به گزارش خبرگزاری ایمنا، هنرهای سنتی ایران، از جمله قلم‌زنی، همواره به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی این سرزمین شناخته شده‌اند. این هنرها نه‌تنها بیانگر ظرافت و خلاقیت هنرمندان ایرانی است، بلکه گواهی بر اصالت و غنای فرهنگی ایران به‌شمار می‌رود، با این حال، در سال‌های اخیر، هنرهای سنتی با چالش‌های متعددی روبه‌رو شده‌اند که ادامه حیات آن‌ها را با تردید روبه‌رو کرده است.
یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، مشکلات اقتصادی است که به‌طور مستقیم بر قدرت خرید مردم و تقاضا برای آثار هنری تأثیر گذاشته است. زمانی که معیشت مردم تحت فشار قرار می‌گیرد، خرید آثار هنری در رده‌های آخر اولویت قرار می‌گیرد و این موضوع موجب رکود بازار هنرهای سنتی می‌شود. علاوه‌بر این، افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه‌های تولید نیز بر این مشکلات افزوده است.
از سوی دیگر، حمایت نکردن از هنرمندان به‌ویژه نسل جوان، و ضعف در آموزش عملی و تخصصی، آینده این هنرها را با ابهام روبه‌رو کرده است. در چنین شرایطی، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و حمایت‌های همه‌جانبه برای حفظ و احیای این هنرها بیش از پیش احساس می‌شود.
بر این اساس بهروز راعی، هنرمند قلم‌زن در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: قلم‌زنی که قرن‌ها هویت بصری ایران را شکل داده است، امروز با بحران‌های گوناگونی روبه‌رو شده است. بزرگ‌ترین چالش این هنر، رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم است. تقریباً صددرصد هنرمندان این حوزه مشکل فروش دارند. وقتی سفره مردم کوچک می‌شود، خرید آثار هنری در اولویت‌های آخر قرار می‌گیرد. هنرهای سنتی، از جمله قلم‌زنی، زمانی رونق می‌یابند که مردم قدرت خرید داشته باشند.
وی افزود: یکی دیگر از چالش‌های این هنر، افزایش قیمت مواد اولیه است؛ قلم‌زنی بیش از هر چیز با مس سروکار دارد و قیمت این فلز به‌دلیل نوسانات بازار ارز، مدام در حال افزایش است؛ این موضوع موجب شده است که هزینه تولید افزایش پیدا کند و در نتیجه، قیمت نهایی محصولات بالا برود که خود مزید بر علت رکود بازار شده است.
هنرمند قلم‌زن توضیح داد: برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی، به‌ویژه توسط سازمان میراث فرهنگی، یکی از مهم‌ترین فرصت‌ها برای معرفی و فروش آثار هنری محسوب می‌شود، اما در سال‌های اخیر این فرصت تبدیل به تهدید شده است و مهم‌ترین دلیل آن این است که هنرمندان نه‌تنها باید برای کرایه غرفه هزینه بپردازند، بلکه تضمینی هم برای فروش آثارشان وجود ندارد.
راعی گفت: هنرمندان نباید برای شرکت در نمایشگاه هزینه پرداخت کنند، بلکه باید مورد حمایت قرار بگیرند. اگر نمایشگاه‌ها رایگان باشند و با تبلیغات مناسب برگزار شوند، می‌توانند تأثیر شگرفی بر بازار قلم‌زنی بگذارند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از دغدغه‌های مهم هنرمندان این حوزه، حمایت نشدن نسل جوان است؛ فضای هنری به‌گونه‌ای شده است که جوانان جایی برای دیده شدن ندارند. در میان استادان پیشکسوت، هنرمندان جوان به حاشیه رانده شده‌اند، این در حالی است که آینده‌ی قلم‌زنی وابسته به حضور نسل جدید است.
هنرمند تاکید کرد: امکان صادرات فرصتی است که مغفول مانده است؛ قلم‌زنی ایرانی در سطح بین‌المللی شناخته شده است و آثار هنرمندان این حوزه در موزه‌های معتبر دنیا دیده می‌شود، اما مشکل اصلی، نبود ساختار مناسب برای صادرات است. تحریم‌ها، مشکلات بانکی و نبود رایزن‌های فرهنگی فعال، موجب شده است که نتوانیم بازارهای هدف را به‌درستی شناسایی و از این ظرفیت استفاده کنیم.
راعی ادامه داد: آموزش قلم‌زنی نیازمند تحول اساسی است در صورتی که با وجود علاقه‌مندی بسیاری از جوانان به این هنر، آموزش قلم‌زنی در ایران همچنان با مشکلاتی روبه‌رو است. در برخی هنرستان‌ها و دانشگاه‌ها، گرایش‌هایی مرتبط با این رشته وجود دارد، اما آموزش عملی در سطح مناسبی ارائه نمی‌شود و تفاوت زیادی بین کسی که در دانشگاه تحصیل کرده است و کسی که از طریق شاگردی در بازار به این امر می‌پردازد وجود دارد. هنر، نیازمند مهارت عملی است و تنها آموزش تئوری، کافی نیست.
وی که سال‌ها در این حوزه فعالیت کرده، معتقد است که برای نجات قلم‌زنی باید اقدامات متعددی صورت بگیرد:
بهبود وضعیت اقتصادی مردم: تا زمانی که مردم درگیر مسائل معیشتی هستند، صنایع‌دستی و هنرهای سنتی نمی‌تواند رونق بگیرد.
حمایت دولت از نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی: دولت باید نمایشگاه‌هایی رایگان و باکیفیت برگزار کند تا هنرمندان بتوانند آثارشان را به‌درستی ارائه دهند.
رفع موانع صادرات: تسهیل در امور بانکی و ایجاد بسترهای مناسب برای صادرات می‌تواند بازار جدیدی برای هنرمندان ایجاد کند.
توجه به آموزش عملی: تربیت شاگردان در کارگاه‌های تخصصی، ضروری است تا نسل جدید بتواند این هنر را ادامه دهد.
به گزارش ایمنا، برای حفظ و احیای هنرهای سنتی همچون قلم‌زنی، بهبود وضعیت اقتصادی مردم یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیازهاست؛ تا زمانی که معیشت افراد در اولویت باشد، تقاضا برای خرید آثار هنری کاهش خواهد یافت، بنابراین ایجاد ثبات اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم می‌تواند به رونق این هنرها کمک کند.
حمایت دولت و نهادهای مرتبط از هنرمندان نیز نقش کلیدی در این زمینه ایفا می‌کند. برگزاری نمایشگاه‌های رایگان و باکیفیت، تسهیل فرآیند صادرات، و رفع موانع بانکی و اداری می‌تواند بازارهای جدیدی را برای هنرمندان ایجاد و به رشد این هنرها کمک کند.
در نهایت، توجه به آموزش عملی و تخصصی نسل جوان ضروری است. هنرهای سنتی نیازمند مهارت‌های عملی و تجربه‌های مستقیم است و تنها با آموزش تئوری نمی‌توان هنرمندان کارآمد تربیت کرد. ایجاد کارگاه‌های تخصصی و فراهم کردن فرصت‌های شغلی برای جوانان می‌تواند آینده این هنرها را تضمین کند.
نظر شما