به گزارش خبرگزاری ایمنا، کاهش مشعل‌سوزی و استفاده بهینه از گازهای زائد در صنایع نفتی ایران به‌عنوان یکی از موضوعات مهم و حیاتی این صنعت مطرح است. با توجه به اینکه صنعت نفت از عمده‌ترین منابع تولید گازهای زائد و انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران محسوب می‌شود، اجرای راهکارهای کاهش مشعل‌سوزی نه تنها می‌تواند به بهبود کارایی اقتصادی و کاهش هدررفت منابع کمک کند، بلکه تأثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی گسترده‌ای نیز دارد.
از این رو در چند سال گذشته، کارشناسان و پژوهشگران صنعت نفت به طور جدی به دنبال فناوری‌ها و روش‌هایی هستند که بتوانند این معضل را حل کرده و از گازهای زائد به عنوان منابع باارزش بهره‌برداری کنند.
یکی از راهکارهای مطرح در این حوزه، استفاده از فناوری‌های پیشرفته جمع‌آوری گازهای زائد است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته در صنایع نفت و گاز پیاده‌سازی شده است.
این فناوری‌ها با هدف جمع‌آوری گازهای خارج شده از چاه‌های نفت و هدایت آن‌ها به واحدهای فرآوری و ذخیره‌سازی، به کاهش مشعل‌سوزی و تولید محصولات تجاری کمک می‌کنند. به این ترتیب، گازهایی که به‌طور معمول هدر می‌روند، می‌توانند به عنوان منابعی برای تولید محصولات مختلف مانند گاز مایع (LPG) یا حتی مواد اولیه صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار گیرند.
فناوری تبدیل گاز به مایع (GTL) یکی دیگر از راهکارهای مهم در این حوزه است، این فناوری گازهای زائد را به فرآورده‌هایی همچون نفتا، دیزل و سوخت جت تبدیل می‌کند.
با توجه به ظرفیت بالای ایران در تولید گاز و فراوانی منابع نفت و گاز، این فناوری می‌تواند جایگزین مناسبی برای مشعل‌سوزی گاز در میادین نفتی کشور باشد. استفاده از GTL در بلندمدت به افزایش بهره‌وری و کاهش وابستگی به واردات فرآورده‌های نفتی منجر می‌شود و این امکان را فراهم می‌کند که منابع گازی به شکلی اقتصادی‌تر و کارآمدتر مورد استفاده قرار گیرند.
تزریق گازهای زائد به چاه‌های نفتی برای افزایش فشار مخزن و بهبود بازیافت نفت یکی دیگر از روش‌های مؤثر در کاهش مشعل‌سوزی است. این روش که در برخی از کشورهای نفت‌خیز موفقیت‌آمیز بوده است، به ایران نیز این امکان را می‌دهد تا از گازهای زائد به عنوان ابزاری برای بهبود فرآیند استخراج نفت بهره‌برداری کند.
در کنار این روش‌ها، بازیافت انرژی گرمایی تولید شده از مشعل‌سوزی می‌تواند یکی دیگر از راهکارهای کارآمد برای استفاده بهینه از گازهای زائد باشد. این فناوری با گرمای حاصل از سوزاندن گاز می‌تواند به انرژی قابل استفاده تبدیل شود و در صنایع دیگر یا در واحدهای تولید برق مورد استفاده قرار گیرد.
با وجود این راهکارها و مزایای قابل توجه، اجرای فناوری‌های کاهش مشعل‌سوزی در ایران با چالش‌های مهمی همراه است. یکی از مشکلات اساسی، کمبود زیرساخت‌های لازم و هزینه‌های بالای اجرای این فناوری‌هاست. به علاوه، فقدان نیروی متخصص و نیاز به آموزش نیروی انسانی، دیگر مانعی است که ممکن است در فرآیند اجرای این فناوری‌ها نقش ایفا کند.
فناوری‌های جمع‌آوری گازهای زائد
سعادت الله مولوی، کارشناس مهندس شیمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: جمع‌آوری گازهای زائد و جلوگیری از مشعل‌سوزی، یکی از اهداف مهم در صنعت نفت محسوب می‌شود. ما با استفاده از سیستم‌های پیشرفته جمع‌آوری گاز، می‌توانیم گازهایی که به‌طور معمول در فرآیند استخراج نفت به مشعل‌سوزی منجر می‌شوند را جمع‌آوری کرده و به واحدهای فرآوری یا ذخیره‌سازی هدایت کنیم. این فناوری در بسیاری از کشورها از جمله نروژ و کانادا به شکل گسترده به کار رفته است و می‌تواند برای ایران نیز راهگشا باشد.
وی می‌افزاید: این فناوری به کاهش هزینه‌های اقتصادی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. به‌علاوه جمع‌آوری گازهای زائد به جای سوزاندن آن‌ها، می‌تواند به تولید محصولات باارزش مانند ال‌پی‌جی (گاز مایع) یا گاز طبیعی فشرده (سی‌ان‌جی) منجر شود که خود می‌تواند به کاهش وابستگی ایران به واردات این محصولات کمک کند.
کارشناس مهندس شیمی ادامه می‌دهد: تکنولوژی GTL یا تبدیل گاز به مایع یکی از پیشرفته‌ترین روش‌ها در این حوزه است. این فناوری گاز طبیعی را به محصولات قابل‌فروش مانند نفتا، دیزل و سوخت جت تبدیل می‌کند. در کشورهایی که حجم زیادی از گازهای زائد دارند، این تکنولوژی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی از مشعل‌سوزی جلوگیری کند و منجر به تولید محصولات تجاری با ارزش افزوده بالا شود.
مولوی خاطرنشان می‌کند: اگرچه سرمایه‌گذاری در این فناوری به دلیل هزینه‌های بالای نصب و راه‌اندازی ممکن است چالش‌هایی داشته باشد، اما در بلندمدت به دلیل سودآوری و کاهش هدررفت منابع طبیعی، می‌تواند به صنعت نفت ایران کمک شایانی کند. به‌ویژه در مناطقی که دسترسی به بازارهای صادراتی وجود دارد، تولید فرآورده‌های GTL می‌تواند یک مزیت رقابتی ایجاد کند.
تزریق گاز در چاه‌های نفتی
وی با اشاره به تزریق گازهای زائد به چاه‌های نفتی برای افزایش فشار مخازن می‌گوید: این موضوع راهکاری است که علاوه بر کاهش مشعل‌سوزی به بهبود بازیافت نفت نیز کمک می‌کند. این فناوری سال‌هاست که در کشورهای نفت‌خیز مانند آمریکا و عربستان سعودی به کار گرفته می‌شود و نتایج موفقی داشته است. این روش می‌تواند به ویژه برای میادین نفتی ایران که دچار کاهش فشار شده‌اند، سودمند باشد.
کارشناس مهندس شیمی توضیح می‌دهد: برای اجرای موفق این فناوری، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و تجهیزات پیشرفته است. یکی از مشکلات این فناوری در ایران، کمبود تجهیزات لازم و دانش فنی کافی است همچنین، این روش به‌ویژه در میادین نفتی که در حال کاهش تولید هستند، می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
مولوی تاکید می‌کند: بازیافت انرژی گرمایی از مشعل‌سوزی یکی از راهکارهای مهم برای کاهش هدررفت انرژی است. با این روش گرمای تولید شده از مشعل‌سوزی به انرژی قابل استفاده تبدیل می‌شود که می‌تواند در نیروگاه‌های نزدیک یا در فرآیندهای صنعتی دیگر به کار رود.
وی این روش را به‌عنوان یک راه‌حل هوشمندانه برای کاهش هزینه‌های انرژی معرفی و عنوان می‌کند: استفاده از گرمای بازیافتی از مشعل‌سوزی، نه‌تنها در کاهش آلودگی زیست‌محیطی مؤثر است، بلکه می‌تواند در کاهش هزینه‌های انرژی نیز نقش مؤثری ایفا کند. این روش به‌ویژه برای مناطقی که از انرژی برق کافی برخوردار نیستند، می‌تواند بسیار مفید باشد.
کارشناس مهندس شیمی تصریح می‌کند: یکی از چالش‌های اساسی در پیاده‌سازی فناوری‌های کاهش مشعل‌سوزی در ایران، کمبود زیرساخت‌های لازم است. اجرای این فناوری‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجه و استفاده از تجهیزات پیشرفته است که در برخی مناطق نفت‌خیز ایران در دسترس نیست.
مولوی ادامه می‌دهد: علاوه بر زیرساخت‌ها، نیاز به نیروی انسانی متخصص و آموزش‌دیده نیز وجود دارد. بسیاری از این فناوری‌ها پیچیده و نیازمند دانش فنی پیشرفته هستند. با این حال اگر این فناوری‌ها اجرا شوند، می‌توانند به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها کمک کنند.
اثرات زیست‌محیطی فناوری‌های کاهش مشعل‌سوزی
وی تصریح می‌کند: از جنبه زیست‌محیطی، کاهش مشعل‌سوزی به معنای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا است، استفاده از فناوری‌های بازیابی گاز می‌تواند به حفظ منابع طبیعی و بهبود کیفیت هوای مناطق نفت‌خیز کمک کند.
کارشناس مهندس شیمی تاکید می‌کند: کاهش مشعل‌سوزی، تنها یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه از نظر زیست‌محیطی نیز بسیار حیاتی است. به‌ویژه در مناطقی که مردم در نزدیکی چاه‌های نفت زندگی می‌کنند، کاهش مشعل‌سوزی می‌تواند به کاهش بیماری‌های تنفسی و بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند.
به گزارش ایمنا، بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته برای کاهش مشعل‌سوزی در صنعت نفت ایران می‌تواند به نتایج قابل‌توجهی منجر شود. به اعتقاد کارشناسان، اجرای روش‌های مختلف مانند جمع‌آوری گازهای زائد، تبدیل گاز به مایع (GTL)، تزریق گاز و بازیافت حرارتی به افزایش بازدهی و سودآوری در صنعت نفت می‌انجامد و به مدیریت بهینه منابع کمک می‌کند. از سویی دیگر، کاهش مشعل‌سوزی به شکل مستقیم بر کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی مؤثر است و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به حداقل می‌رساند.
این رویکرد، پیامدهای مثبتی بر سلامت جامعه و کاهش اثرات زیان‌بار آلودگی‌های جوی بر جوامع محلی و اکوسیستم‌های طبیعی خواهد داشت. حمایت و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند از سوی دولت و صنعت نفت، پیش‌نیاز تحقق این راهکارها در سطح ملی به شمار می‌آید. تأمین منابع مالی و بسترسازی مناسب برای توسعه و استفاده از فناوری‌های بازیابی گاز، به ارتقای توانمندی‌های صنعتی ایران کمک می‌کند و همزمان، گامی در راستای مسئولیت‌های اجتماعی و محیط‌زیستی برداشته می‌شود.
در کنار این اقدامات، لازم است برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های لازم جهت کاهش مشعل‌سوزی به عنوان بخشی از استراتژی‌های توسعه پایدار صنعت نفت در نظر گرفته شود و همکاری مستمر با بخش‌های خصوصی و پژوهشی نیز تقویت گردد. اجرای گسترده این فناوری‌ها به نحوی که در تمام مناطق نفت‌خیز کشور به‌کار گرفته شود، گامی اساسی در مسیر پایداری و توسعه صنعتی است.
نظر شما