به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان شمالی، روزهای انتهایی پاییز سرد خراسان شمالی یکی پس از دیگری سپری می‌شود؛ باران و برف پاییزی به همراه سرمای استخوان‌سوز از نشانه‌های شب یلدا است، شبی که در جای جای ایران زمین رسوم خاصی جاری است.
بلندترین شب سال که تنها یک دقیقه نسبت به سایر شب‌ها بیشتر است، بهانه‌ای برای دور هم بودن و برگزاری آئین‌های مختلف فراهم کرده است و مردم خراسان شمالی نیز که به گنجینه فرهنگ‌ها و معرفت‌ها شهره هستند، در این شب رسوم خاص خود را دارند.
زمستان در باور مردم خراسان شمالی به دو چله بزرگ و کوچک تقسیم می‌شود، چله بزرگ از یکم دی تا دهم بهمن را شامل می‌شود و از دهم بهمن به بعد نیز چله کوچک آغاز خواهد شد؛ مردم استان در این شب میوه‌های گوناگونی از جمله هندوانه، انار، سیب، پرتقال و انگور آونگ می‌خورند و در این میان خوردن هندوانه از اهمیت زیادی دارد.
مردم خراسان شمالی معتقد هستند هرکسی که در این شب هندوانه بخورد در فصل زمستان در برابر سرما و بیماری مصون خواهد بود و در تابستان نیز احساس تشنگی نخواهد کرد، یکی از رسوم شب چله در خراسان شمالی پختن کدو، چغندرقند و لبو است که هم‌اکنون نیز بسیاری از خانواده‌های این استان آن را انجام می‌دهند.
اگر در شب چله برف باریده باشد، یکی دیگر از رسوم مردم این استان خوردن برف شیره معجونی از برف و شیره انگور است، همچنین حلوا قلقلی را که از کوبیدن مغز گردو، بادام، کُنجد و دیگر دانه‌های روغنی تهیه و در شیره انگور خوابانده می‌شود، بیشتر کوچک‌ترها و از طرف بزرگترها با آن پذیرایی می‌شوند.
قصه‌گویی، شاهنامه‌خوانی، خاطره‌گویی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، تفالی به خواجه شیراز و خواندن اشعار لسان‌الغیب از جمله رسومی است که در خراسان شمالی نیز همچون سایر نقاط کشور مرسوم است.
رسمی باقیمانده از سال‌های دور
بردن هدیه برای نوعروسان از برجسته‌ترین آئین‌های شب چله بود که به آن «چِلِّه لِق» یا همان چله‌گی می‌گویند، چله برون شامل هدایایی همچون پوشاک و مواد غذایی می‌شود که در گذشته با نواختن دایره و رقص و آواز همراه بود.
بردن چلگی برای نوعروس هنوز هم در میان کرمانج ها و ترک‌ها رایج است و در این آئین خانواده داماد چند روز قبل از شب یلدا، هدایایی را برای نوعروس می‌برند؛ هدایا و سینی‌های انار، هندوانه و سایر میوه‌ها، شیرینی و آجیل‌ها و سایر هدایا از جمله لباس‌های زمستانه به صورت تزئین شده برای عروس آورده می‌شود.
مادر عروس نیز به افرادی که سینی‌ها را حمل کردند دستمال ابریشمی یا جوراب هدیه می‌داد، خوشی و شادمانی این مراسم با دید و بازدید و خواستگاری رونق می‌گرفت.
آداب خاص ترکمن‌ها در شب یلدا
ترکمن‌های مناطق مرزی استان، رفتن پاییز و آمدن زمستان را با آئین خاص جشن می‌گیرند، آئین «پَلوَرلیک»، «یلدایی تازا گلین» از جمله این مراسم است و ترکمن‌ها شب یلدا را با خواندن اشعار مختومقلی سپری می‌کنند.
نواختن موسیقی اصیل با اشعار زیبای مختومقلی گرمابخش شب‌های سرد زمستان راز و جرگلان است و سروده‌های این شاعر آنچنان بر دل ترکمنان نشسته است که بیشتر افراد آن را حفظ کرده‌اند.
این اشعار به نوعی کلاس درسی از تاریخ و فرهنگ ترکمن است و در بسیاری از مناسبت‌ها به ویژه شب یلدا بازخوانی می‌شود؛ آئین چند هزار ساله شب یلدا در میان ترکمنان با طعم آجیل که به آن «قورقا» گفته می‌شود و با شیرینی مخصوص «کونجلی کوکه» «بیشمه» و «قتلمه» همراه است.
اشعاری به بلندای تاریخ
اشعار جذاب، قدیمی و خاطره‌انگیز بر سفره‌های یلدای خراسان شمالی را نباید از یاد برد، اشعاری به زبان‌های کرمانجی و ترکی که نشان می‌دهد چرا به خراسان شمالی گنجینه فرهنگ‌ها اطلاق می‌کنند.
«قار یاغرده پلته پلته کوچه ده / باقله و چغندرم قل قلده قابلمه ده / چله ننگ سوخه گلرده یاخنه / آته یم کلته یه تفتی نه چکرده باشنه / اوگیننگ آ قشامه تئز گئجه یه ده / یلداننگ عمره که حیف قسقه یه ده / یلدایم بانه سه شو چله یه ده / چله ننگ حض ائدماقه اوقاره که یئرده یده / چاقون و کفی کفه یولده گنم…»
«برف در کوچه گلوله گلوله می‌بارید / باقلا و چغندر درون قابلمه قل قل می‌کرد / سرمای چله نزدیک می‌شد / و پدر هم کلاه پشمی خود را به سرش می‌کشید / بعدازظهر آن روز گویا شب زودتر می‌رسید / و دریغا که عمر شب یلدا هم بسیار کوتاه می‌نمود / یلدا بهانه‌ای به جز آن شب نداشت «شب چله» / و تمام خوشحالی و لذت یلدا از برفی بود که بر زمین نشسته بود / سرمای سرد و کشنده ای در راه بود…»
نظارت‌های یلدایی تشدید می‌شود
در کنار آداب و رسوم شیرین شب یلدا، تهیه اقلام برای بخشی از مردم دشوار شده است که این امر وظیفه مسئولان را بیش از پیش می‌کند؛ نظارت‌ها بر بازار و پیشگیری و برخورد با گران‌فروشی و کم‌فروشی می‌تواند به ثبات بیشتر بازار در روزهای انتهایی پاییز کمک کند.
۱۵ گروه بازرسی در دو شیفت مشغول رصد بازار هستند
کامران ملکی‌صادقی، مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان شمالی با بیان اینکه از هفته قبل طرح نظارت بر بازار شب یلدا در خراسان شمالی آغاز شده است به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کنترل بازار هدف اصلی طرح نظارتی ویژه شب یلدا است.
وی می‌افزاید: بازرسان با هرگونه گران‌فروشی، کم‌فروشی، احتکار، درج نکردن قیمت و ارائه نشدن فاکتور فروش برخورد قانونی می‌کنند.
مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان شمالی ادامه می‌دهد: علاوه بر بازرسی از سطح عرضه، انبارهای مواد غذایی، آجیل، گوشت و میوه و تره‌بار مورد رصد بازرسان قرار دارد.
محمد علی‌نیا، معاون بازرسی سازمان صمت خراسان شمالی نیز به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: ۱۵ گروه بازرسی در دو شیفت مشغول رصد بازار هستند تا با هرگونه تخلف احتمالی منطبق با قوانین برخورد شود.
وی می‌افزاید: این گروه‌ها از شنبه هفته جاری در بجنورد و سایر شهرستان‌ها فعال شدند.
معاون بازرسی سازمان صمت خراسان شمالی خاطرنشان می‌کند: درج نشدن قیمت روی کالا، کم‌فروشی، گران‌فروشی و ارائه نشدن فاکتور از جمله تخلفاتی است که بازرسان نسبت به آن حساس بودند و با آن برخورد می‌کنند.
معاون بازرسی و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی تاکید می‌کند: شهروندان در صورت مشاهده هرگونه تخلف، شکایت‌ها و گزارش‌ها را به وسیله سامانه ۱۲۴ یا تلفن سه رقمی ۱۲۴ اعلام کنند تا در کمترین زمان بررسی و رسیدگی شود.
نظر شما