به گزارش خبرگزاری ایمنا، ابونصر فارابی نخستین فیلسوف جهان اسلام و سومین فیلسوف در جهان بود که تمدن بشری به طرح‌های او در سازندگی جوامع مدیون است؛ او به‌علت معلومات عمیق خود در علوم مختلف، به‌ویژه در فلسفه، حکمت و موسیقی، پس از ارسطو که معلم اول بود، معلم ثانی لقب گرفت.
فارابی برای دستیابی به نظریه جدید سیاسی خود، فلسفه ایران‌شهر (بخشی از تاریخ اندیشه ایرانی که معتقد به شاه آرمانی و فرّ ایزدی است و ریشه در دوره ساسانی دارد) را با اندیشه اسلامی (نظریه خلافت اسلامی) و دانش یونانی را آشتی داد.
فلسفه‌ای که فارابی مطرح کرد بر اندیشه فیلسوفان بعد از خود تأثیر قابل‌توجهی گذاشت؛ دغدغه اصلی و پیوند بین دین و فلسفه بود، همچنین عقیده داشت دین پیامبر (ص) با حکمت یونانی تناقضی ندارد و اختلافات آن‌ها مربوط به ظواهری است که با تاویلات فلسفی برطرف می‌شوند؛ به پاس خدمات بسیار وی در فلسفه، سی‌ام آبان (بیست‌ویکم نوامبر) روز بزرگداشت وی نام گرفته است.
در این راستا، نادیا مفتونی، پژوهشگر فلسفه و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: درباره فلسفه، تعاریف متنوع و مختلفی وجود دارد و من آن را به معنای اندیشه‌ورزی و تفکر و تعمق در نظر می‌گیرم؛ در واقع توصیه من به دانشجویان این رشته این است که دروستان را حفظ نکنید زیرا فلسفه، درس فهمیدن و نقد کردن است و تأثیر آن، خود به خود در زندگی، نمایان خواهد شد.
وی می‌افزاید: میزان تأثیر و نفوذ جهانی فلسفه از دغدغه‌های دانشجویان و حتی خود من بوده‌است، بنابراین در طول چند سال اخیر، گفت‌وگو با فیلسوفان و اندیشمندان رشته‌های مختلف در سطح جهان را آغاز کردم و به دستاوردهای فراوانی رسیدم، به این صورت که ابعادی از تأثیر فلسفی اسلامی که از آن بی‌خبر بودم، برایم آشکار شد؛ برای مثال در فلسفه سینما متوجه شدم که نظریه‌پردازان این حوزه، بسیار مشتاق هستند که فلسفه اسلامی بخوانند و یاد بگیرند.
پژوهشگر فلسفه ادامه می‌دهد: این اشتیاق، بیشتر به سمت ملاصدرا خصوصاً ملاصدرا، ابن‌سینا، ابن عربی و شیخ اشراق است و این‌ها، نام‌هایی است که خود فیلسوفان سینما بر زبان راندند و اشتیاق خود را به آن ابراز کردند زیرا با استفاده از نظریات این فیلسوفان می‌تواند به تحلیل عمیق‌تر آثار سینمایی بپردازند.
مفتونی تصریح می‌کند: دانشجویان این رشته باید بدانند که چه مخاطبانی در سطح دنیا دارند و نیاز است که محتوای فلسفه اسلامی و حتی عرفان به زبان‌های بین‌المللی بازگو شود.
وی بیان می‌کند: درباره فلسفی اسلامی و اخلاق، سخن بسیار است، اما آنچه به نظم می‌رسد این است که نگاه فیلسوفان مسلمان به اخلاق، بسیار متنوع بود، است برای مثال، آنچه فارابی در وظایف اخلاقی فرد بیان می‌کند، می‌تواند برای جامعه امروز ما الگو باشد؛ فارابی در بیان وظایف اخلاقی ابتدا جنبه‌های اجتماعی اخلاق را مطرح می‌کند، یعنی انسان باید ارتباط خود را با افراد فرادست و افراد هم‌پایه خود تنظیم کند، سپس ارتباطات اجتماعی را مطرح می‌کند؛ بعد آن، نوبت را به اخلاق فردی می‌دهد و تاکید دارد که انسان باید همت خود را بر فعالیت‌های اقتصادی و کسب موقعیت‌های اجتماعی معطوف کند، یعنی انسان اخلاقی را انسان در فعالیت‌های اقتصادی، کسب موقعیت‌های اجتماعی در واقع شئونات اخلاقی معرفی می‌کند.
پژوهشگر فلسفه با اشاره به اینکه روی آوردن گروه‌های مختلف جامعه به فلسفه و مطالعه آثار آن اتفاق خوبی به نظر می‌رسد، می‌گوید: به نظر من، این اتفاق، وظیفه اهل فلسفه را نیز سنگین‌تر می‌کند؛ فکر می‌کنم که اهالی فلسفه، شامل جوانان و کسانی که در پژوهش‌های فلسفی تجربه دارند، شایسته است از ابزار هنری و نگارش هنری برای بیان دیدگاه‌های فلسفی استفاده کنند. در غرب، افرادی همچون نیچه و کامو به وسیله رمان و داستان، دیدگاهی که داشتند را بیان کردند و اینگونه بسیار ماندگار شد.
مفتونی تاکید می‌کند: در فلسفه اسلامی هم باید از بیان هنری داستان و رمان استفاده کنیم تا مخاطب بیشتری و فهم عمیق‌تری را در این باره به جامعه، جاری کنیم.
وی عنوان می‌کند: توصیه من به جوانان علاقه‌مند به فلسفه، این است که به یادگیری زبان انگلیسی توجه ویژه داشته باشند و در صورت امکان با اندیشمندان خط مقدم فلسفه ارتباط بگیرند، هیچ بخلی از ناحیه اهالی فلسفه در سطح دنیا نیست، بلکه بر اساس تجربه شخصی، با تواضع کامل برای گفت‌وگو پیش قدم می‌شوند؛ وظیفه ما این است که به ارتباط با جهان توجه کنیم تا بیاموزیم و یاد بگیریم؛ به‌طور کلی، فرصت‌ها و اشتیاق فراوانی برای بحث فلسفه در سطح دنیا وجود دارد، اما به دلیل اینکه ارتباط زبانی برقرار نمی‌شود این فرصت‌ها از دست می‌رود.
به گزارش ایمنا، ابونصر فارابی بلندآوازه‌ترین فیلسوف جهان اسلام به‌شمار می‌رود و آثار فیلسوفان بعد بر پایه نظریات وی شکل گرفت؛ در همین راستا روز سی‌ام آبان، روز بزرگداشت فارابی در ایران، مصادف با بیست‌ویکم نوامبر، روز «حکمت و فلسفه» در جهان نام‌گذاری شده است.
نظر شما