به گزارش خبرگزاری ایمنا، روابط ایران و روسیه با امضای سند جامع همکاری به سطح جدیدی از همکاری‌های راهبردی ارتقا خواهد یافت. کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو، اعلام کرد که این سند در جریان سفر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، به مسکو در تاریخ بیست‌وهشتم دی به امضای او و ولادیمیر پوتین خواهد رسید؛ این توافق گامی مهم در تقویت روابط دوجانبه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی است.
سند جامع همکاری میان ایران و روسیه شامل پروژه‌های کلیدی اقتصادی است؛ یکی از این پروژه‌ها، کریدور شمال-جنوب است که به‌عنوان مسیر ترانزیتی مهم، ارتباط اقتصادی روسیه، ایران و هند را تقویت می‌کند، همچنین طرح انتقال گاز روسیه به ایران به‌عنوان یکی دیگر از محورهای همکاری اقتصادی دو کشور معرفی شده است که می‌تواند به تقویت جایگاه دو کشور در بازار انرژی منطقه‌ای کمک کند.
در کنار روابط دوجانبه، تعامل ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز به مرحله جدیدی رسیده است. در اجلاس اخیر سران این اتحادیه که در سن‌پترزبورگ برگزار شد، تصمیم اعطای وضعیت ناظر به ایران به تصویب رسید. این تصمیم، در کنار توافق‌نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مسیر را برای گسترش تجارت و همکاری‌های اقتصادی میان ایران و پنج کشور عضو این اتحادیه شامل روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان هموار می‌کند.
زمان‌بندی حساس و اهمیت استراتژیک
سفر رئیس‌جمهور ایران به مسکو در شرایطی انجام می‌شود که مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، سه روز بعد، یعنی یکم بهمن برگزار خواهد شد. این هم‌زمانی نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک این دیدار است که در پاسخ به تحولات جهانی، بر تقویت روابط تهران و مسکو تأکید دارد.
ایران و روسیه در سال ۲۰۰۱، قرارداد استراتژیک ۲۰ ساله‌ای امضا کردند که سال ۲۰۲۰ به‌طور خودکار به مدت پنج سال دیگر تمدید شد. اما با توجه به تغییرات در عرصه بین‌المللی، دو کشور تصمیم گرفتند، سند جدیدی جایگزین این قرارداد شود. از سال ۱۴۰۰ پس از سفر رئیس‌جمهور وقت ایران به مسکو، مذاکرات جدی برای تدوین پیش‌نویس این سند آغاز شد و اکنون با همکاری‌های مشترک به مرحله نهایی رسیده است.
تعمیق روابط ایران و روسیه؛ از کلاف سردرگم تا همکاری‌های معنادار
مهدی خورسند به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: موضوع مورد بحث، درباره تعمیق روابط در سند جامع همکاری مشترک بین ایران و روسیه است و سند همان سند قبلی است، اما همچون سند اجرایی بیست‌ساله‌ای که با چینی‌ها امضا کردیم، دو طرف چهارچوب همکاری تعیین‌شده‌ای را با یکدیگر مشخص می‌کنند.
وی روابط ایران و چین را همچون کلاف سردرگم می‌داند و ادامه می‌دهد: با وجودی که سند اجرایی همکاری بین ایران و چین تصویب هم شده است، اما روابط ما بر اساس سند نیست، با این حال در مورد روسیه قضیه فرق می‌کند؛ ما تقریباً با روس‌ها تکلیف مشخص‌تری داریم و روابطمان از نظم بیشتری برخوردار است و اکنون ایران و روسیه که چارچوب روابط خود را پیدا کرده‌اند، بنا دارند روابط خود را عمیق‌تر کنند و به روابط معناداری برسند؛ درست همچون استخری که پس از مشخص کردن ابعاد، در اندیشه عمق آن به سر می‌بریم.
کارشناس مسائل اوراسیا اضافه می‌کند: امروز شاید ایران و روسیه در حوزه نظامی روابط معناداری با هم داشته باشند، اما در حوزه اقتصادی روابط معناداری بین آن‌ها وجود ندارد و امیدوارم در این دوره بتوانیم معنای بیشتری به روابط خود با روسیه در زمینه‌های اقتصادی ببخشیم.
وی این ارتباط را یک ارتباط عادی تلقی می‌کند و می‌گوید: به‌دلیل اینکه چنین روابطی در کشور کم بوده است، انتظار داریم با کوچک‌ترین رابطه تجاری، معجزه‌ای اتفاق بیفتد، در حالی که این‌طور نیست. باید در نظر داشت که روس‌ها نیز تحریم هستند و به دنبال یافتن تبدیل مسیر دلاری در جهان می‌گردند.
خورسند می‌گوید: توسعه روابط ما با روس‌ها می‌تواند بر مبنای فکری ما و شکل دادن به حرکت‌های هماهنگ قدرت‌های نوظهور دنیا که آغاز شده‌اند تا بتوانند مسیر استقلال از دلار را پیدا کنند و مسیر نهادهای سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا را ساماندهی و هموار کنند، مؤثر باشد.
وی ادامه می‌دهد: به هر روی این اتفاق مثبت و حرکتی رو به جلو است و می‌تواند برای ما بازار بسیار خوبی را به شکل هدفمند ایجاد کند. به‌طور مثال ایران در آستانه امضای تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. این اتحادیه با همه ضعف‌هایی که دارد، اما به‌عنوان نخستین اتفاق برای ایران در جهت داشتن یک شریک تجاری حتی با کشورهای ضعیف است، به‌طوری که با این کار تجارت آزاد را تجربه خواهیم کرد که اتفاق مثبت و رو به جلویی است.
کارشناس مسائل اوراسیا خاطرنشان می‌کند: پیش‌تر نگاه ایران به ارتباط با روسیه یا چین بیشتر سیاسی بود و آنچنان که باید نتوانستیم از سبد اقتصادی آن‌ها بهره‌مند شویم، بنابراین این‌بار فرصت مناسبی است که بتوانیم در شرایطی که هم چینی‌ها و هم روس‌ها دچار تحریم می‌شوند، روابط خود را با این دو قدرت به صورت معنادارتری تعمیق بخشیم.
توافق راهبردی ایران و روسیه؛ فرصتی طلایی یا کاغذپاره‌ای دیگر؟!
روح الله مدبر در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: توافق سابقی که ایران با روسیه بسته بود بیست‌ساله نبود، بلکه پنج‌ساله بود که مرتب تمدید می‌شد و در مجلس هم به تصویب رسید و عنوان آن «قانون معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» بود، اما یک توافق راهبردی و جامع نبود و همان‌گونه که «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه و «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز به آن اشاره کردند، در مقدمه این قانون آمده بود که پس از امضای این توافق مسیر روابط تهران-مسکو به مسیر روابط راهبردی خواهد رسید، به‌عبارتی برای نخستین‌بار بود که به‌صورت رسمی در یک سند بسیار مهم اعلام شد که تهران-مسکو مسیر روابط راهبردی را در پیش خواهند گرفت.
وی ادامه می‌دهد: بر این اساس طی چند ماه گذشته طرف روس سیگنال‌های بسیار مثبتی را برای تهران ارسال کرده است و علاوه‌بر لاوروف بارها ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه و دیگر مقامات روس نیز درباره این توافق راهبردی صحبت کرده‌اند، اما این تعداد سیگنال از طرف ایرانی نداشته‌ایم.
کارشناس مسائل اوراسیا تصریح می‌کند: رئیس‌جمهور کشورمان در آخرین مصاحبه‌ای که داشت گفت که به مسکو می‌رود و این توافق را امضا می‌کند، اما مسئله آنجاست که طرف ایرانی باید آن را جدی بگیرد تا خدای ناکرده این پیام ارسال نشود که طرف ایرانی درک دقیقی از ظرفیت فوق‌العاده بی‌نظیر توافق ندارد یا برنامه‌ای برای آن طراحی نکرده است چون در این صورت سرنوشت این توافق نامعلوم خواهد بود.
وی ادامه می‌دهد: اگر برخی تصور می‌کنند که با پاسخ دادن به سیگنال مثبت کرملین اختلالی در روابط آن‌ها با تروئیکای اروپا به وجود خواهد آمد، به‌طور قطع دچار خطای استراتژیک شده‌اند؛ به واسطه اینکه امروز کفه روسیه بعد از انتخاب ترامپ به شدت سنگین شده است و در مذاکرات پنهان بین نمایندگان ترامپ و کرملین اصلاً اروپایی محور نیست. روس‌ها و آمریکایی‌ها درباره نقشه جدید اوکراین با هم مذاکره می‌کنند و ترامپ معتقد است که اروپا باید ضعیف شود و سربار آمریکاست. بنابراین استراتژیست‌های ما نباید اروپا را مهم تلقی کنند.
مدبر می‌گوید: همین چند روز گذشته لاوروف اعلام کرد که ابعاد امنیتی قوی بین روابط ایران و روسیه ایجاد می‌کند؛ چه در بحث مبارزه با تروریسم و چه در بحث مبارزه با تهدیدات مشترک، ما تاکنون چنین کلید واژه‌هایی را نداشته‌ایم، آن هم در شرایط تهدیدات نوینی که روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود همچون بریتانیا که به‌طور رسمی ایران را تهدید به جنگ می‌کند یا رژیم صهیونیستی که تهدیدی جدی است، بنابراین وقتی روس‌ها اعلام می‌کنند و به دنیا سیگنال می‌دهند که ما متحد تهران هستیم، باید به‌سرعت به آن واکنش نشان دهیم.
به گزارش ایمنا، امضای سند جامع همکاری، نه‌تنها زمینه‌ساز تقویت روابط دوجانبه ایران و روسیه خواهد شد، بلکه ظرفیت گسترش این همکاری‌ها در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی را نیز افزایش می‌دهد. این توافق به‌عنوان نقطه عطفی می‌تواند الگویی برای مقابله با فشارهای بین‌المللی و تقویت همکاری‌های اقتصادی و سیاسی باشد.
نظر شما