به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای امروز که تغییرات اقلیمی و آلاینده‌های زیست‌محیطی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر حیات زمین و انسان تأثیر دارد، کنترل آلودگی که یکی از مهمترین مباحث زیست محیطی است، بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند، با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فناوری و افزایش روزافزون جمعیت، دنیا با مشکلی به نام آلودگی هوا و زمین روبه‌رو شده است که زندگی ساکنان کره خاکی را تهدید می‌کند، هوای آلوده نه تنها آسمان شهرهایمان را خاکستری کرده، بلکه سلامت جسمی افراد را نیز به خطر انداخته و از افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی گرفته تا گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، معضلات زیست‌محیطی ناشی از آلودگی هوا زنگ خطر جدی را برای کره زمین به صدا درآورده است، بنابراین بررسی ابعاد مختلف این بحران، از دلایل اصلی تا پیامدهای جبران‌ناپذیر آن و در نهایت ارائه راهکارهای عملی و علمی برای مقابله با این چالش بزرگ بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد.
امروزه آلودگی هوا خطرناک‌ترین نوع آلودگی در جهان، به یکی از معضلات اصلی در حوزه محیط زیست تبدیل شده است، آلودگی هوا به طرق گوناگونی آثار زیان‌بار دراز مدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسان‌ها می‌گذارد، به طور معمول میزان این آسیب‌ها بستگی به غلظت مواد شیمیایی موجود در هوا و قرار گرفتن افراد در معرض هوای آلوده دارد، بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های جوی می‌تواند بسیار پرهزینه باشد، همچنین محیط زیست نیز تحت تأثیر آلودگی هوا درگیر معضلات بسیاری است و با چالش‌های فراوانی در این زمینه دست‌وپنجه نرم می‌کند و به کلاف سردرگمی برای حیات بشر و محیط زیست تبدیل شده است.
نتایج تحقیقات نشان داده است که آلودگی هوا یکی از مهمترین عوامل مرگ‌ومیر در جهان است که سالانه زمینه‌ساز مرگ جانداران بسیاری می‌شود، از این رو کنترل این معضل زیست محیطی که بدون توقف می‌تازد و نفس این کره خاکی را بریده است، نیازمند انجام اقدامات ضروری و مؤثری است که باید در راستای کاهش آلودگی هوا و راهکارهای مقابله با این معضل پر تکرار که گلوی آسمان و انسان را می‌فشرد، انجام شود، بنابراین در این زمینه با احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور گفت‌وگویی داشته‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: آیا کنترل آلودگی تنها با بهره‌وری از سوخت‌های تجدیدپذیر ممکن می‌شود؟
وظیفه: امروزه مسئله اصلی آلودگی هوا، موضوع تک بعدی نیست، بلکه در بخش‌های کلان باید تمام اضلاع مهم آلودگی‌ها از بعدهای اقتصادی، اجتماعی و سایر بعدها بررسی شود، براساس تحقیقات و مطالعات آنچه که مشهود است، امروزه موضوع حمل و نقل و تردد درون شهری بر آلودگی هوا بسیار تأثیرگذار است، چرا که تعداد خودروها، افزایش ترافیک و میزان سوخت مصرفی گویای این وضعیت است، برای نمونه میزان سوخت مصرفی در شهر تهران به خودی خود، منبع آلودگی هوا است که علل این موضوع به ساختار شهری، محیط اجتماعی، اقتصادی بازمی‌گردد.
تردد میلیون‌ها خودرو و موتورسیکلت در شهرها یکی از علل اصلی آلودگی هوا است که اگر با تدابیر لازم سوخت این وسایل نقلیه از سوخت‌های تجدیدپذیر پاک تأمین شود، نه از نیروگاه‌هایی که مازوت می‌سوزانند، می‌توانیم بر پیشگیری و کنترل آلودگی‌ها تأثیرگذاری داشته باشیم.
انرژی‌های پاک در تولید الکتریسیته یکی از مهمترین عوامل در جوامع توسعه یافته است، تصریح کرد: تغییر سبد انرژی از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های پاک همچون خورشید، باد و جایگزینی خودروهای سوخت فسیلی با خودروهای برقی یکی از مهمترین عوامل برای کاهش سطح آلاینده‌ها است.
ایمنا: مهمترین و مؤثرترین راهکار کنترل آلودگی هوا چیست؟
وظیفه: بهبود و توسعه راندمان نیروگاه‌ها در کنترل آلودگی مؤثر است و به طور نسبی نیروگاه‌ها نسبت به متوسط دنیا از راندمان پایین برخوردار است، به ویژه بعضی از آن‌ها که قدمت بالایی دارد و به نوعی ایجاد آلودگی می‌کند، لذا لازم است با افزایش راندمان و نوسازی برای کاهش آلودگی‌ها به سمت بهره‌وری از نیروگاه‌هایی با سیکل ترکیبی حرکت کنیم.
در مباحث کنترل آلودگی باید با بررسی ساده‌ترین و مؤثرترین راهکارها که نیازمند کمترین سرمایه‌گذاری است، همچون سایر کشورها حرکت کنیم، به طوری که در بخش حمل‌ونقل با ارتقای کیفیت وسایل نقلیه، کاهش سوخت مصرفی و تبدیل موتورهای گازوئیل و بنزین به محصولات برقی گام‌های اثرگذاری برای حفاظت از سلامت انسان‌ها برداشته شود.
ایمنا: بهره‌وری از حمل و نقل الکتریکی تا چه میزان بر کنترل آلودگی هوا نقش دارد؟
وظیفه: امروزه در برخی از کشورها بخش مهمی از صنایع خودروسازی، مربوط به تولیدکننده‌های خودروهای الکتریکی است و این خودروها جایگزین خودروهایی با سوخت‌های بنزین، گاز و گازوئیل می‌شود و از سوی دیگر در بعضی از شهرهای دنیا موتورسیکلت‌های برقی برای کنترل آلودگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، از آنجا که بخش زیادی از آلودگی برخی کلان‌شهرهای کشور همچون تهران وابسته به موتورسیکلت‌ها است، بنابراین مهم است که بتوانیم همچون سایر کشورها به بهره‌وری از سوخت‌های پاک حرکت کنیم.
امروزه بهره‌وری از انرژی‌های پاک در تولید الکتریسیته یکی از مهمترین عوامل در کاهش و کنترل آلودگی سایر کشورها است، بنابراین تغییر سبد انرژی از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های پاک همچون خورشید و باد و جایگزینی خودروهای سوخت فسیلی با خودروهای برقی یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش سطح آلاینده‌ها است.
لازم است بدانیم که ارتقای کیفیت حمل و نقل عمومی برای رغبت بیشتر شهروندان در استفاده از آن‌ها به جای خودروهای شخصی عامل بسیار مهمی است، البته در مجاورت ورود اتوبوس برقی به ناوگان حمل و نقل عمومی، فرهنگ‌سازی نیز باید صورت گیرد و مزایای بهره‌وری از این وسیله نقلیه عمومی اطلاع‌رسانی شود تا مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ترغیب شوند.
همچنین یکی از کشورهایی هستیم که حجم میزان استفاده از سوخت‌های فسیلی در آن بسیار بالا است و مصرف انرژی در سطح کشور معقول نیست، وقتی انرژی ارزان باشد، فرد انگیزه‌ای ندارد موتورسیکلت یا خودروی پرمصرف خود را با وسیله نقلیه کم‌مصرف جایگزین کند، لازم با یادآوری است که در کلان‌شهرها با معضل آلودگی هوا روبه‌رو هستیم، این مسئله بر سلامت افراد به‌ویژه در فصل سرد سال تأثیر می‌گذارد، سوخت‌های فسیلی که در نیروگاه‌ها و حمل و نقل استفاده می‌شود، مهمترین بخش آلودگی را به وجود می‌آورد که باید مدیریت شود.
ایمنا: آیا حجم فراوان آلودگی هوا بر میزان بارندگی‌ها تأثیرگذار است؟
وظیفه: این موضوع امری ثابت شده نیست، اما براساس مطالعات و نمونه‌های آماری در بعضی مناطق نشان می‌دهد، در شهرهایی مشابه تهران که سطح آلودگی بالاتر رفته است، در آن دوره‌ها به طور نسبی میزان بارش‌ها کمتر شده است.
در نهایت این مباحث خیلی قابل اعتنا نیست، چرا که هنوز مطالعاتی از این نمونه که ثابت کند، آلودگی شهری به طور قابل ملاحظه‌ای بر بارندگی‌ها تأثیرگذار خواهد بود، مشاهده نشده است، در حقیقت بر چنین مسئله‌ای نمی‌توانیم به درستی اظهار نظر کنیم، اما از لحاظ فیزیکی احتمال دارد که بارندگی تا حدی عقیم شود.
ایمنا: تأثیر تغییرات اقلیم تا چه اندازه بر میزان بارندگی‌ها اثرگذار بوده است؟
وظیفه: کاهش بارندگی، حاصل تغییر دمایی است که در جهان رخ داده و تنها مختص کشور ما نیست، افزایش دما در بسیاری از نقاط دنیا سبب تغییر رژیم و الگوهای بارش شده و به تناسب خشکسالی‌ها فراوانی خشکی‌ها را در بعضی از مناطق همچون جنوب اروپا و منطقه خاورمیانه افزایش داده است، بنابراین به فراخور رشد دما، سال‌های خشک بیشتری را در کشور و خاورمیانه شاهد هستیم.
امروزه تمام دنیا تحت‌تأثیر گرمایش زمین قرار دارد، به ویژه کشورهایی که در منطقه جنب حاره استقرار دارد، چراکه به دلیل اقلیم شکننده و تأثیر گرمایش بیشتر در معرض فشارهای ناشی از تغییر اقلیمی قرار می‌گیرند، همچون کشور ما که بارش سالانه آن یک سوم تا یک چهارم میانگین بارش جهان شده است.
بی‌گمان پدیده‌های جوی همچون باد، باران و برف بر بهبود کیفیت هوا تأثیر دارد، اما سبب رفع مشکل آلودگی هوا نمی‌شود، چرا که با برقراری شرایط پایدار در جو، مجدد مقدار آلاینده‌ها افزایش یافته و هوای ناسالم ایجاد می‌شود، بنابراین واضح است که برای رفع این دغدغه باید به سمت بهبود کیفیت سوخت و خودرو و کاهش آلایندگی صنایع حرکت کنیم.
این موضوع را مجدد تکرار می‌کنم که آلودگی هوا یک مسئله چندوجهی است که نیازمند اقدامات جامع و هماهنگ در سطوح مختلف است، بنابراین اجرای قانون هوای پاک به همکاری و هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی، بهداشت و درمان نیاز دارد.
ایمنا: نقش فعالیت‌های صنعتی را در کاهش اثرات بارندگی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وظیفه: بخش عمده کاهش بارندگی‌ها تغییر اقلیم و بخشی نیز نتایج تغییرات انسان در طبیعت از جمله شهرک‌سازی، جاده‌سازی یا چرای بی‌رویه دام در مراتع است که منجر به دگرگونی بافت و کاهش نفوذپذیری خاک خواهد شد و با وجود بارندگی در آن مناطق، فرصت بسیار اندکی برای نفوذ در زمین دارد یا به عبارتی آن طور که باید تغذیه‌ای انجام نمی‌شود.
کشور و تمام مناطق مجاور آن با تغییر اقلیم دچار تغییراتی شده‌اند، به‌گونه‌ای که دما به‌شدت بالای حد نرمال و بارندگی زیر نرمال بوده و تقاضا برای آب در کشور نسبت به گذشته افزایش یافته است، بنابراین با اجرای اقدامات بلندمدت و کوتاه‌مدت می‌توان پیامدهای ناشی از خشکسالی را در کشور کاهش داد، همچنین مهم است که از بارگذاری صنایع جدید و توسعه کشاورزی در مناطق مرکزی یا کشت محصولات پرآب‌بر در دشت‌های دچار تنش آبی جدا پیشگیری شود.
راه‌اندازی صنعت در سواحل جنوبی با شیرین‌سازی آب دریا، تصفیه پساب‌ها برای استفاده صنعتی و بازچرخانی آب در مجتمع‌های صنعتی در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت از دیگر اقدامات لازم است، البته افراد نیز باید برای عبور از شرایط خشکسالی به مصرف بهینه آب توجه کنند.
در عصر فعلی بشر اطلاعات گران‌بهایی را طی زمان به دست آورده است و نیاز نیست که از ابتدا تجربه کنیم، بلکه دیگران روش‌هایی را مد نظر قرار دادند که به خوبی جواب داده است، شاید نتوانیم دما را تغییر دهیم، اما می‌توانیم سازگاری و تاب‌آوری را بیشتر کنیم تا آسیب کمتری ببینیم.
نظر شما