به گزارش خبرگزاری ایمنا، ماهواره‌های هدهد و کوثر که به‌تازگی در تاریخ پانزدهم آبان از پایگاه فضایی وستوچنی در روسیه به فضا پرتاب شدند، نمونه‌ای از دستاوردهای مهم بخش خصوصی ایران در صنعت فضایی محسوب می‌شوند. این ماهواره‌ها برخلاف بسیاری از پروژه‌های فضایی که به‌طور معمول توسط سازمان‌های دولتی نظیر سازمان فضایی ایران (ISA) و وزارت دفاع انجام می‌گیرند، توسط یک شرکت خصوصی ایرانی طراحی و ساخته شده‌است. این موضوع نه‌تنها از نظر فنی بلکه از نظر اقتصادی و سیاسی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
ساخت ماهواره‌های فضایی درباره در مقیاس‌های پیشرفته، نیازمند فناوری‌های پیچیده‌ای است که شامل طراحی و ساخت سیستم‌های الکترونیکی، سنسورها، موتورهای فضاپیما و ارتباطات رادیویی می‌شود. توانایی یک شرکت خصوصی ایرانی در ساخت چنین ماهواره‌هایی، نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل توجه در توانمندی‌های علمی و فنی کشور است.
ماهواره هدهد ۱ که به‌منظور انجام تحقیقات علمی و نظارت بر شرایط محیطی و اقلیمی زمین به فضا ارسال شده، دارای قابلیت‌هایی است که می‌تواند در زمینه‌های مختلفی از جمله کشاورزی، مدیریت منابع طبیعی، و نظارت بر تغییرات اقلیمی مورد استفاده قرار گیرد.
پرتاب این ماهواره‌ها در حالی صورت می‌گیرد که ایران در چند سال گذشته تلاش‌های زیادی را برای تقویت بخش فضایی خود کرده است. این تلاش‌ها شامل توسعه فناوری‌های موشکی، ماهواره‌ای و زیرساخت‌های لازم برای انجام عملیات‌های فضایی می‌شود. توانایی بخش خصوصی ایران در تولید و ارسال ماهواره‌ها به فضا، علاوه‌بر ارتقای اعتبار علمی و فناوری کشور، می‌تواند به کاهش وابستگی به قدرت‌های فضایی خارجی و ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید منجر شود.
این پیشرفت در صنعت فضایی، علاوه‌بر تقویت ظرفیت‌های علمی و فناوری ایران، می‌تواند به‌عنوان نمادی از رشد و توسعه صنعت خصوصی در کشور به شمار آید و به دیگر کشورها نیز نشان دهد که ایران به‌عنوان یک بازیگر مهم در عرصه فضایی جهانی شناخته می‌شود.
رشد صنعت فضایی ایران با مشارکت بخش خصوصی
علیرضا بیات کارشناس هوا فضا مرکز نجوم ادیب در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: ماهواره‌های کوثر و هدهد در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار گرفتند. این ماهواره‌ها با استفاده از موشک ماهواره‌بر سایوز که سوخت مایع و پیشرانه RP1 دارد، به فضا ارسال شدند. پیشرانه این موشک از سوختی مشابه سوخت جت استفاده می‌کند و به همراه آن اکسیدکننده‌ای همچون اکسیژن مایع برای عملیات احتراق حمل می‌شود.
وی می‌افزاید: در هنگام پرتاب، به‌دلیل کمبود اکسیژن در فضا، موتورهای موشک نیاز به اکسیدکننده دارند تا بتوانند احتراق را انجام دهند و ماهواره‌ها را به مدار بفرستند.
کارشناس هوا فضا در ادامه به ویژگی‌های فنی و مأموریت‌های ماهواره‌ها اشاره و عنوان می‌کند: ماهواره هدهد، که دارای استاندارد مکعبی است، مأموریت خود را در حوزه اینترنت اشیا باند باریک در بخش‌های کشاورزی، حمل‌ونقل و محیط‌زیست انجام خواهد داد. وزن این ماهواره حدود ۴ کیلوگرم است و به‌طور خاص برای انجام مأموریت‌های کوچک طراحی شده است.
بیات در توضیح ویژگی‌های دیگری از ماهواره هدهد بیان می‌کند: این ماهواره از نوع کیوبست ۱۰۰ است که پیشرانه ندارد، اما به‌دلیل داشتن سنسورهایی همچون ژیروسکوپ و بال‌هایی برای تنظیم موقعیت نسبی خود، قادر به حفظ موقعیت در مدار است. این ماهواره قادر به اصلاح مداری نیست، اما می‌تواند مسیر خود را تا پایان مأموریت حفظ کند.
وی به چالش‌های مرتبط با پرتاب ماهواره‌ها اشاره و می‌گوید: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، دستیابی به سرعت و ارتفاع کافی برای قرارگیری در مدار است. به‌طور معمول سرعت مناسب برای رسیدن به مدار نزدیک به ۷.۹ کیلومتر بر ثانیه یا ۲۸ هزار کیلومتر در ساعت است. اگر سرعت موشک کمتر از این مقدار باشد، ماهواره نمی‌تواند در مدار ثابت بماند و به زمین سقوط می‌کند.
کارشناس هوافضا ادامه می‌دهد: پس از قرار گرفتن در مدار، ماهواره‌ها دیگر نیازی به پیشرانه ندارند و می‌توانند بدون مصرف انرژی اضافی، مدت‌زمان زیادی در مدار باقی بمانند. البته هرچه مدار ماهواره بالاتر از سطح زمین باشد، عمر آن افزایش پیدا می‌کند.
بیات درباره ماهواره کوثر که توسط شرکت خصوصی امید فضا ساخته شده، توضیح می‌دهد: ماهواره کوثر در راستای مأموریت‌های کشاورزی و تصویربرداری طراحی شده است. این ماهواره که به‌عنوان نخستین ماهواره ایرانی در دسته کیوبست‌ها شناخته می‌شود، دارای دوربین‌هایی در طیف‌های NIR و RGB است که می‌تواند تصاویر با کیفیت بالا برای اپراتورها ارسال کند. وزن این ماهواره حدود ۳۰ کیلوگرم است و از ویژگی‌هایی همچون تصویربرداری با نرخ شش فریم در ثانیه بهره می‌برد.
وی به نحوه کنترل و نظارت بر ماهواره‌ها پرداخت و توضیح می‌دهد: ماهواره‌ها به‌طور معمول در باندهای فرکانسی خاص همچون موج رادیویی و میکروویو عمل می‌کنند و به‌محض عبور از بالای سر مرکز کنترل زمینی در ایران، داده‌هایی را به مرکز ارسال می‌کنند.
کارشناس هوافضا تأکید می‌کند: این ماهواره‌ها به‌دلیل نداشتن پیشرانه برای اصلاح مدار، تنها با استفاده از سنسورهایی همچون ژیروسکوپ و گیمبال می‌توانند موقعیت خود را در مدار حفظ کنند. این ویژگی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند که تا پایان عمر مأموریت خود در مدار باقی بمانند.
به گزارش ایمنا، پروژه‌های فضایی به‌ویژه با مشارکت شرکت‌های خصوصی، گامی مهم در توسعه فناوری فضایی ایران محسوب می‌شود. این ماهواره‌ها نه‌تنها در حوزه‌های مختلف کاربردی چون کشاورزی و اینترنت اشیا مفید هستند، بلکه نشان‌دهنده توانمندی‌های ایران در عرصه فضایی است.
پرتاب موفق این ماهواره‌ها، به‌ویژه از نظر تکنولوژیک و علمی، دستاوردی بزرگ برای صنعت فضایی ایران است و زمینه‌ساز توسعه‌های بیشتر در این حوزه خواهد شد.
نظر شما