به گزارش خبرگزاری ایمنا، تهران از روز گذشته، میزبان مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و «رافائل گروسی» امروز _پنجشنبه بیست‌وچهارم آبان_ از فرصت دیدار با مقامات ایرانی از جمله رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و رئیس کل سازمان انرژی اتمی برخوردار است. او پیش‌تر در اردیبهشت سال جاری نیز برای رایزنی به‌منظور استمرار همکاری‌های ایران و آژانس و رفع برخی موضوعات اختلافی در چهارچوب اجرای بیانیه مشترک مارس ۱۴۰۱ به تأسیسات هسته‌ای نطنز در اصفهان سفر کرده بود و این دومین سفر گروسی در سال ۱۴۰۳ به ایران محسوب می‌شود.
مدیرکل آژانس در مصاحبه با خبرگزاری «آسوشیتدپرس» و یک روز پیش از سفر به تهران گفت: «امیدوارم که دیدارهایم با مقامات ایرانی، از جمله رئیس‌جمهور جدید این کشور، بتواند به پیشرفتی در نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران منجر شود.»
او همچنین بدون اشاره مستقیم به تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران ادامه داد: «ما مشکلی داریم که باید آن را حل کنیم. این شکاف، ناشی از نبود اعتماد است و ما نباید به آن اجازه دهیم به یک پیشگویی خودکفا بر پایه استفاده از تأسیسات هسته‌ای به‌عنوان اهداف نظامی تبدیل شود.»
اختلافات ایران و آژانس از نقطه‌ای شروع شد که پس از خروج آمریکا از برجام و پایبند نبودن کشورهای اروپایی به توافق هسته‌ای، ایران تلاش کرد تا برای حفظ منافع ملی، با افزایش توان هسته‌ای و درصد غنی‌سازی خود به این بی عهدی آشکار پاسخ دهد. پس از آن در اسفند ۱۴۰۱، بیانیه مشترکی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با هدف حل و فصل مسائل باقی‌مانده در زمینه تأسیسات هسته‌ای ایران صورت گرفت که بر اساس آن جمهوری اسلامی ایران به‌طور داوطلبانه با فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت بیشتر بازرسان آژانس، در چارچوب قانون راهبردی مجلس (قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران) موافقت کرد. در پی آن، جلسات متعددی در سطح کارشناسی برگزار و چندین موضوع فنی بین ایران و آژانس حل و فصل شد. جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید کرده است که همکاری خود را با آژانس در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ادامه داده و مسائل باقی‌مانده پادمانی نیز با رویکرد حرفه‌ای و بدون جانب‌داری آژانس قابل حل است، با این وجود سفر دوباره گروسی به تهران به این دلیل انجام می‌شود که اجرای بیانیه مشترک مارس ۱۴۰۲ هنوز محل بحث است.
این بیانیه که با حضور مدیرکل آژانس در تهران منتشر شد، مسیر رفع اختلاف درباره دو مکان ادعایی «تورقوزآباد» و «ورامین»، تقویت همکاری ایران برای افزودن بر دسترسی نظارتی آژانس در چارچوب مقررات «ان‌پی‌تی» و برداشتن موانع سیاسی در مسیر همکاری را پیش‌بینی می‌کرد، اما اجرای آن در ماه‌های بعد، به‌دلیل تلاش‌هایی که در نشست وقت شورای حکام زیر سایه رویکرد محافل مرتبط با اسرائیل جریان داشت، با موانع جدی روبه‌رو شد، اما گروسی در پی سفری که در اردیبهشت به ایران داشت، همچنان مفاد این بیانیه را برای حل‌وفصل اختلافات ایران و آژانس معتبر دانست و اعلام کرد که دو طرف بر مبنای این بیانیه گام برمی‌دارند و متناسب با روند جاری، دستور کار جدیدی را بر آن خواهند افزود. با این حال واقعه سقوط بالگرد و شهادت رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه اجرای این تفاهم را با وقفه‌ای چندماهه تا روی کار آمدن دولت جدید در ایران روبه‌رو کرد و حالا زمزمه‌هایی از تصمیم شورای حکام برای صدور قطعنامه علیه ایران شنیده می‌شود.
باید توجه داشت که این سفر، درست پیش از جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته آینده، برنامه‌ریزی شده است و پیش‌بینی می‌شود که گزارش گروسی، نقش مهمی در تصمیمات جلسه شورای حکام برای افزایش فشارها بر ایران داشته باشد. در همین راستا رویترز در گزارشی مدعی شد که قدرت‌های اروپایی به دنبال ارائه قطعنامه‌ای در نشست هفته آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اعمال فشار بر تهران هستند و به گفته این رسانه انگلیسی، قطعنامه ادعایی قدرت‌های اروپایی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را موظف می‌کند تا علاوه بر گزارش‌های فصلی، گزارش جامعی را درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران منتشر کند که در آن جزئیات بیشتری با تمرکز بر ادعای کشف ذرات اورانیوم در مکان‌های اعلام‌نشده در ایران، ارائه شود. همچنین پیش‌بینی می‌شود که این قطعنامه با حمایت ایالات متحده صادر شود زیرا به نقل از رویترز سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان موسوم به تروئیکا در حال رایزنی با دولت آمریکا، درباره متن پیش‌نویس این قطعنامه هستند.
تقلای تروئیکای اروپایی پیش از غروب برجام
تحلیل اقدامات تروئیکای اروپایی، آژانس بین‌المللی و شورای حکام علیه ایران، بدون در نظر گرفتن «بند غروب برجام» ناقص خواهد بود، چراکه غروب برجام که تاریخ سر رسید آن در اکتبر ۲۰۲۵ (مهر ۱۴۰۴) خواهد بود، به معنای انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ و به‌منزله به پایان رسیدن مکانیزم ماشه است و این موضوعی است که هم مقامات ایرانی و هم مقامات غربی به خوب نسبت به آن واقف هستند. این یعنی اگر در این فاصله، مکانیزم ماشه و بندهای ۱۱ و ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱ فعال نشوند، محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران برداشته می‌شود، بنابراین مقامات ایرانی تلاش دارند تا در زمان باقی مانده با رویکرد همراهی با آژانس، چالش‌های موجود را مدیریت کنند و مانع فعال شدن مکانیزم ماشه شوند.
در همین راستا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان گفت: انتظار جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مسئولیت‌پذیر و متعهد به «ان‌پی‌تی» و دارای برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای این است که آژانس رویکردی مستقل، حرفه‌ای و دور از فشارها و ملاحظات سیاسی در رابطه با ایران داشته باشد.
وی افزود: میزبانی از مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشانه واضحی از رویکرد جمهوری اسلامی ایران برای تداوم همکاری با آژانس بر اساس تعهدات و تکالیف مطرح در مقررات و کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوطه است.
سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: هم‌زمان انتظار ما این است که آژانس به دور از فضاسازی‌های سیاسی و فارغ از فشارهایی که برخی طرف‌های عضو آژانس ممکن است وارد کنند، فعالیت‌های فنی خود را ادامه دهد و در چهارچوب وظایف تعریف‌شده عمل کند.
اما از سوی دیگر مقامات غربی نیز نسبت به بند غروب برجام آگاه هستند و در شرایطی که ایران در نبرد مستقیم با رژیم صهیونیستی قرار دارد، تلاش خواهند کرد تا به هر بهانه‌ای، پیش از فرارسیدن بند غروب برجام، با فعال کردن مکانیزم ماشه مانع پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران شوند. این در حالی است که به اعتقاد برخی تحلیلگران، در شرایط کنونی منطقه تنها راه حفظ بازدارندگی و امنیت ملی ایران، دستیابی به حداکثر بازدارندگی هسته‌ای است، چراکه اسرائیل از بمب اتم برخوردار است و به پشتوانه این قدرت، به خود جرئت داده است تا تهدید حمله اتمی، همچنین حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران را مطرح کند، همچنین نباید فراموش کرد که روی کار آمدن دونالد ترامپ در ایالات متحده نیز زمینه را برای افزایش فشار غرب بر ایران فراهم کرده است.
با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد مسئولان کشورمان در شرایط فعلی، مدیریت شرایط و حفظ تعامل سازنده با آژانس را در دستور کار خود قرار داده‌اند تا بهانه‌ای به دست طرف مقابل ندهند، اما به‌طور قطع چنین رویکردی در طولانی‌مدت پاسخگو نخواهد بود و ایران باید خود را برای سناریوهای بدتر آماده کند، زیرا تنها با دیدن واقعیات موجود و پرهیز از نگاه‌های رمانتیک در عرصه سیاست خارجی می‌توان از منافع ملی و دستاوردهای کشور محفاظت کرد.
نظر شما