به گزارش خبرگزاری ایمنا از چهارمحال‌وبختیاری، در دنیای امروز زمانی که به خانواده‌ها نگاه می‌کنیم، تصویرهای متفاوتی از آنچه که روزگاری می‌شناختیم، به چشم می‌آید، خانواده‌های تک‌فرزندی و دوفرزندی؛ واژه‌هایی همچون خاله، دایی، عمه و عمو به آرامی در حال محو شدن هستند، واژه‌هایی که روزگاری نه‌تنها نام افرادی بودند که در زندگی‌مان حضور داشتند، بلکه نمادهایی از عشق، حمایت و پیوندهای عمیق خانوادگی به شمار می‌رفتند.
روزهایی را که در کنار خاله‌ام نشسته بودم و او با داستان‌هایش دنیای خیالی را برایم زنده می‌کرد یا زمانی که دایی‌ام با شوخی‌هایش جمع خانواده را به خنده می‌آورد، عمه‌ام با لطافت و محبتش همیشه در کنارم بود و عمویم با حکایت‌هایش از جوانی‌اش، برایم درس‌های زندگی می‌آموخت اما امروز، این پیوندها به‌تدریج در حال کم‌رنگ شدن هستند.
نسل جدید با دنیایی از تکنولوژی و ارتباطات مجازی بزرگ می‌شود، شاید آنها هر روز با دوستانشان در ارتباط باشند، اما آیا می‌توانند احساسات واقعی را که در آغوش یک خاله یا عمو نهفته است، تجربه کنند؟ آیا می‌توانند عشق بی‌قید و شرطی را که در دل خانواده‌ها وجود دارد، درک کنند؟
بچه‌ها در خانواده‌های چندفرزندی مهارت‌های بیشتری کسب می‌کنند
احمد طاهری‌فرد، روانشناس و مشاوره آموزش‌وپرورش به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در سال‌های اخیر، پدیده تک‌فرزندی در بسیاری از خانواده‌ها مشاهده می‌شود و دلایل مختلفی برای این مسئله وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها تغییر ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی است.
وی می‌افزاید: در گذشته، داشتن فرزند بیشتر به عنوان یک سرمایه معنوی و مادی در نظر گرفته می‌شد، اما امروزه دیدگاه‌ها تغییر کرده است و گاهی فرزندان بیشتر به عنوان هزینه و بار مالی تلقی می‌شوند.
این روانشناس ادامه می‌دهد: استرس‌ها و آسیب‌پذیری‌های روانی ناشی از مواجهه با چالش‌های زندگی، موجب شده است که بسیاری از خانواده‌ها توانایی بیشتری برای تربیت فرزندان نداشته باشند، این موضوع سبب محدودیت در فرزندآوری و انتخاب خانواده‌ها برای داشتن فرزند کمتر شده است.
طاهری‌فرد با بیان اینکه بخشی از تربیت فرزند، به تعامل با دیگران مربوط می‌شود، می‌گوید: بچه‌ها از طریق روابط هم‌سالان خود مهارت‌های اجتماعی و زندگی را می‌آموزند، به عنوان مثال، یادگیری حل مناقشات یا آشتی کردن، در انجام این کار با دیگران شکل می‌گیرد، خانواده‌هایی که چند فرزند دارند، زمینه مساعدتری برای ایجاد مهارت‌ها فراهم می‌آورند، در چنین خانواده‌هایی، فرزندان بزرگ‌تر معمولاً مسئولیت‌های بیشتری را به عهده می‌گیرند و در نتیجه، رشد و پختگی بیشتری را تجربه می‌کنند.
این روانشناس اضافه می‌کند: برخلاف این خانواده‌ها، تک‌فرزندان کمتر فرصت دارند تا این مهارت‌ها را از طریق تجربیات اجتماعی یاد بگیرند، تک‌فرزندی می‌تواند به احساس تنهایی و جدایی از دیگران منجر شود، به ویژه اگر فرد در جامعه یا در فرآیند ازدواج مورد توجه قرار نگیرد.
طاهری‌فرد تصریح می‌کند: احساس تعلق و اتصال به خانواده و جامعه از مهم‌ترین عوامل بهبود کیفیت زندگی است که در این راستا، توصیه می‌شود خانواده‌ها با ترکیب منطق و اعتقادات خود، نگاهی جامع و منطقی به موضوع فرزندآوری داشته باشند تا بتوانند با چالش‌های موجود بهتر کنار بیایند و فرصتی برای رشد و توسعه مهارت‌های اجتماعی فرزندان خود فراهم کنند.
تک فرزندی می‌تواند پیامدهای اجتماعی برای جامعه ایجاد کند
شهرام مقدس، استاد دانشگاه و جامعه شناسی نیز در خصوص پدیده تک فرزندی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در جوامع سنتی، خانواده‌های گسترده با شبکه‌های فامیلی چندنسلی نه تنها به دلیل ارزش‌های فرهنگی بلکه به دلایل اقتصادی و سیاسی اهمیت زیادی داشته‌اند، فرزندآوری در این جوامع به‌عنوان یک ارزش اساسی، از آنجا که به تأمین نیروی انسانی و قدرت سیاسی کمک می‌کرد، مورد توجه قرار می‌گرفت، اما اکنون تأثیر جامعه مدرن و صنعتی، خانواده‌های گسترده را به خانواده‌های هسته‌ای تبدیل کرده‌است.
وی می‌افزاید: در خانواده‌های هسته‌ای، پدر و مادر به تأمین رفاه و امنیت عاطفی فرزندان توجه بیشتری می‌کنند و فاصله اجتماعی آنها از خانواده‌های پر جمعیت موجب کاهش حمایت‌های خانوادگی در فرزندپروری می‌شود.
این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: مشکلات اقتصادی، اشتغال و نیاز به تأمین معاش، فرزندآوری را به معضلی برای این خانواده‌ها تبدیل کرده است، در نتیجه، توجه به تعداد کمتر فرزندان و محدودیت‌های اقتصادی، نگرش‌ها را نسبت به فرزندآوری تغییر داده است و بسیاری به فکر ایجاد زندگی بهتر بدون فرزندان متعدد افتاده‌اند.
مقدس می‌گوید: با وجود این تغییرات، تک‌فرزندی، نمی‌تواند به تنهایی مشکلات اجتماعی را به وجود آورد، مهم این است که والدین توانمندی و امکانات کافی برای پرورش فرزندان داشته باشند، اگر این امکانات فراهم باشد، حتی یک فرزند هم می‌تواند به‌خوبی پرورش پیدا کند و در حقیقت، عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نقش مهمی در کیفیت فرزندپروری ایفا می‌کنند.
وی تاکید می‌کند: با توجه به این چالش‌ها و تغییرات، لازم است که جامعه به دنبال راهکارهایی برای حمایت از خانواده‌ها و فراهم کردن شرایط مناسب برای فرزندپروری و فرزندآوری باشد تا زندگی شیرین و متعادل‌تری برای نسل‌های آینده فراهم شود.
این جامعه‌شناس بیان می‌کند: خانواده‌های امروزی با تغییرات اساسی در ساختار و تعاملات خود روبه‌رو هستند، در گذشته، وابستگی‌های خویشاوندی و کارکردهای خانواده‌های گسترده نقش مهمی در آموزش ارزش‌ها و هنجارها داشتند، این روابط موجب می‌شد که کودکان از طریق مشاهده و تعامل با اعضای خانواده، رفتارهای اجتماعی را یاد بگیرند و رشد کنند.
مقدس با بیان اینکه در دنیای امروز، با تغییرات اجتماعی و فرهنگی، نقش خانواده‌ها در این زمینه کمتر شده و بیشتر وظایف آموزشی و اجتماعی به نهادهای دیگر سپرده شده است که می‌تواند به عواقبی همچون تنهایی، کمبود مهارت‌های اجتماعی، نداشتن مسئولیت‌پذیری و بروز مشکلات روانی برای فرزندان منجر شود، می‌گوید: تک‌فرزندی و کاهش پیوندهای خانوادگی می‌تواند پیامدهای جدی برای آینده اجتماعی و فرهنگی جامعه از جمله، کاهش سرمایه اجتماعی، تضعیف پیوندهای اجتماعی، نارسایی‌های عاطفی و اقتصادی را به همراه داشته باشد.
این جامعه‌شناس می‌افزاید: چگونگی پرورش و توانمندسازی فرزندان در این شرایط بسیار مهم است، اگر نهادهای اجتماعی به خوبی عمل کنند و فرصت‌ها و مهارت‌های لازم را فراهم کنند، می‌توان انتظار داشت که فرزندان نسبت به چالش‌های زندگی آینده آماده‌تر باشند.
مقدس خاطرنشان می‌کند: در افراد تک فرزند به طور خاص، وابستگی بیش از حد به والدین می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و نداشتن توانایی در پذیرش مسئولیت‌های فردی شود، فرزندان این خانواده‌ها معمولاً در مهارت‌های اجتماعی دچار مشکل هستند و ممکن است نتوانند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنند یا مهارت‌های همدلی را توسعه دهند.
وی بیان می‌کند: تغییرات فرهنگی و اقتصادی که بر الگوهای ازدواج و فرزندآوری تأثیر می‌گذارد، نشان می‌دهد که در جوامع امروزی، بسیاری از افراد تمایل کمتری به تشکیل خانواده و داشتن فرزندان دارند، این امر می‌تواند اثرات منفی روی نسل بعد داشته باشد و موجب ایجاد چالش‌هایی در آینده شود.
یک مادر موفق با چهار فرزند، الگوی خانواده شاد و پویا
معصومه حیدری، مادر چهار فرزند، که به عنوان یک خانه‌دار مشغول به فعالیت است، درباره تجربه‌های زندگی‌اش به خبرنگار ایمنا می‌گوید: من چهار فرزند دارم، یک دختر ۲۲ ساله، یک پسر ۱۵ ساله، یک دختر ۱۰ ساله و یک پسر دو ساله، هر کدام از آنها دنیای خاص خود را دارند و من به عنوان مادر، تمام تلاشم را می‌کنم تا محیطی شاد و حمایت‌گر برای آنها فراهم کنم.
وی ادامه می‌دهد: دو فرزند بزرگ‌ترم به زبان انگلیسی مسلط هستند و این موضوع برای من بسیار مهم بود، من همیشه سعی کرده‌ام آنها را به یادگیری و پیشرفت تشویق کنم، دخترم در حال حاضر در دانشگاه تهران مهندسی برق می‌خواند و این موضوع برای من به عنوان مادر بسیار افتخارآمیز است.
این مادر با اشاره به مسائل اقتصادی تصریح می‌کند: هرگز مسائل مالی را دلیل فرزندآوری پایین نمی‌دانستم، به توصیه رهبر، تصمیم به داشتن فرزندان بیشتر گرفتیم و خوشبختانه زندگی شاد و پراز عشق و محبت داریم، همسرم مکانیک و شغل خودم خانه‌داری است.
حیدری اضافه می‌کند: ما با وجود چالش‌ها و سختی‌های روزمره، همواره سعی کرده‌ایم شادی و عشق را در خانواده‌مان حفظ کنیم، هر روز با هم وقت می‌گذرانیم و این موجب می‌شود که ارتباط ما قوی‌تر شود، من به انتخاب‌هایم افتخار می‌کنم و امیدوارم دیگر خانواده‌ها نیز از این تجربیات بهره‌مند شوند.
وام فرزندآوری، وامی پر دردسر
زهرا موسوی، مادر یک خانواده پنج نفره نیز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: من و همسرم فرزندانمان را به شدت دوست داریم، اما واقعیت این است که تبلیغات رسانه‌ها ما را ترغیب کرد تا بیشتر از یک فرزند داشته باشیم، به ما گفته می‌شد که داشتن فرزندان بیشتر مزایای زیادی دارد.
وی ادامه می‌دهد: تسهیلاتی که دولت برای خانواده‌های دارای سه فرزند اعلام کرده بود، ما را به فکر انداخت تا بچه‌های بیشتری به دنیا بیاوریم.
این مادر می‌افزاید: مدتی است که به دنبال تسهیلات فرزندآوری هستیم اما شرایط بسیار سختی برای دریافت و تسهیلات وجود دارد، تعداد ضامن‌های لازم برای دریافت وام ما را دچار مشکل کرده است.
موسوی بیان می‌کند: موفق به دریافت یکی از وام‌های فرزندانمان شدیم، اما هنوز درگیر دریافت وام برای فرزند دیگر هستیم، این فرآیند بسیار زمان‌بر و دشوار است و ما از مسئولان درخواست کمک داریم تا شرایط را تسهیل کنند.
این مادر خانواده امیدوار است که با توجه به نیازهای اقتصادی و اجتماعی خانواده‌های بزرگ‌تر، مسئولان توجه بیشتری به تسهیلات فرزندآوری داشته باشند، چرا که که حمایت‌های مالی و اجتماعی می‌تواند به خانواده‌ها کمک کند تا بتوانند با آرامش بیشتری فرزندان خود را بزرگ کنند و از مزایای زندگی خانوادگی بهره‌مند شوند.
تسهیلات فرزندآوری ۱۰ درصد افزایش یافت
احمد راستینه، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به دغدغه‌های مقام معظم رهبری در خصوص جوانی جمعیت به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در سال ۱۳۹۹ راهبرد اولیه کمیسیون فرهنگی مجلس تصویب قانون راهبردی جوانی جمعیت و خانواده بود، هدف اصلی تقویت هر جامعه‌ای خانواده است و این خانواده حفظ و تقویت نمی‌شود، مگر آنکه قوانین لازم برای دفاع از آن و فرزندآوری تصویب و اجرا شود.
وی می‌افزاید: بلافاصله با تشکیل مجلس یازدهم، فرایند تصویب قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده‌ها آغاز شد که مجلس یازدهم و دولت سیزدهم به جهت اجرای آن تبدیل و هم اکنون در مجلس به دنبال نظارت بر اجرای دقیق این قانون هستیم، در برنامه هفتم توسعه نیز، فعالیت‌های فرهنگی و حمایتی برای خانواده‌های کم جمعیت در دستور کار قرار دارد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از هدف‌گذاری‌های غربی در زمینه جلوگیری از فرزندآوری و ترویج آزادی‌های جنسی و طلاق تصریح می‌کند: در اسلام با قوانین دقیق و منضبط، حقوق متقابل زن و مرد به رسمیت شناخته شده است.
راستینه با اشاره به ابتکار قانون خانواده برای جلوگیری از سقط جنین در حوزه بهداشت و درمان می‌افزاید: در کشور حدود ۲.۵ میلیون زوج نابارور با شرایط سخت وجود دارد به همین دلیل، قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده‌ها تصویب شده است.
وی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر ۵۷ درصد احکام این قانون ابلاغ و ۴۵ درصد آن در حال اجرا است.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تاکید می‌کند: قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت دو مؤلفه فرهنگی و آموزشی را در فرزندآوری مدنظر قرار داده است، تحقیقات نشان می‌دهد خانواده‌های شاد معمولاً چند فرزندی هستند، در حالی که خانواده‌های تک‌فرزندی احساس کمبود بیشتری دارند.
راستینه با بیان اینکه یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها مشکلات معیشتی و اقتصادی است، بیان می‌کند: برای تشویق به فرزندآوری، چند مؤلفه تشویقی پیش‌بینی شده است، تأمین نیازهای مادی نوزاد در ابتدای تولد، آینده فرزند و واگذاری خودرو ارزان‌قیمت، مسکن و اصلاح حق عائله‌مندی از جمله این تدابیر هستند.
وی عنوان می‌کند: طبق قانون، هر خانواده‌ای که دارای چهار فرزند زیر ۲۰ سال باشد، می‌تواند ۲۰۰ مترمربع زمین رایگان برای مسکن دریافت کنند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه می‌گوید: برنامه ششم به پایان رسیده و حدود ۳۵ درصد احکام آن اجرایی شده است، از این رو برای پیشبرد اهداف برنامه هفتم باید اقدامات ویژه‌ای انجام دهیم.
وی اضافه می‌کند: در بودجه ۱۴۰۴ سقف تسهیلات فرزندآوری ۱۰ درصد برای هر متقاضی افزایش پیدا کرد اما درباره تسهیلات ازدواج به دلیل اینکه متقاضیان زیادی در صف انتظار هستند کمیسیون تلفیق با افزایش سهم تسهیلات موافقت نکرد.
موالید فرزند دوم در چهارمحال‌وبختیاری در رتبه اول قرار دارد
سیدمهدی موسوی، مدیرکل ثبت‌احوال چهارمحال‌وبختیاری با بیان اینکه تعداد موالید ثبت شده در هشت ماه نخست سال‌جاری هشت هزار و ۸۰۷ واقعه بود که از این تعداد چهار هزار و ۴۹۱ پسر و چهار هزار و ۳۱۶ مورد دختر بوده است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: از مجموع هشت هزار و ۸۰۷ ولادت ثبت شده، پنج‌هزار و ۲۶۵ ولادت شهری و سه هزار و ۵۴۲ ولادت روستایی به ثبت رسیده‌است.
وی می‌افزاید: تعداد ولادت‌های این بازه زمانی در مقایسه با مدت مشابه قبلی ۵.۹ درصد کاهش داشته است، بیشترین درصد کاهش موالید در هشت ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته مربوط به ولادت‌های روستایی است که عدد ۱۴.۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
موسوی با بیان اینکه نرخ ولادت در این بازه زمانی به عدد ۱۲.۸ در هر هزار نفر جمعیت ساکن رسیده است و تفاوت نرخ ولادت در هشت ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۰.۹ در هر هزار نفر کاهشی است، ادامه می‌دهد: از تعداد هشت هزار و ۸۰۷ ولادت ثبت شده در استان دو هزار و ۷۰۹ واقعه فرزند اول، سه هزار و ۱۸۲ واقعه فرزند دوم، هزار و ۹۸۴ واقعه فرزند سوم، ۷۰۰ واقعه فرزند چهارم و ۲۳۲ واقعه، فرزند پنجم و بیشتر بوده است.
مدیرکل ثبت احوال چهارمحال‌وبختیاری اضافه می‌کند: در هشت ماه نخست سال‌جاری، موالید فرزندان دوم با عدد سه هزار و ۱۸۲ واقعه رتبه نخست را به خود اختصاص داده است.
دولت درصدد حمایت از خانواده‌های بالاتر از سه فرزند
زهرا حبیبی، مدیرکل امور بانوان استانداری و دبیر جوانی جمعیت چهارمحال‌وبختیاری در خصوص اقدامات انجام شده برای جوانی جمعیت استان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: هر ۴۵ روز یک بار جلساتی در شهرستان‌ها با حضور فرمانداران برگزار و گزارش‌هایی از اقدامات دستگاه‌های عضو قرارگاه جمع‌آوری شده است.
وی می‌افزاید: در این راستا، نقاط ضعف و قوت شناسایی و مکاتباتی با نمایندگان مجلس انجام شد تا موانع اجرای قانون تسهیل شود.
دبیر جوانی جمعیت چهارمحال‌وبختیاری ادامه می‌دهد: در حیطه تسهیلات نیز جلساتی با شورای بانک‌ها برگزار و در خصوص اهدای زمین با راه و شهرسازی اقداماتی انجام شده است، علاوه بر این، تعاملات مؤثری با دفتر امور زنان فراهم شده و استان ما به جمع ۱۰ استان نخست کشور در حوزه جوانی جمعیت پیوسته است.
حبیبی خاطرنشان می‌کند: همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد و گروه‌های جهادی برای فرهنگ‌سازی و توانمندسازی خانواده‌ها، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و مشاوره‌های چهره به چهره، برای خانواده‌های بالای سه فرزند، اختصاص زمین به خانواده‌های سه فرزندی و چهار فرزندی زیر ۲۰ سال از اقدامات انجام شده در خصوص خانواده‌های تک فرزند یا کم جمعیت است.
وی تاکید می‌کند: دولت درصدد حمایت از فرزندآوری به ویژه برای فرزندان سوم به بعد است، ستاد اجرایی حضرت امام (ره) و کمیته امداد، سیاست‌های تشویقی برای این خانواده‌ها در نظر گرفته‌اند، با این حال، تمایل نداشتن به فرزندآوری تنها به عوامل اقتصادی محدود نمی‌شود و نیازمند تغییر نگرش و فرهنگ‌سازی است.
دبیر جوانی جمعیت چهارمحال‌وبختیاری با بیان اینکه خانواده‌هایی که فرزندان بیشتری دارند نشانه‌هایی از نشاط و مسئولیت‌پذیری بیشتر در آنها مشاهده می‌شود، می‌گوید: فرزندآوری می‌تواند یکی از مؤلفه‌های قدرت اقتصادی و اجتماعی باشد و توجه نداشتن به آن، ما را با جامعه‌ای پیرتر روبه‌رو می‌کند، رشد یا کاهش جمعیتی استان در آینده به همکاری و تعامل مردم و دولت بستگی دارد، با برگزاری برنامه‌های تشویقی و آموزشی، امیدواریم بتوانیم نوسان‌های جمعیتی را کنترل کنیم.
به گزارش ایمنا، شاید خوب باشد که در اعماق قلبمان برگردیم و با خودمان چشم در چشم شویم آیا نمی‌خواهیم فرزندان ما هم لذت داشتن خانواده‌ای شاد و پرجمعیت را تجربه کنند؟ آیا نمی‌خواهیم پایانه‌های عاطفی و حمایت عمیق و بی‌پایانی برای نسل‌های آینده‌مان به ارث بگذاریم؟
شاید بهترین توصیه این باشد که به آینده نگاه کنیم و امیدوار به خلق دنیایی باشیم که نه تنها کودکان ما، بلکه نسل‌های آینده از آن به نیکی یاد کنند. جایی که حضور دیگران در زندگی یکدیگر، به معنای واقعی کلمه، ثروتی بی‌پایان است.
گزارش از لیلا کریمزاده، خبرنگار ایمنا در چهارمحال وبختیاری
نظر شما