به گزارش خبرگزاری ایمنا، سیدحسین بحرینی در هفتادوپنجمین نشست از سلسله نشست‌های وبیناری بازآفرینی شهری با موضوع «دو تجربه؛ یک درس» که به همت محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، به‌عنوان رئیس دبیرخانه انتقال تجربیات بازآفرینی منطقه دو کشور برگزار شد، اظهار کرد: یک پروژه موفق احیای شهری در شهر سیاتل ایالات متحده با بهره‌گیری از خلاقیت و مشارکت مردمی توانست از یک بازار فرسوده، یک نقطه جذاب گردشگری جهانی بسازد.
وی افزود: این بازار که تاریخ آن به اوایل قرن بیستم بازمی‌گردد، مکانی بود برای عرضه محصولات کشاورزان، باغداران و هنرمندان محلی که در دهه‌های گذشته، بازار به مرور زمان فرسوده و تقریباً متروکه شده بود و ساختمان‌های قدیمی و فرسوده، هزینه‌های سنگین بازسازی و نبود تمایل شهرداری برای تأمین مالی این پروژه، همگی چالش‌هایی بود که تهدیدی برای نابودی این بازار محسوب می‌شد.
استاد تمام طراحی شهری دانشگاه تهران با بیان اینکه در سال ۱۹۷۳، شهرداری سیاتل تصمیم گرفت سازمانی عمومی و غیرانتفاعی به نام «سازمان حفاظت و توسعه بازار» تأسیس کند، تاکید کرد: این سازمان وظیفه نظارت، حفاظت و احیای بازار را بر عهده داشت و توسط گروهی ۱۲ نفره از داوطلبان محلی، معماران، و استادان دانشگاه مدیریت می‌شد.
بحرینی گفت: ویکتور استاینبرگ، معمار برجسته و پیشکسوت شهر سیاتل، به عنوان رهبر این پروژه نقش مؤثری ایفا کرد و او با خلاقیتی قابل تحسین، راه‌حلی ساده، اما بسیار مؤثر برای تأمین مالی پروژه ارائه کرد.
وی ادامه داد: استاینبرگ پیشنهاد داد که کاشی‌ها و سرامیک‌های کوچکی طراحی و تولید شود و هر کدام به قیمت ۳۵ دلار (یا بیشتر) به مردم فروخته شود که بر روی این کاشی‌ها، نام خریداران حک می‌شد که بعدها به‌عنوان بخشی از کف‌پوش بازار نصب شد.
استاد تمام طراحی شهری دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: این ایده با استقبال گسترده مردم مواجه شد و دانشجویان، استادان، شهروندان و حتی شخصیت‌های برجسته‌ای همچون باراک اوباما و بیل گیتس، با خرید این کاشی‌ها در احیای بازار مشارکت کردند که در مجموع، ۵۵ هزار کاشی فروخته شد و درآمد حاصل از آن برای بازسازی کف‌پوش‌ها، تعمیر و مرمت ساختمان‌ها و ایجاد امکانات جدید برای بازار صرف شد.
بحرینی گفت: بازار پابلیک مارکت سنتر، که زمانی در آستانه نابودی بود، امروز به یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری در سیاتل و نمادی از فرهنگ و هویت این شهر تبدیل شده است و این بازار نه تنها فضایی برای خرده‌فروشی و صنایع دستی ارائه می‌دهد، بلکه به محلی برای تعاملات اجتماعی و حفظ تاریخ شهری تبدیل شده است.
وی افزود: تجربه بازسازی این بازار نشان‌دهنده قدرت مشارکت مردمی و خلاقیت در طراحی شهری است و برخلاف پروژه‌های مشابهی مانند طرح «آکوساتیک» پائولو سالری در آریزونا، که به دلیل نبود پایگاه مردمی ناکام ماند، پروژه پابلیک مارکت سنتر به الگویی موفق برای احیای فضاهای فرسوده شهری تبدیل شده است.
استاد تمام طراحی شهری دانشگاه تهران تاکید کرد: این پروژه گواهی بر اهمیت خلاقیت، اراده معماران و حمایت مردمی در اجرای طرح‌های شهری است و پابلیک مارکت سنتر اکنون نه‌تنها روح شهر سیاتل است، بلکه نمادی جهانی از موفقیت در احیای فضای شهری محسوب می‌شود.
بحرینی با اشاره به ماجرای تخریب یک پارک شهری در منطقه‌ای مرفه‌نشین که توسط شهرداری احداث شده بود، گفت: این پارک با هزینه‌های قابل‌توجهی طراحی و ساخته شد تا به فضایی برای گذران اوقات فراغت و پیاده‌روی تبدیل شود، اما در نهایت، به دلایل مختلف به محلی تخریب‌شده و رهاشده تبدیل شد.
وی ادامه داد: پارک در محلی ایجاد شده بود که رودخانه‌ای از ارتفاعات جریان داشت و شهرداری با بازآفرینی این فضا، مسیرهای پیاده‌روی و امکانات تفریحی جذابی ایجاد کرد، اما این پارک که در ابتدا فضایی مطلوب برای استفاده عمومی بود، به‌سرعت دچار آسیب شد و صندلی‌ها شکسته شدند، سقف‌ها و کف‌سازی‌های چوبی تخریب شده و از اجزای پارک برای روشن‌کردن آتش استفاده شده بود.
استاد تمام طراحی شهری دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: آیا مردم مسئولیت جمعی را درک نمی‌کنند؟ آیا حس تعلق به فضای عمومی وجود ندارد؟ این رفتارها ریشه در عواملی چون نبود آموزش، بی‌عدالتی اجتماعی و شکاف طبقاتی دارد و این پارک در منطقه‌ای مرفه‌نشین ساخته شده و احتمالاً افراد از مناطق محروم‌تر شهر با نوعی حس نارضایتی و اعتراض به این فضا آمده‌اند.
بحرینی گفت: بی‌عدالتی اجتماعی و نبود امکانات مشابه در سایر مناطق می‌تواند به نوعی اعتراض غیرمستقیم منجر شود و این افراد ممکن است با تخریب پارک احساس مقابله با دولت، شهرداری یا حتی ساکنان مرفه آن منطقه را نشان داده باشند.
وی با بیان اینکه از دیگر دلایل تخریب پارک، نبود نظارت کافی بود، اضافه کرد: حضور یک نیروی جوان یا نگهبان ناکارآمد نمی‌تواند از تخریب چنین فضاهایی جلوگیری کند و این پروژه‌ها دستوری و از بالا به پایین طراحی و اجرا می‌شود و حس مشارکت مردمی در آن‌ها وجود ندارد.
استاد تمام طراحی شهری دانشگاه تهران با بیان اینکه راهکار اصلی برای جلوگیری از چنین وضعیت‌هایی را در مشارکت واقعی مردم است، تصریح کرد: مشارکت صوری همچون پرکردن پرسشنامه‌ها نمی‌تواند نتیجه‌ای واقعی داشته باشد و باید مردم را در مراحل برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای پروژه‌ها شریک کرد و این مشارکت باید از مقیاس‌های کوچک، همچون کوچه و محله، آغاز شود و به‌تدریج گسترش پیدا کند.
بحرینی با تاکید بر لزوم ارتقای آگاهی عمومی، ایجاد حس تعلق به فضاهای شهری و تلفیق منافع خصوصی و عمومی اظهار داشت: وجود تشکیلات و زیرساخت‌های لازم برای آموزش و افزایش آگاهی جمعی ضروری است.
وی با اشاره به ضعف‌های نهادی و اجتماعی موجود، از طراحان و برنامه‌ریزان خواست تا در پروژه‌های شهری به جای تکیه بر روش‌های دستوری، از مشارکت واقعی و همکارانه مردم استفاده کنند، افزود: توجه نکردن به این موضوع، نه‌تنها فضاهای شهری را ناکارآمد و آسیب‌پذیر می‌کند، بلکه شکاف اجتماعی و نارضایتی عمومی را نیز افزایش می‌دهد.
نظر شما