به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، تشدید بحران انرژی و وابستگی کشورها به منابع انرژی، عاملی در جهت تلاش شهرها برای مدیریت بهتر انرژی و انتقال به منابع پایدارتر و تجدیدپذیر شده است. موضوع انرژی در ماه‌های پس از آغاز جنگ در اوکراین به یک نگرانی مرکزی در سراسر اروپا تبدیل شد و از آن زمان به یکی از موضوعات تکراری در تحلیل‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تبدیل شده که توانسته است برنامه‌های اقتصادی و پایداری جوامع را تحت تأثیر قرار دهد.
اقدامات اروپا برای کاهش وابستگی به گاز
گاز طبیعی در اروپا نه‌تنها خانه‌ها را گرم می‌کند و صنایع را به حرکت درمی‌آورد، بلکه به‌عنوان مرجعی برای تعیین قیمت برق عمل می‌کند. این یک مکانیزم بازار بود و تا فوریه ۲۰۲۲ به‌خوبی کار می‌کرد، یعنی زمانی که روسیه، تأمین‌کننده ۳۹.۲ درصد از گاز در قاره اروپا، به‌دلیل حمله به اوکراین تمام صادرات خود را متوقف کرد. توقف صادرات گاز از روسیه آسیب‌پذیری‌های موجود در بازار انرژی اروپا را نمایان کرد و موجب افزایش قیمت‌های انرژی شد. آلمان و اسپانیا در نخستین زمستان بحرانی به رکورد قیمت ۵۰۰ یورو به ازای هر مگاوات ساعت و ایتالیا به ۷۱۳ یورو رسیدند.
این بحران آن‌قدر که به‌نظر می‌رسید بد نبود، زیرا کشورها مقادیر زیادی گاز ذخیره داشتند که مقدار قابل‌توجهی از آن در کشتی‌های گازی غول‌پیکر ذخیره شده بود، زیرا بیشتر کشورها زیرساخت‌های ذخیره‌سازی لازم برای گاز را ندارند.
با این حال این نگرانی وجود داشت که این وضعیت در زمستان‌های آینده تغییر کند و اروپا از نظر تأمین انرژی با شرایط نگران‌کننده‌ای روبه‌رو شود. به همین دلیل اتحادیه اروپا ناچار شد در مدل تولید انرژی خود تجدیدنظر کند.
استراتژی‌های اقتصادی اتحادیه اروپا را می‌توان به مدیریت تقاضا، تنوع در منبع عرضه و تغییر در مقررات تقسیم‌بندی کرد. دولت‌ها اقدام به ترویج صرفه‌جویی در انرژی، محدود کردن مصرف انرژی در اماکن عمومی و تشویق شهروندان به استفاده از تکنیک‌های صرفه‌جویی کرده‌اند. علاوه بر این، اروپا تلاش می‌کند تا وابستگی خود را به یک تأمین‌کننده خاص (همچون روسیه) کاهش دهد و به دنبال منابع جایگزین گاز و انرژی از جمله گاز طبیعی مایع از کشورهای مختلف همچون ایالات متحده آمریکا و قطر باشد، همچنین زمینه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر را توسعه دهد. اتحادیه اروپا قوانین مختلفی را برای تثبیت قیمت‌های انرژی، حفاظت از مصرف‌کنندگان و ترویج سریع استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به مرحله اجرا درآورده است.
اتحادیه اروپا در سطح نهادی برنامه‌ای برای کاهش وابستگی خود به گاز تدوین کرده است که شامل ایجاد زیرساخت‌های جدید یا تسریع در انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر است. اقدامات دیگری نیز در زمینه سهمیه‌بندی انرژی وجود دارد، مشابه آنچه که در زمستان گذشته نیز انجام شد. این برنامه شامل ساده‌سازی مقررات به‌منظور متحد کردن منافع ملی، مبارزه با پراکندگی بازار و تضمین یک چارچوب کارآمدتر نیز می‌شود.
افزایش سرمایه‌گذاری عمومی در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر، زیرساخت‌های انرژی و تحقیق در فناوری‌های جدید یکی از راهکارهای اجرایی این اتحادیه برای دستیابی به آینده‌ای پایدار در حوزه انرژی است. وضعیت پیچیده گاز، استراتژی‌های اقتصادی پیچیده و اصلاحات نهادی را می‌توان تحت الگوی اقتصاد نئوکلاسیک خلاصه کرد؛ به عبارت دیگر، اروپا باید تقاضای خود را به‌صورتی کنترل کند که با عرضه و تأمین خود همگام باشد. الگوی اقتصاد نئوکلاسیک بر دو محور اصلی تعادل عرضه و تقاضا و به حداکثر رساندن رضایتمندی مصرف‌کنندگان تمرکز دارد.
انرژی‌های تجدیدپذیر برای مقابله با بحران
وضعیت کنونی در اروپا منجر به افزایش تلاش‌ها برای گسترش راهکارهای تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر شده است. به‌عنوان مثال، بازار انرژی تجدیدپذیر آلمان در ابتدای سال ۲۰۲۳ به رکورد ۵۷.۷ درصدی رسید که منجر به کاهش قیمت گاز طبیعی و در نتیجه قیمت برق شد. این کشور امیدوار است تا سال ۲۰۳۵ تمام نیازهای برق خود را با تأمین از منابع تجدیدپذیر تأمین کند.
استراتژی گذار به منابع تجدیدپذیر راه را به سوی کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی هموار می‌کند، اما موانعی نیز در این مسیر وجود دارد. صنعت خودروسازی اروپا سال‌هاست که درباره خطرات تسریع در انتقال اکولوژیک و تحمیل یک مدل حمل‌ونقل صددرصد برقی بدون در نظر گرفتن تأثیرات اقتصادی و اجتماعی و پایداری هشدار داده است. این خطرات شامل کمبود عرضه، افزایش قیمت‌ها و نگرانی از الزامات سخت‌گیرانه‌ای است که ممکن است به سرمایه‌گذاری در اروپا لطمه بزند.
الزامات سخت‌گیرانه قابلیت‌ها و سودآوری پروژه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تمایل سرمایه‌گذاران را به بازار اروپا کاهش می‌دهد که نتیجه آن کاهش منابع مالی در حوزه انرژی و تشدید مشکلات تأمین انرژی و ناپایداری قیمت‌ها است که خود موجب بی‌اعتمادی و ناامنی اقتصادی در منطقه خواهد شد.
برنامه انتقال انرژی
کشورهای اروپایی انتقال انرژی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده‌اند و در چند سال گذشته اقداماتی را برای کاهش فشار بر ساکنان از طریق محدود کردن هزینه‌های انرژی به اجرا گذاشته‌اند. افزون بر این، اقداماتی را برای کاهش اتلاف انرژی از جمله خاموش کردن نورپردازی‌های تزئینی، تعیین حداکثر دماهای گرمایش و سرمایش و تقویت اقدامات بهره‌وری انرژی در فضاهای عمومی به اجرا گذاشته‌اند.
پذیرش مدل‌های ساخت‌وساز جدید همچون خانه‌های غیرفعال و افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به بازسازی بازار انرژی کمک و از بروز وضعیت‌های مشابه در آینده جلوگیری می‌کند. اصطلاح خانه غیرفعال تحت یک استاندارد ساختمانی تعریف می‌شود که بر سه اصل حداکثر کارایی، حداکثر راحتی و مقرون‌به‌صرفه بودن استوار است. مسائلی نظیر استقلال انرژی ساختمان‌ها به موضوعات مرکزی در مباحث سیاسی تبدیل شده است و مفاهیمی همچون استفاده از انرژی زمین‌گرمایی بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است.
بازار انرژی اروپا از تابستان سال جاری تحت مقررات ۲۰۲۴/۱۷۴۷ پارلمان و شورای اروپا تنظیم شده است که در سیزدهم ژوئن تصویب شد. هدف این مقررات کاهش نوسانات بازار و محافظت از مصرف‌کنندگان در برابر تغییرات قیمت است، در حالی که امنیت تأمین انرژی را تضمین و استقرار انرژی‌های تجدیدپذیر را تسریع می‌کند.
مقررات جدید بر اساس حفظ قیمت‌های انرژی رقابتی برای شهروندان تنظیم شده است به‌ویژه اکنون که تخفیف‌های مالیاتی در بعضی کشورها در حال پایان است. داده‌های اخیر کمیسیون اروپا نشان می‌دهد که اروپا همچنان با چالش‌های قابل‌توجهی در زمینه کمبود انرژی مواجه است. در عین حال، این مقررات اهداف پایداری را با هموار کردن مسیر برای پذیرش منابع انرژی جایگزین و پاک تعیین می‌کند. بر اساس قرارداد سبز اروپا که در سال ۲۰۲۰ تصویب شد، تا سال ۲۰۵۰ اتحادیه اروپا به بی‌طرفی اقلیمی خواهد رسید. برای رسیدن به این هدف، کاهش انتشار کربن و تحول به سمت انرژی‌های پاک ضروری است.
اقدامات شهرهای اروپایی از هلسینکی تا گنت
اقدامات مربوط به گاز که در شهرها به کار گرفته می‌شود، نقش مهمی در تغییر مدل انرژی و گاز اروپا دارد. اتحادیه اروپا پروژه‌های متعددی را آغاز کرده است که هدف آن‌ها همکاری و هماهنگی بین شهرهای مختلف است. بهار سال جاری یک اتحاد بین‌اروپایی تشکیل شد تا مدیران و مسئولان محلی نمونه‌ها و اقدامات مؤثر در منطقه خود را ارائه دهند و از تجربیات یکدیگر استفاده کنند.
اقدامات مختلفی شامل معرفی مقررات و مالیات‌های جدید، نوسازی زیرساخت‌ها، ترویج حمل‌ونقل جایگزین و ایجاد انجمن‌های انرژی در شهرها انجام شده است. برای مثال مسئولان شهر هلسینکی فنلاند بیان کردند که چگونه از بحران پیش‌آمده به‌عنوان انگیزه‌ای برای تغییر به یک مدل روشنایی هوشمند استفاده کرده‌اند. شهردار گنت به تأثیرات منفی بحران اقتصادی در سطح محلی اشاره کرد و رویکرد دوگانه‌ای را توضیح داد که برای مقابله با مشکلات اتخاذ کرده بود؛ از یک طرف مصرف را با استراتژی‌های صرفه‌جویی ساده هدایت کرد و از سوی دیگر، سیاست‌های بر پایه کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی را پیاده‌سازی کرد و طی اجرای این راهکار بر جلوگیری از تبعیض اجتماعی متمرکز بود.
نظر شما