به گزارش خبرگزاری ایمنا قلم‌زنی یکی از کهن‌ترین و اصیل‌ترین هنرهای دستی ایران به‌ویژه در اصفهان، جایگاهی ویژه دارد؛ این هنر که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین دارد، به‌واسطه ظرافت و دقت بالا در حکاکی روی فلزات گران‌بها همچون طلا، نقره و مس شناخته می‌شود.
در سال‌های اخیر، هنرمندان و مسئولان اصفهانی با هدف حفاظت از اصالت این هنر و معرفی بیشتر آن به جهان، گام‌های مؤثری برای ثبت جهانی قلم‌زنی برداشته‌اند و اکنون، با حمایت‌های اتاق بازرگانی اصفهان و دیگر نهادهای مرتبط، این هنر اصیل ایرانی در فهرست ثبت جهانی یونسکو قرار گرفت؛ اقدامی که می‌تواند زمینه‌ساز افزایش اعتبار بین‌المللی و رونق اقتصادی برای هنرمندان و تولیدکنندگان این عرصه باشد.
بر این اساس مجدالدین تاج، رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: قلم‌زنی یکی از هنرهای اصیل است که روی فلزات مختلفی همچون طلا، نقره و مس انجام می‌شود. ویژگی مهم آن این است که تمام فرایند کار، از طراحی تا حکاکی و پرداخت نهایی، به صورت دستی توسط هنرمندان صورت می‌گیرد. این هنر به دلیل مهارت، دقت و ظرافت لازم، لذت انجام کار را برای هنرمندان دوچندان می‌کند و همین ویژگی‌هاست که آن را از سایر هنرهای دستی متمایز می‌سازد.
دغدغه ثبت جهانی و چالش‌های بین‌المللی
وی در ادامه با اشاره به دغدغه‌های موجود برای ثبت جهانی این هنر می‌افزاید: یکی از نگرانی‌های ما این بود که کشورهای دیگر، همچون آذربایجان، نیز مدعی این هنر شوند؛ مشابه آنچه در مورد مفاخر ادبی ما، همچون مولانا و مولوی، اتفاق افتاده است. بنابراین برای ما بسیار مهم بود که قلم‌زنی اصفهان به نام هنرمندان این شهر و کشور ایران ثبت شود.
رئیس صنایع دستی اصفهان در ادامه تصریح می‌کند: مرحله اول ثبت جغرافیایی و ملی این هنر انجام شده است؛ در مرحله بعد، پرونده برای ثبت جهانی آماده و ارسال شده است. اتاق بازرگانی اصفهان از لحاظ تأمین مالی این ثبت حمایت کامل را انجام داد و اتحادیه صنایع دستی نیز به صورت فنی پرونده را تکمیل کرد.
تاج درباره تأثیرات ثبت جهانی این هنر بر شناخته شدن آن در سطح بین‌المللی می‌گوید: ثبت جهانی قلم‌زنی اصفهان می‌تواند هویت و اصالت این هنر را تضمین کند. این امر به هنرمندان اصفهان این امکان را می‌دهد که آثار خود را با هولوگرام و نشان اصالت ارائه دهند و در بازارهای جهانی به فروش برسانند. با این کار، هنرمندان می‌توانند مطمئن باشند که آثارشان با نام اصفهان و ایران شناخته شده و ارزش افزوده بیشتری برای آن‌ها ایجاد می‌شود.
وی در ادامه به تأثیر قلم‌زنی بر دیگر رشته‌های صنایع دستی اشاره و خاطرنشان می‌کند: قلم‌زنی اصفهان به عنوان یک هنر برجسته و شاخص، تأثیر مستقیمی بر دیگر رشته‌های صنایع دستی داشته و به رشد و رونق آن‌ها کمک کرده است. اصفهان توانسته است در دو عنوان بسیار مهم، یعنی صنایع دستی و شهر خلاق، جایگاه ویژه‌ای را در دنیا کسب کند که این امر بدون شک در حوزه اقتصادی و هنری تأثیرات بسیاری داشته است.»
چالش‌های صنایع دستی و نیاز به حمایت دولت
رئیس صنایع دستی اصفهان در خصوص چالش‌های موجود برای هنرمندان صنایع دستی می‌گوید: مشکل اصلی ما در حال حاضر بازار فروش و بازاریابی است. صنایع دستی در اصفهان به بهترین شکل ممکن تولید می‌شود، اما مشکل ما در فروش و صادرات آن‌هاست. برای رسیدن به درآمد پایدار در این حوزه، نیاز است که دولت و حاکمیت از صادرات صنایع دستی حمایت کنند و زیرساخت‌های لازم برای آن را فراهم کنند.
تاج با اشاره به افزایش قیمت مواد اولیه و نوسانات نرخ ارز ادامه می‌دهد: نوسانات ارزی باعث افزایش قیمت مواد اولیه شده است و این موضوع قیمت تمام‌شده محصولات را بالا برده است. هنرمندان برای تهیه مواد اولیه با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند و این امر نیازمند حمایت و دخالت دولت است تا مواد اولیه با قیمت مناسب به دست هنرمندان برسد.
وی درباره نقش جامعه محلی در حفظ و ترویج هنر قلم‌زنی می‌افزاید: جامعه محلی نقش بسیار مهمی در حفظ و ترویج این هنر دارد. هنرمندان باید بتوانند با بالاترین کیفیت ممکن آثار خود را تولید کنند و این امر نیازمند حمایت‌های دولتی و محلی است. زنجیره تولید، از مواد اولیه تا فروش نهایی باید به بهترین شکل ممکن باشد تا ارزش افزوده ایجاد شود.
رئیس صنایع دستی اصفهان در خصوص آموزش و انتقال این هنر به نسل‌های جدید اظهار می‌کند: در اتحادیه کسب‌وکار صنایع دستی، بسترهایی برای آموزش ایجاد شده است. هنرمندان نه‌تنها مهارت‌های فنی قلم‌زنی، بلکه روش‌های فروش، بازاریابی و برندسازی را نیز فرامی‌گیرند. اما نکته مهم این است که اگر بازار فروش و درآمدزایی مناسب برای این هنر فراهم نشود، انگیزه کافی برای یادگیری و آموزش در نسل‌های جدید ایجاد نخواهد شد.»
در انتها تاج با اشاره به اهمیت ثبت جهانی قلم‌زنی اصفهان می‌گوید: این ثبت نه‌تنها برای هنرمندان اصفهان، بلکه برای کل کشور اهمیت دارد. امیدواریم با ثبت جهانی این هنر، بتوانیم نام ایران و اصفهان را بیش از پیش در سطح بین‌المللی مطرح کنیم و از این طریق به رونق بیشتر صنایع دستی کشور کمک کنیم.
ثبت جهانی قلم‌زنی، فرصتی برای معرفی این هنر به جهان
مهدی عسگری، هنرمند قلم‌زنی نیز به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: قلم‌زنی هنری است که در آن با استفاده از ضربات قلم و چکش روی فلز نقش‌های برجسته و زیبا ایجاد می‌شود. این هنر ویژگی‌های منحصربه‌فردی از جمله برجسته‌سازی، استفاده از رنگ و ایجاد حجم دارد. این تکنیک‌ها قلم‌زنی را از سایر هنرهای دستی، همچون گچ‌بری‌های فرنگی یا کارهای چدنی متمایز کرده است. هنر ما زنده است و با دست خلق می‌شود، نه با دستگاه و پرس.
وی در ادامه با اشاره به تأثیر ثبت جهانی قلم‌زنی می‌افزاید: ثبت جهانی قلم‌زنی اصفهان تأثیر بسیار بزرگی بر شناخته شدن این هنر در سطح بین‌المللی خواهد داشت. در حال حاضر نزدیک به چهار هزار هنرمند قلم‌زن در اصفهان و کشورهای دیگر مشغول به فعالیت هستند. هرچند که قلم‌زنی تا حدی در برخی کشورها شناخته شده است، اما هنوز به جایگاه کامل خود نرسیده است. ثبت جهانی می‌تواند فرصتی باشد تا مردم دنیا با این هنر آشنا شوند و ارزش‌های آن را بشناسند.
چالش‌های پیش‌روی هنرمندان قلم‌زن
هنرمند قلم‌زنی با اشاره به مشکلاتی که هنرمندان قلم‌زن با آن مواجه هستند، اظهار می‌کند: بزرگ‌ترین مشکل ما فروش محصولات است؛ مواد اولیه مثل نقره بسیار گران شده است و بسیاری از هنرمندان توان خرید این مواد را ندارند. یادم است که حدود ۱۰ تا ۱۵ سال پیش با نقره کار می‌کردیم، اما اکنون قیمت نقره بسیار بالا رفته است و بسیاری از همکارانم به همین دلیل این شغل را ترک کرده‌اند. همچنین هزینه‌های بالای ساخت‌وساز و نبود حمایت مالی باعث شده است که هنرمندان از این حرفه دور شوند.
عسگری درباره آموزش نسل‌های جدید نیز توضیح می‌دهد: آموزش قلم‌زنی به نسل‌های جدید کافی نیست و هزینه‌های آن هم بالاست. بسیاری از هنرجویان وقتی می‌بینند که درآمد کافی از این حرفه به دست نمی‌آید، آن را رها می‌کنند. برای تهیه ابزارهای اولیه باید میلیون‌ها تومان هزینه کرد، اما وقتی دستمزدها خیلی پایین است، دیگر انگیزه‌ای برای ادامه کار وجود ندارد.
وی در ادامه با اشاره به نقش جامعه محلی اصفهان در حفظ و ترویج قلم‌زنی می‌گوید: جامعه محلی اصفهان همیشه از این هنر حمایت کرده است؛ بازارهای محلی و کارگاه‌های قلم‌زنی در اصفهان فعال هستند و بسیاری از خانواده‌ها فرزندانشان را تشویق می‌کنند تا این هنر را یاد بگیرند. اما باز هم مسئله فروش محصولات مطرح است. تولیدکنندگان زیادی در این بازار فعال هستند، اما به دلیل نبود تقاضای کافی، محصولات انبار می‌شود و فروش مناسبی ندارد.
راهکارهایی برای حفظ و توسعه قلم‌زنی
هنرمند قلم‌زنی با تأکید بر ضرورت حمایت دولت از این هنر یادآوری می‌کند: دولت باید حمایت بیشتری از هنرمندان قلم‌زن داشته باشد. صادرات محصولات بسیار کم شده و این موضوع به ما ضربه زده است. اگر دولت حمایت نکند و بازار صادرات باز نشود، بسیاری از هنرمندان مجبور به ترک این حرفه خواهند شد، همچنین نیاز است مردم بیشتر از این هنر حمایت کنند تا بتوانیم آن را حفظ کنیم. اگر همین روند ادامه پیدا کند، این هنر در آینده نزدیک به‌شدت محدود خواهد شد.
به گزارش ایمنا، با توجه به تلاش‌های مستمر هنرمندان و مسئولان اصفهانی برای ثبت جهانی قلم‌زنی، می‌توان انتظار داشت که این هنر فاخر ایرانی در عرصه بین‌المللی به جایگاه شایسته خود دست یابد. ثبت این هنر به‌عنوان میراث فرهنگی، نه‌تنها به حفظ و احیای اصالت آن کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای بازاریابی و فروش محصولات صنایع دستی ایجاد خواهد کرد، همچنین این اقدام می‌تواند به توسعه گردشگری فرهنگی و افزایش آگاهی مردم از تاریخ و هنر غنی ایران بینجامد، در نهایت حمایت‌های دولت و نهادهای مربوطه از هنرمندان و صنایع دستی می‌تواند به تحقق اهداف اقتصادی و اجتماعی در این حوزه کمک کند و موجب تداوم و رونق قلم‌زنی به‌عنوان یک میراث فرهنگی زنده شود.
نظر شما