به گزارش خبرگزاری ایمنا، روز جهانی معلولان فرصتی است برای تأمل و تفکر در مورد آنچه که به معنای واقعی کلمه «توانمندی» را نمایان می‌کند و چنین روزی نه تنها یادآور مشکلات و چالش‌های اجتماعی است، بلکه به همه امکان می‌دهد که در جست‌وجوی راهکارهایی برای یک جامعه عادلانه‌تر و شمول‌پذیرتر باشند؛ روز جهانی معلولان یادآور این موضوع است که افراد باید از یکدیگر حمایت بیشتری داشته باشند و با هم تلاش کنند تا دنیایی بسازند که در آن تمام انسان‌ها، با هر نوع محدودیتی بتوانند در مسیر رسیدن به آرزوهای خود گام بردارند.
معلولیت به معنای ناتوانی نیست، بلکه هر فرد با معلولیت، داستانی از پیروزی، تلاش و اراده دارد، داستان‌هایی فراتر از محدودیت‌ها که در خاطر همگان این موضوع را زنده می‌کند که انسان‌ها با وجود چالش‌ها، می‌توانند در زمینه‌های مختلفی از زندگی همچنان بدرخشند، در این راستا باید یادآور شد که روز جهانی معلولان فرصتی است برای ارتقای آگاهی، تشویق و احترام به توانمندی‌های این گروه از جامعه و ایجاد فضایی که در آن توانمندی‌های هر فرد به طور کامل شناخته و ارزیابی می‌شود.
مطلوب‌تر است به جای تمرکز بر محدودیت‌ها، بر توانمندی‌ها تمرکز کرده و از دستاوردهای افراد توان‌خواه در زمینه‌های مختلف از هنر و ورزش گرفته تا علم و فناوری تجلیل کنیم، افراد توان‌خواه با تأکید بر دستاوردها به جهانی سوق پیدا می‌کنند که در آن افراد بر اساس استعدادها و توانمندی‌هایشان قضاوت می‌شوند، نه بر اساس چالش‌هایی که با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.
البته تغییر نیازمند نگاهی جدید است، باید به معلولیت نه به عنوان یک نقص، بلکه به عنوان یکی از جنبه‌های تنوع انسانی نگاه کرد، چرا که هر فرد با ویژگی‌ها و تجربه‌های منحصر به فرد خود، دنیای پیرامون را غنی‌تر و زیباتر می‌کند و با پذیرش این تنوع، می‌توان به یک جامعه پویا و خلاق دست پیدا کرد که در آن تمام افراد، صرف نظر از محدودیت‌هایشان بتوانند در ساختن آینده‌ای بهتر سهیم باشند، امروزه نیز بیش از هر زمان دیگری نیاز است به صدای کسانی گوش دهیم که تجربیاتشان یادآور این موضوع است که زندگی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما در عین حال زیبا و پر از امید است و به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی معلولان، فرصت را مغتنم شمردیم و به سراغ مریم مجیدی درچه، بانوی توان‌خواه جسمی-حرکتی، استاد دانشگاه، کارشناس بهزیستی و فعال اجتماعی رفتیم و پای صحبت او نشستیم، توانخواهی که با پذیرش شرایط خاص خود در مسیر تأثیرگذاری اجتماعی قدم برداشته و پرچم مطالبه‌گری به دست گرفته است و ضمن مطالبه‌گری برای جامعه معلولان در راه خدمت‌گزاری به آن‌ها تلاش‌های مستمری دارد و همچنان دغدغه فراهم کردن جامعه‌ای مناسب برای حضور بیشتر معلولان در عرصه‌های اجتماعی را دنبال می‌کند.
قصد دارم شرایط حضور معلولان در جامعه را بهبود ببخشم و تقویت کنم
مریم مجیدی درچه در سال ۱۳۵۹ چشم به این جهان گشود و در سن ۹ ماهگی به علت ابتلاء به تب فلج اطفال دچار معلولیت جسمی-حرکتی می‌شود و از همان ابتدای زندگی خود با معلولیت و چالش‌های آن دست و پنجه نرم می‌کرده است؛ او که بانویی متأهل است و یک فرزند پسر نوجوان دارد، با اشاره به زندگی روزمره خود، شرایط خاص زندگی معلولان را به تصویر می‌کشد و زبان توان‌خواهان جامعه می‌شود تا نیازها و مطالبه‌های آن‌ها را به گوش عموم مردم، فعالان و دغدغه‌مندان برساند، وی درباره تحصیلات و فعالیت‌های خود این گونه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: دوره کارشناسی خود را در رشته مددکاری اجتماعی گذراندم و در دوره کارشناسی ارشد وارد رشته مطالعات زنان و خانواده در دانشگاه علوم و تحقیقات تهران شدم و به تازگی پایان‌نامه دوره دکترای خود را در رشته جامعه‌شناسی ورزش ارائه داده‌ام و اولین بانوی معلول در کشور هستم که در این رشته فارغ‌التحصیل شده است، همچنین حدود ۱۹ سال است که در بهزیستی مشغول فعالیت هستم و در حال حاضر تحت عنوان کارشناس مناسب‌سازی اداره بهزیستی شهرستان فلاورجان به توان‌خواهان خدمت می‌کنم.
این بانوی توان‌خوا با توجه به اینکه رشته جامعه‌شناسی ورزش، رشته‌ای است که بسیار به توان حرکتی بالایی نیاز دارد، برای دانشجویان توان‌خواه دشوار است که در این رشته مشغول به تحصیل شوند، درباره علت ورود به رشته جامعه‌شناسی ورزشی در دوره تحصیلات دکتری می‌افزاید: با ورود به این رشته تحصیلی قصد داشتم حضور معلولان در جامعه را بهبود ببخشم و تقویت کنم و با بررسی عوامل مؤثر بر کاهش حضور و نقش‌آفرینی این افراد در جامعه، بتوانم ضمن توجه به عوامل مؤثر بر افزایش انگیزه، شاهد حضور بیشتر معلولان در عرصه‌های مختلف جامعه باشیم.
جالب توجه است که این بانوی توان‌خواه، اولین بانوی معلول در استان اصفهان است که به عنوان مربی والیبال نشسته موفق به کسب کارت مربیگری درجه ۳ شده است و بسیاری از امور روزمره خود را به تنهایی انجام می‌دهد و بخشی از این توانایی را مدیون فعالیت ورزشی خود می‌داند و ادامه می‌دهد: انجام فعالیت ورزشی که موجب تقویت عضلات جسمانی‌ام شده است و من را در انجام بسیاری از کارها یاری می‌کند.
مجیدی درباره عوامل مؤثر بر اجتماعی شدن معلولان ورزشکار از طریق ورزش که موضوع مورد مطالعه‌اش بوده است، عنوان می‌کند: از طریق ورزش می‌توان در ابتدا افراد توان‌خواه را به صورت فعال وارد عرصه‌های اجتماعی کرد تا پس از آن الگویی برای دیگر معلولان شود، با این هم‌افزایی و افزایش انگیزه توان‌خواهان می‌توانیم شاهد حضور بیشتر معلولان در عرصه‌های مختلف اجتماعی باشیم.
افراد معلول از خانه تا سطح جامعه نیازمند مناسب‌سازی ویژه معلولان هستند
با توجه به فعالیت‌های گسترده و متنوع خانم مجیدی، درباره چالش‌های افراد معلول در مجامع عمومی و زندگی شخصی می‌پرسیم و وی با اشاره به مستندی تحت عنوان همت بلند که از زندگی روزمره‌اش تهیه و تدوین شده بود، این گونه درباره چالش‌های زندگی معلولان می‌گوید: افراد معلول به ویژه توان‌خواهان جسمی-حرکتی از زمانی که چشم باز می‌کنند، با موضوع مناسب‌سازی درگیر هستند و این امر ارتباط تنگاتنگی با ابعاد گوناگون زندگی آن‌ها دارد.
این بانوی توان‌خواه با بیان اینکه افراد معلول از خانه تا سطح جامعه نیازمند مناسب‌سازی ویژه معلولان هستند، خاطرنشان می‌کند: افراد معلول به ویژه معلولان جسمی و حرکتی نیازمند فراهم شدن شرایطی برای استفاده از امکاناتی همچون وسایل حمل‌ونقل عمومی هستند، اما با وجود اقدامات انجام شده همچنان جای کار و پیگیری بیشتری در این موضوع وجود دارد.
مجیدی در ادامه از چالش‌های تحصیل خود در تهران و مسیری که بارها از محل سکونت خود تا پایتخت کشور طی کرده است، این گونه می‌گوید: مهم است که علاوه بر حمل‌ونقل عمومی در شهرها، حمل‌ونقل بین‌شهری نیز برای استفاده معلولان مناسب‌سازی شود، زیرا در سفرهایی که به تهران داشتم، با شرایطی دشوار همراه بود و همواره با دست و پا از پله‌های اتوبوس رفت و آمد می‌کردم و کیف و کتاب‌ها را به دندان می‌گرفتم تا بتوانم از اتوبوس خارج و روی ویلچر سوار شوم.
وی تاکید می‌کند: به علت معلولیت برخی افراد و مناسب‌سازی نشدن مراکز و محل‌های کار نیز چالش‌هایی در کسب درآمد و اشتغال معلولان وجود دارد و برخی صاحب‌کاران به علت معلولیت افراد از استخدام آن‌ها ممانعت می‌کنند، در چند سال اخیر موضوع اشتغال معلولان به صورت جدی‌تر مطرح شده است و مسئولان نیز تلاش می‌کنند، شرایط حضور افراد توان‌خواه را در جامعه فراهم کنند.
این توان‌خواه دغدغه‌مند و فعال اجتماعی با اشاره به اینکه ضمانت اجرایی مناسب‌سازی برای معلولان باید جدی‌تر پیگیری شود تا افراد توان‌خواه و جانبازان بتوانند در عرصه‌های مختلف اجتماعی حضور پررنگ‌تری داشته باشند، می‌گوید: در این حوزه به اندازه کافی قانون وجود دارد، اما در زمینه ضمانت اجرایی و پیگیری افراد برای اجرایی شدن آن چالش‌هایی موجود است که موجب شده معلولان در انجام امور روزمره با مشکلاتی روبه‌رو شوند، البته توجه داریم که اقدامات مؤثری پیگیری و انجام شده و فعالیت‌هایی برای مناسب‌سازی شکل گرفته است، اما هنوز جای تلاش است تا به وضعیت مطلوب‌تری دست پیدا کنیم.
معلولیت محدودیت است؟
مجیدی اضافه می‌کند: در روزی از روزهای سرد سال به علت وجود نداشتن سطح شیب‌دار برای عبور ویلچر، مجبور شدم، زمان قابل توجهی را در هوای سرد منتظر بمانم تا رهگذری قصد همراهی و یاری داشته باشد و بتواند من را از سطح شیب‌دار عبور دهد، به همین علت تاکید می‌کنیم که بدون مناسب‌سازی حضور معلولان در محل‌های مختلف با محدودیت روبه‌رو خواهد بود، بنابراین می‌طلبد امر مناسب‌سازی به صورت تخصصی‌تر پیگیری شود.
وی با اشاره به عبارت معروف «معلولیت، محدودیت نیست» ادامه می‌دهد: چند سالی است که این عبارت به صورت مکرر بیان می‌شود، اما واقعیت این است که معلولیت به طور حتم محدودیت است و اگر یک فرد معلول و غیرمعلول در یک شرایط همسان قرار گیرند، نمی‌توانند به یک اندازه از امکانات موجود برخوردار شوند و برای فرد معلول باید امکاناتی فراهم شود تا بتواند نیاز خود را رفع کند.
وی معتقد است: تمام افراد توان‌خواه همچون ورزشکاران پارالمپیک با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند، اما به واسطه فراهم شدن شرایط مناسب در تمام عرصه‌های مختلف می‌توانند توانایی‌های خود را به‌کار گیرند و ثابت کنند که حتی بهتر از افرادی با شرایط جسمی سالم به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کنند.
این مدرس دانشگاه و فعال اجتماعی با بیان اینکه معلولان جسمی و حرکتی جزو بیشترین معلولان جامعه هستند، خاطرنشان می‌کند: افراد توان‌خواه نیز از شهروندان جامعه بوده و تنها با چالش‌هایی روبه‌رو هستند، بنابراین حق برخورداری از امکاناتی را دارند و نمی‌توان مانع حضور آن‌ها در سطح جامعه شد و می‌طلبد شرایط برای استفاده آن‌ها از امکانات محل‌ها و مراکز مختلف ایجاد شود، چرا که اشتغال و ازدواج معلولان به فرهنگ‌پذیری و نوع برخورد و ضمانت اجرایی قانون برای رفع مشکلات که جامعه معلولان با آن روبه‌رو است، وابسته خواهد بود.
گاهی خسته و ناامید شدم، اما با توکل به خدا به مسیرم ادامه دادم / لذت خدمت به افراد توان‌خواه به هیچ عنوان قابل معاوضه با دریافت‌های مادی نیست
وی درباره سختی‌ها و شرایط خاص معلولیت خویش می‌افزاید: زندگی سخت و پر چالشی را پشت سر گذاشته‌ام، اما به توکل و ایمان به خدا توانستم این سختی‌ها را تحمل کنم، اگر بگویم در این مسیر خسته و ناامید نشدم، اغراق کرده‌ام و به طور قطع گاهی ناامید و شاکی نسبت به وضع موجود می‌شدم، اما با توکل به خدا و ایمان به حکمت الهی صبر پیشه می‌کردم و به مسیری که در آن قدم گذاشتم، ادامه می‌دادم.
این بانوی توان‌خواه به مناسبت روز جهانی معلولان خطاب به دیگر افراد توان‌خواه می‌گوید: بهتر است با شرایط موجود خود را سازگار کنید و بدانید که چاره‌ای جز پذیرش این شرایط ندارید و بدون پذیرش این شرایط خاص، تنها خود را از زندگی اجتماعی محروم می‌کنید، به علاوه باید تلاش کنید تا در حوزه‌های مرتبط با معلولان، دانش و تخصص لازم را کسب کنید تا بتوانید با روی آوردن به فرصت‌های پیش‌رو، به صورت تخصصی‌تر به چالش‌های جامعه معلولان بپردازید.
مجیدی همچنین با بیان صحبتی به مسئولان، فعالان و دغدغه‌مندان می‌گوید: با توجه به مسئله مهم جمعیت و اهمیت دو چندان پیدا کردن مناسب‌سازی شهری، می‌طلبد برای افراد معلول، جانباز و تمام افراد با شرایط خاص همچون زنان باردار، تیم‌های تخصصی برای مناسب‌سازی و بررسی شرایط این افراد تشکیل تا گامی مؤثر در مناسب‌سازی برداشته شود.
وی درباره دانشگاهی که برای تحصیل معلولان مناسب‌سازی نشده بود و او به مدت چند سال در آن تحصیل داشت، اشاره کرد و از لذت خدمت به افراد توان‌خواه این گونه عنوان می‌کند: دانشکده‌ای که در آن مشغول تحصیل بودم را با همراهی و حمایت پدرم تا حدودی مناسب‌سازی کردیم و در حال حاضر که مدرس همین دانشگاه هستم، مشاهده می‌کنم یکی از دانشجویان به علت معلولیتی که دارد از این امکانات مناسب‌سازی استفاده می‌کند و هر روز که از مسیر ویژه توان‌خواهان عبور می‌کند، دعای خیرش را بدرقه راهمان می‌کند و چه چیزی بهتر از این دعای خیر است که به هیچ عنوان قابل معاوضه با دریافت‌های مادی نیست.
به گزارش ایمنا، این بانوی توان‌خواه با وجود چالش‌ها و سختی‌هایی که به علت شرایط خاص خود دارد، نقش‌آفرینی اجتماعی مؤثر وگسترده‌ای در سطح جامعه ایفا می‌کند، به گونه‌ای که فکر کردن به این موضوع که چنین فعالیت‌هایی توسط بانویی توان‌خواه صورت گرفته است، شاید کمی دشوار به نظر برسد، کسب مقام برتر زن تأثیرگذار استان اصفهان، مددکار نمونه کشور در سال ۱۳۹۷، محقق و پژوهشگر برتر در پنج دوره کنگره بین‌المللی دانش اعتیاد، خادم‌یار امام رضا (ع)، مؤسس کلینیک مددکاری الزهرا (س)، کارشناس شورای سالمندان و رابط آموزش تنها بخش ویژه‌ای از فعالیت‌ها و دستاوردهایش است.
نظر شما