سایه سیاه مواد دخانی بر سلامتی

به گزارش خبرگزاری ایمنا، مصرف دخانیات یکی از علل اصلی بیماری‌های غیرواگیر و سرطان‌ها در سراسر جهان است و تأثیرات مضر آن بر بدن انسان بسیار گسترده و شدید است، به طوری که حتی مصرف مقدار کمی از آن می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی افراد به همراه داشته باشد و استفاده از محصولات دخانی مانند سیگار و قلیان با افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌های مختلف و بیماری‌های تنفسی مرتبط است و بیماری‌های قلبی عروقی به عنوان یکی از عوارض اصلی مصرف دخانیات شناخته می‌شود.

نیکوتین و سایر مواد مضر موجود در دخانیات باعث تنگ شدن عروق خونی، افزایش فشار خون و تشکیل پلاک‌های چربی در عروق می‌شود و این عوامل می‌تواند به افزایش خطر سکته قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های عروق کرونری منجر شود، همچنین بیماری‌های تنفسی از دیگر عوارض جدی مصرف دخانیات به شمار می‌رود؛ دود دخانیات می‌تواند به تخریب بافت‌های ریه، کاهش عملکرد ریه و ابتلاء به بیماری‌های مزمن تنفسی مانند برونشیت مزمن و آمفیزم منجر شود و افراد سیگاری بیشتر در معرض ابتلاء به عفونت‌های تنفسی قرار می‌گیرند، همچنین سرطان‌ها از دیگر پیامدهای خطرناک مصرف دخانیات محسوب می‌شود.

سرطان ریه یکی از شایع‌ترین و کشنده‌ترین انواع سرطان است که به شدت با مصرف دخانیات مرتبط است؛ علاوه بر سرطان ریه، مصرف دخانیات می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان‌های دهان، گلو، مری، معده، پانکراس و کلیه را نیز افزایش دهد و مواد سرطان‌زای موجود در دود سیگار باعث تخریب DNA و تشکیل سلول‌های سرطانی می‌شوند، مصرف دخانیات نه تنها بر سلامتی جسمانی تأثیر می‌گذارد، بلکه سلامت روانی افراد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، افراد سیگاری بیشتر در معرض افسردگی، اضطراب و اختلالات خلقی هستند و ترک دخانیات می‌تواند به بهبود وضعیت روحی و افزایش کیفیت زندگی کمک کند.

‏‬ارتباط دخانیات و بیماری‌های قلبی و عروقی

رضا روزبهانی، متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده با اشاره به تأثیر مصرف دخانیات و به ویژه سیگار بر ابتلای افراد به بیماری‌های غیرواگیر به ویژه بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌ها به خبرنگار ایمنا می‌گوید: عمده بیماری‌های شایع در جهان طی دهه‌ها و سده گذشته مربوط به بیماری‌های واگیر و عفونی بوده است و از زمان رخداد توسعه اقتصادی برای بیشتر کشورهای جهان، عمده مشکلات در حوزه بیماری‌ها مربوط به بیماری‌های غیرواگیر می‌شود.

وی می‌افزاید: یکی از موضوعات حائز اهمیت در حوزه بیماری‌های غیرواگیر، مربوط به بیماری‌های قلبی و عروقی است که در حال حاضر در جهان، عمده‌ترین علت ناتوانی‌ها و مرگ‌ومیر در گروه بیماری‌های غیرواگیر مربوط به بیماری‌های قلبی و عروقی است و تردیدی درباره ارتباط دخانیات با بیماری‌های قلبی و عروقی وجود ندارد.

متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده تصریح می‌کند: عمده افرادی که با وجود نداشتن سابقه و ژنتیک مؤثر، درگیر بیماری‌های قلبی و عروقی هستند، افراد مصرف کننده مواد دخانی مانند سیگار، قلیان و سایر مواد دخانی هستند که زودتر از سایر افراد به این بیماری‌ها به ویژه فشار خون مبتلا می‌شوند.

سرطان ریه به صورت مستقیم با مصرف دخانیات در ارتباط است

روزبهانی ادامه می‌دهد: بافت ریه، بافتی کشسانی است که دود دخانیات منجر می‌شود مقدار کشسانی بافت ریه مقداری محدودتر شود، حدود ۳ تا ۴ هزار ماده در سیگار وجود دارد که عمده این مواد مضر هستند و هر یک از آنها تأثیرات بی‌شماری بر سلامت افراد می‌گذارند.

وی با بیان اینکه دود دخانیات تنفس فوقانی و تحتانی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌گوید: بیشتر افرادی که درگیری‌های ریه را تجربه می‌کنند، مصرف کننده سیگار و دخانیات هستند، با افزایش مصرف دخانیات، موجی که در بیماری‌های غیرواگیر ایجاد شد، چندین برابر بود و یکی از معضلات در حوزه بیماری‌های غیرواگیر، سرطان است.

متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده اضافه می‌کند: سرطان ریه به صورت مستقیم با مصرف دخانیات در ارتباط است و مصرف دخانیات بر سرطان‌های سیستم گوارشی نیز تأثیرگذار است؛ آلودگی هوای از جمله عوامل تأثیرگذار در ابتلای افراد به بیماری‌های غیرواگیر و سرطان‌ها محسوب می‌شود و نمی‌توان منکر آن بود، اما در این بین، دخانیات از جمله عوامل تأثیرگذار در این بیماری‌ها به شمار می‌رود که قابل پیشگیری است.

اعتیاد به سیگار می‌تواند بسیار ترسناک باشد

روزبهانی می‌افزاید: تأثیرگذاری ترکیبی دخانیات و آلودگی‌ها و محرک‌های محیطی بر بروز بیماری‌های قلبی و ریوی و سرطان‌ها، چندین برابر تأثیرگذاری یکی از این عوامل است و افراد باید تا حد امکان عوامل تأثیرگذار بر بروز بیماری‌ها را کاهش دهند و حذف و محدود کردن دخانیات از جمله راهکارهای مؤثر در این زمینه است.

وی با بیان اینکه اعتیاد به سیگار می‌تواند بسیار ترسناک باشد، تصریح می‌کند: مصرف سیگار توسط افرادی که درگیر بیماری‌های تنفسی مانند تنگی نفس یا آسم هستند، مصداقی از ترسناک بودن اعتیاد به سیگار است و در این موقعیت با اینکه فرد از عوارض مصرف سیگار برای خود آگاه است، همچنان سیگار را کنار نمی‌گذارد و برای سلامت خود اهمیتی قائل نیست.

متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده با بیان اینکه اعتیاد به سیگار می‌تواند عواقبی جبران‌ناپذیر داشته باشد، ادامه می‌دهد: بعضی موارد و عوامل تأثیرگذار در ابتلای افراد به بیماری‌های غیرواگیر غیرقابل پیشگیری است، اما موارد حائز اهمیتی وجود دارد که قابل پیشگیری به شمار می‌رود و از جمله این موارد می‌توان به دخانیات اشاره کرد و اگر افراد قصد داشته باشند سلامت خود را حفظ کنند و در مسیر زندگی خود مؤثر باشند، بهتر است از دخانیات دوری کنند.

یکی از جنبه‌های نگران‌کننده مصرف دخانیات، تأثیر آن بر سلامت افرادی است که خود مصرف‌کننده مواد دخانی نیستند، چرا که قرار گرفتن در معرض دود دست دوم (دود تولید شده از مصرف دخانیات توسط دیگران) نیز می‌تواند به مشکلات سلامتی منجر شود و کودکان، زنان باردار و افراد مسن بیشترین آسیب را از دود دست دوم می‌بینند، با وجود خطرات جدی مصرف دخانیات، بسیاری از افراد همچنان به مصرف آن ادامه می‌دهند و ترک دخانیات یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که افراد می‌توانند برای بهبود سلامت خود بگیرند و به آن پایبند باشند.

استفاده از برنامه‌های ترک سیگار، مشاوره و حمایت اجتماعی می‌تواند به موفقیت در ترک دخانیات کمک کند و ترک این عادت می‌تواند بهبود قابل توجهی در عملکرد قلب و ریه‌ها ایجاد کند، سطح انرژی و کیفیت خواب را افزایش و خطر ابتلاء به بیماری‌های مزمن را به طور چشمگیری کاهش دهد، از همین رو آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی درباره خطرات مصرف دخانیات نیز نقش مهمی در کاهش شیوع این عادت مضر دارد و برنامه‌های آموزشی و کمپین‌های ضددخانیات می‌تواند به تغییر رفتارها و کاهش مصرف دخانیات کمک و نسل‌های آینده را از خطرات آن محافظت کند.

علاوه بر مزایای جسمی، ترک دخانیات اثرات مثبتی بر سلامت روان نیز دارد، افرادی که دخانیات را ترک می‌کنند، کاهش در سطح اضطراب و افسردگی، بهبود در حالت‌های خلقی و افزایش احساس رفاه کلی را تجربه می‌کنند، همچنین ترک دخانیات می‌تواند بر روابط اجتماعی و خانوادگی نیز تأثیر مثبت داشته باشد، زیرا این اقدام نشانه‌ای از تعهد به زندگی سالم‌تر و مراقبت از خود و دیگران است، ترک دخانیات نه تنها به فرد مصرف‌کننده، بلکه به اطرافیان او نیز کمک می‌کند تا از خطرات ناشی از دود دست دوم محافظت شوند.