به گزارش خبرگزاری ایمنا از زنجان، نزدیک اذان ظهر است و پیاده‌راه شلوغ، از میان جمعیت راهی پیدا کرده و به کنار مسجد جامع می‌رسم تا وارد بازار شوم، بوی ادویه و هل و گلاب در همان ورودی بازار هر رهگذری را به خود جذب می‌کند، ناخودآگاه کمی مکث می‌کنم و جلوی عطاری حاج‌نوروز می‌ایستم.
به حجره حاج‌نوروز عطار خیره شده‌ام که ناگهان با صدای «خبر اول» «خبر اول» به خودم می‌آیم، همان چرخچی قدیمی است که با صدای «خبر اول» به رهگذران هشدار می‌دهد تا کنار بروند.
حاج‌محرم، چرخچی بازار همچون همیشه چند تخته فرش دستباف روی چرخ چیده است و برای فروش به راسته فرش‌فروشان می‌رود، مثل همیشه نیز چند کودک بازیگوش روی چرخ حاج‌محرم نشسته‌اند و از بودن در آنجا لذت می‌برند.
بازار طبق روال همیشگی شلوغ است، کمی جلوتر می‌روم و مشهدی علی را می‌بینم که بوی خلال نارنج و پرتقال در مغازه‌اش پیچیده است و با همان آرامش همیشگی روی گونی‌های خشکبار پارچه می‌اندازد تا برای نماز ظهر به مسجد بازار برود.
کمی جلوتر که می‌روم، حاج‌محمد علویون را می‌بینم که عینکش را در صورتش جابه‌جا می‌کند تا چهره‌ام را تشخیص دهد، او از قدیمی‌ترین کتابفروشی‌های زنجان است که از قبل از انقلاب در بازار حجره داشته و هنوز نیز به این کار مشغول است، آن‌قدر کتابفروشی کرده که خودش هم نویسنده شده است.
چقدر قدم زدن در بازار برایم خوشایند است، یاد روزهایی می‌افتم که به همراه پدرم برای خرید لباس شب عید به بازار می‌آمدیم و همیشه دست پر برمی‌گشتیم، غرق در خاطرات کودکی هستم و با لذت در میان همهمه و شلوغی بازار قدم می‌زنم که ناگهان با صدای اذان به خودم می‌آیم، به مسجد چهار محراب بازار می‌رسم، حجره‌داران با عجله در حال رفتن به داخل مسجد هستند تا به نماز جماعت برسند، من هم با آنها همراه می‌شوم، وضوخانه مسجد پر از نمازگزارانی است که با عجله آماده رفتن به نماز جماعت می‌شوند، نمازخانه خانم‌ها دارای دری چوبی و کوچک است که برای وارد شدن به داخل نمازخانه خانم‌ها باید خم شد تا بتوانند داخل آن بروند، همه چیز همچون همیشه است، طاقچه‌های کوچکی که در آن مهر گذاشته‌اند و آویزی که بر دیوار با میخ کوبیده شده و چند چادر سفید برای نماز از آن آویزان است.
نماز که تمام می‌شود، دوباره به بازار برمی‌گردم چند قدم بالاتر از مسجد، یک سفره‌خانه سنتی قدیمی به چشم می‌خورد که اغلب اوقات مملو از جمعیت بازاریان و مسافرانی است که برای خرید به بازار آمده‌اند.
سفره‌خانه را که رد می‌کنم، به بازار میوه‌فروشان می‌رسم، شلوغ و پر سر و صدا، جا برای عبور نیست، این روزها فصل ترشی انداختن در زنجان است و شهروندان مشغول خرید برای ترشی مخصوص زنجان هستند.
بعد از بازار میوه‌فروشان، راسته لباس عروس فروشان است، دختر و پسر جوانی حدوداً ۲۵ ساله را می‌بینم که با ذوق و شوق در حال خرید لباس عروس و داماد هستند و گروهی از خانواده‌های طرفین به که رسم دیرین زنجانی‌ها با این زوج همراه شده‌اند.
راسته زرگرها یکی از زیباترین راسته‌های بازار زنجان است و نور منعکس شده از طلاها چشم هر بیننده‌ای را می‌نوازد، اینجا هم عروس و دامادی را می‌بینم که در حال خرید طلای عروسی هستند و از این حجره به آن حجره می‌روند.
راسته بزازها اما یک جور دیگر زیباست، ساعت، پارچه، چرم، عطر و ادکلن، قهوه، جوراب، شال و روسری، پوشاک، بدلیجات، لوازم خانگی، لوازم آشپزخانه، پرده و ملزومات از جان مرغ گرفته تا شیر آدمیزاد در این راسته موجود است، به یاد ندارم به این راسته آمده باشم و چیزی نخریده باشم، شاید به جرأت بتوان گفت که شلوغ‌ترین راسته بازار همین‌جاست که جای برای عبور کردن نیست و داخل حجره‌ها هم همچون همیشه شلوغ است.
راسته بزازها را که رد می‌کنم، به حجره حاج‌رحمت‌الله شیخی می‌رسم، امسال حاج‌رحمت ۱۰۰ ساله شد و بازاریان برایش تولد ۱۰۰ سالگی گرفتند، حجره‌داری که در مغازه‌اش همه چیز دارد و ندارد...
تاریخ زنده بازار زنجان همین حاج‌رحمت‌الله است که ۹۰ سال از عمرش را در بازار تاریخی زنجان گذرانده است، با یکی از پیرمردهای بازار در حال گفت‌وگو است و از خاطرات بسیار دور برایش تعریف می‌کند: «همین جا بودم که روس‌ها به زنجان آمدند و در بازار رفت‌وآمد می‌کردند.»
از خاطراتش در مورد حضور توده‌هایی در زنجان، آیت‌الله عزالدین حسینی زنجانی، انقلاب، جنگ جهانی و سیاست روز هم تعریف می‌کند، حاضر به گفت‌وگو نیست، بسیاری هم می‌گویند که از عکس گرفتن بدش می‌آید و هر کسی هم که پنهانی عکسی بگیرد و پیرمرد متوجه شود، بساط جنجال به پا می‌شود، مغازه حاج‌رحمت را که رد می‌کنم به راسته‌های دیگر می‌رسم.
همین‌طور که در بازار قدم می‌زنم، به راسته کفاش‌ها می‌رسم، انگار کل تاریخ زنجان در بازار خلاصه شده است، راسته‌ها، سراها، میادین، تیمچه‌ها، بازارها، دالان‌ها، مساجد، حمام‌ها، تکیه‌ها است و دارای هزار باب مغازه است.
بازار زنجان ۵۶ ورودی دارد
محمد علویون، رئیس هیئت امنای بازار زنجان درباره تاریخ ساخت بازار قدیمی زنجان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ساخت این بازار در سال ۱۲۰۵ هجری قمری در دوران حکومت آغا محمدخان قاجار آغاز شده و به سال ۱۲۱۳ هجری قمری مقارن حکومت فتحعلی شاه قاجار پایان گرفته است.
وی با بیان اینکه بازار زنجان از نظر تولید و نوع فعالیت به هشت راسته تقسیم می‌شود که شامل راسته زرگرها، کفاش‌ها، بزازها، سراج‌ها و چند راسته دیگر است، می‌افزاید: از کاروانسراهای این مجموعه که در قدیم نقش مؤثری در عرضه کالاها ایفا کرده است، سرا یا کاروانسرای حاج علی قلی و سرای حاج کربلایی علی را می‌توان نام برد.
رئیس هیئت امنای بازار زنجان با اشاره به اینکه بازار زنجان ۵۶ راه ورودی اصلی و فرعی دارد، اضافه می‌کند: این بازار ۹۴۰ مغازه بزرگ و کوچک در خود جای داده است و لقب طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران را یدک می‌کشد.
علویون ادامه می‌دهد: در حال حاضر مشکل بازار در سیم‌کشی‌های برق است که این مشکل در معابر و مغازه‌ها دیده می‌شود که البته مغازه‌ها ایمن‌تر هستند.
رئیس هیئت امنای بازار زنجان با بیان اینکه در حال حاضر با لوله‌کشی گاز خطرات قبلی از جمله استفاده از نفت، پیک‌نیک و کپسول‌ها رفع شده است، می‌گوید: در کل اگر بی‌احتیاطی هر جایی روی دهد، ایمنی را با مشکل مواجه می‌کند که در مورد بازار هم همین‌طور است.
ساماندهی بازار زنجان در حال انجام است
داریوش نادری، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان زنجان درباره ساماندهی بازار قدیمی زنجان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ساماندهی بازار به صورت مستمر ادامه دارد و کف‌سازی این راسته نیز توسط شهرداری و با نظارت کارشناسان معاونت میراث‌فرهنگی در حال اجرا است.
وی با بیان اینکه ساماندهی، حفاظت و مرمت بازار بزرگ زنجان از اولویت‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان است، اضافه می‌کند: در جریان مرمت و بازسازی بازار زنجان، حفظ هویت تاریخی، معماری و بافت قدیمی این مجموعه نیز با رعایت ضوابط و قوانین مورد توجه است.
وی ادامه می‌دهد: عملیات ساماندهی بازار شامل سبک‌سازی بام، تراش گچ‌های فرسوده و تبله شده سقف، انجام گچ‌کاری و کف‌سازی مجدد، اصلاح ناودان‌ها، ساماندهی سیم‌های برق، جمع‌آوری تابلوها و الحاقات و دوخت و دوز برخی طاق‌ها انجام شده است.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان زنجان با اشاره به اینکه گستردگی جغرافیایی بازار از یک سو و تنوع راسته‌ها، تعدد سراها و کاروانسراهای درون شهری در راسته‌های فرعی موجب ادامه‌دار شدن کار مرمت بازار شده است، اضافه می‌کند: وجود مساجد فراوان گویای پویایی این مجموعه فرهنگی، اقتصادی، تاریخی و هنری در طول زمان و به فراخور اوضاع و شرایط حاکم است و میراث فرهنگی نیز به جدیت پیگیر کار مرمت آن است.
به گزارش ایمنا، بازار قیصریه زنجان، یکی از مهمترین و تاریخی‌ترین بازارهای ایران است که در شهر زنجان واقع شده است، این بازار به عنوان مرکز تجاری و فرهنگی شهر، با معماری سنتی و زیبا، جاذبه‌های گردشگری زیادی را به خود جذب می‌کند، این بازار همچنان فعال است و به عنوان یک مرکز اقتصادی عمل می‌کند از این رو تلاش‌های زیادی برای حفظ و مرمت این اثر تاریخی انجام شده است تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند.
نظر شما