعه انجام شود باشد.»

جروزالم‌پست ادعا کرد این تصمیم در پی هشدارهای ارتش دفاعی اسرائیل به مقام‌های لبنانی اتخاذ شده است. به گفته سعید چلندری، مدیرعامل فرودگاه امام خمینی (ره): «پرواز ایران به بیروت از سوی مقصد مجوز لازم را برای فرود دریافت نکرده است». او ادامه توضیح داد: «پس از یک دوره کوتاه توقف، پروازهای ایران به بیروت از سر گرفته شده بود، اما مجدداً روز جمعه نیز با عدم صدور مجوز از سوی کشور مقصد مواجه شدیم.»

پیش از این و در ۱۴ دی‌ماه نیز مسافران یک پرواز از تهران به بیروت، هنگام ورود به فرودگاه رفیق حریری، تحت بازرسی شدید بدنی و همچنین بازرسی غیرمعمول چمدان‌ها قرار گرفتند. همچنین مقامات امنیتی فرودگاه بیروت سعی کردند چمدان‌های هیئت دیپلماتیک ایرانی را نیز بازرسی کنند که این موضوع با مقاومت دیپلمات‌ها مواجه شد و تنش‌هایی را ایجاد کرد.

سقاییان به شکل‌گیری اعتراضات مردمی طی روزهای پنجشنبه و جمعه در لبنان پس از ممانعت از ورود هواپیمای ایرانی به فرودگاه بیروت اشاره می‌کند و تأکید دارد: «اگرچه محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران هیچ تمایلی به درگیری، تنش و اختلافات داخلی در لبنان نداشته و با نگاه دلسوزانه، اساساً مخالف بسترسازی برای جنگ داخلی در لبنان هستند». اما این دیپلمات کشورمان در عین حال خطاب به دولت جدید در لبنان عنوان می‌کند: «این دولت باید در قبال اقدامات خود پاسخ روشن و شفافی را برای مردم لبنان و به‌خصوص طرفداران محور مقاومت و سیدحسن نصرالله داشته باشند. چون در غیر این صورت و با تداوم تحمیل خواسته‌های اسرائیل و غرب بر بیروت، شاهد تشدید اعتراضات مردمی، علیه دولت جوزف عون و نواف سلام خواهیم بود». ضمن آنکه سقاییان در بخش پایانی گفت‌وگویش با «شرق» باور دارد که اساساً این دست اقدامات نظیر ممانعت از ورود هواپیمای کشورمان به بیروت نمی‌تواند روی تضعیف جایگاه و موقعیت ایران در لبنان و همچنین توان حزب‌الله اثرگذار باشد یا اینکه بتواند مراسم تشییع پیکر سیدحسن نصرالله را تحت‌الشعاع قرار دهد.»

روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود تیتر «مواجهه با فشار حداکثری» را برگزید و نوشت: «مکانیزم بازگشت فشار حداکثری و اثرگذاری آن بر تحریم‌‏ها سوالات بسیاری را در ذهن متبادر کرده است. «دنیای‌اقتصاد» در برنامه «پازل سیاستگذاری» با حضور حمید قنبری حقوقدان، ابعاد تحریم‌های جدید آمریکا و مکانیزم مواجهه با آن را تشریح کرده است. این برنامه در سایت و شبکه‌های اجتماعی روزنامه «دنیای‌اقتصاد» منتشر شده است. این کارشناس تاکید می‌کند که تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران با بازگشت دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری، فشارهای اقتصادی را افزایش داده و صادرات نفت ایران را هدف گرفته است. این تحریم‌ها که پیش‌تر در دوره ترامپ اعمال شده بودند، اکنون با سخت‌گیری بیشتری اجرا می‌شوند. هدف اصلی آنها، کاهش درآمدهای ارزی ایران از طریق محدود کردن فروش نفت و نقل و انتقالات مالی است. در این میان، نقش چین به‌عنوان خریدار اصلی نفت ایران بسیار حیاتی است؛ زیرا تحریم‌های آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسد. از نگاه قنبری، واشنگتن تلاش خواهد کرد تا با اعمال فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی، پکن را به کاهش خرید نفت از ایران ترغیب کند. از سوی دیگر، اروپا که همواره از برجام حمایت کرده، همچنان در تلاش برای حفظ تعادل میان ایران و آمریکا است.

هرچند کشورهای اروپایی ابزارهای حقوقی مانند اینستکس را برای کاهش اثرات تحریم‌ها طراحی کرده‌اند، اما این تلاش‌ها موفقیت چندانی نداشته است. به گفته این کارشناس حقوق بین‌الملل، سیاست‌های اقتصادی و امنیتی اروپا تحت تأثیر روابط با آمریکا و تحولات جهانی قرار دارد. روسیه، دیگر بازیگر کلیدی در این معادله، همزمان با تحریم‌های غرب و جنگ اوکراین، در بازار خاکستری نفت به رقیب ایران تبدیل شده است. اگر تحریم‌های روسیه کاهش یابد، ممکن است این کشور همکاری‌های اقتصادی خود را با ایران بازنگری کند که می‌تواند بر صادرات نفت ایران تأثیر بگذارد. در نهایت، تحریم‌ها هرچند فشار اقتصادی زیادی بر ایران وارد می‌کنند، اما نتوانسته‌اند صادرات نفت کشور را به صفر برسانند. ایران نیز به دنبال روش‌های جدیدی برای دور زدن تحریم‌ها از طریق همکاری‌های منطقه‌ای و بهره‌گیری از رمز ارزهاست.

اگرچه لغو تحریم‌ها زمان زیادی می‌برد، اما صرف مطرح‌شدن احتمال مذاکره می‌تواند اثرات روانی قابل‌توجهی بر بازارهای مالی داشته‌باشد. تجربه نشان‌داده که حتی اعلام آمادگی برای مذاکره از سوی دو طرف، می‌تواند بر انتظارات اقتصادی تأثیر گذاشته و موجب کاهش نرخ ارز و بهبود برخی شاخص‌های اقتصادی شود. نمونه بارز آن، کاهش نرخ ارز در آغاز دولت حسن روحانی بود، زمانی‌که هنوز مذاکراتی انجام نشده بود، اما صرفاً به دلیل شکل‌گیری انتظارات مثبت، نرخ ارز کاهش‌یافت.

فضای تحریم، برخی معتقدند؛ اگر هیچ نفتی فروخته نشود، ایران مجبور به تغییر مسیر خواهدشد، اما در واقعیت، تجربه نشان‌داده که تحریم‌ها هرچند فشار اقتصادی ایجاد می‌کنند، اما نمی‌توانند اقتصاد ایران را به‌طور کامل فلج کنند. تأثیر تحریم‌ها بر معیشت مردم غیرقابل‌انکار است و ادامه آنها باعث کاهش سرمایه‌گذاری، کاهش رشد اقتصادی و دشوارترشدن تحقق اهداف اقتصادی کشور می‌شود. بااین‌حال، راهکارهایی وجود دارد که می‌توان با تکیه بر آنها، اثرات منفی تحریم را کاهش داد.»