به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، بسیاری از شهرها در سراسر جهان بر اساس مکان‌های دیدنی نمادینشان شناخته می‌شود، برای مثال، پاریس با برج ایفل، نیویورک با مجسمه آزادی، سیدنی با خانه اپرای سیدنی و آتن با آکروپولیس در ذهن‌ها به تصویر کشیده می‌شود. برنامه‌ریزان و مسئولان شهری باید هنگام طراحی آینده این شهرها، اهمیت مکان‌های نمادین را در نظر داشته باشند که نه‌تنها از لحاظ زیبایی‌شناختی به ارزش شهر می‌افزاید بلکه بخشی از فرهنگ، هویت و تاریخ آن شهر است.
اعیان‌نشین شدن یا اعیانی‌سازی فرایندی است که طی آن، محله‌ای قدیمی یا فقیرنشین در یک شهر به محله طبقه متوسط تبدیل می‌شود. در این فرایند مسکن بهبود پیدا می‌کند، ساختمان‌های مدرن جایگزین ساختمان‌های قدیمی می‌شود و مشاغل جدید راه‌اندازی می‌شود که در کنار این مزایا می‌تواند اثرات منفی بر هویت شهر داشته باشد، بناهای شاخص فرهنگی ممکن است حذف شود و شیوه زندگی ساکنان شهر دستخوش تغییر شود.
اهمیت حفاظت شهری
منظور از حفاظت شهری حفظ بخش‌هایی از شهر است که دارای اهمیت تاریخی، فرهنگی یا معماری است و می‌تواند شامل ساختمان‌ها، مکان‌ها و مناظر باشد. هدف حفاظت شهری حفظ این آثار به شکل اولیه و بدون تغییر نیست چراکه ساختمان‌های کمی در جهان وجود دارد که باید به‌طور کامل به شکل اصلی خود حفظ شود؛ بلکه بیشتر ساختمان‌ها را می‌توان با طراحی‌های جدید انطباق داد و از آن‌ها نگهداری کرد.
هنگام برنامه‌ریزی حفاظت شهری، معیارهای خاصی برای تعیین اینکه چه آثاری در یک منطقه معین شایسته حفاظت هستند، استفاده می‌شود که بعضی از این موارد عبارت از شایستگی معماری یا تاریخی، سبک، اهمیت اجتماعی، ارتباط با افراد یا گروه‌های مهم، اهمیت جغرافیایی و منحصربه‌فرد بودن هویت و اصالت است.
جوامع می‌توانند با استفاده مجدد از ساختمان‌های قدیمی به جای ساخت بناهای جدید، در هزینه و انرژی صرفه‌جویی کنند، تخمین زده می‌شود که حفاظت شهری تا ۵۰ درصد در هزینه ساخت یک سازه جدید صرفه‌جویی کند. در فرایند بازسازی ساختمان‌های قدیمی‌تر برای استفاده مجدد، ارزش کاری بیشتر از میزان سرمایه است، به این معنی که مشاغل بیشتری ایجاد می‌شود و از منابع کمتری استفاده می‌کند و به این ترتیب اقتصاد منطقه را رونق می‌بخشد.
هجوم ساکنان با درآمد بالاتر و مشاغل جدید طی فرایند اعیانی‌سازی می‌تواند مناطق شهری فراموش‌شده را احیا کند و گردشگری را در آن مناطق افزایش دهد که اگر با حفاظت شهری همراه باشد مزایای بسیاری از حفظ هویت منطقه گرفته تا توسعه اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
برنامه‌ریزی فضایی
برنامه‌ریزی فضایی باید برای ایجاد خط مشی عمومی، مقررات و استانداردهای اقدامات مناسب مرتبط با توسعه اسناد برنامه‌ریزی نیازهای مربوط به حفاظت از میراث فرهنگی را شناسایی کند. به‌عنوان مثال، برنامه‌ریزان فضایی در لهستان، قوانینی را برای حفظ آثار تاریخی و میراث ملی لهستان ایجاد کرده‌اند که موارد مشخص‌شده عبارت از آثار تاریخی از جمله اماکن باستانی و بناهای تاریخی، جغرافیایی، زمین‌شناسی و تفریحی همچون فضاهای سبز عمومی است.
فرایند برنامه‌ریزی فضایی شامل شناخت روندهای ضروری توسعه فضایی، تقاضا و نیازهای یک منطقه و اثرات اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی توسعه است. برنامه‌ریزان فضایی باید همه گزینه‌ها را از طریق تجسم رویکردهای استراتژیک مختلف تجزیه و تحلیل کنند و با ارزیابی پایداری و نیازهای زیست‌محیطی یک منطقه، گزینه‌های جایگزین را ارائه دهند.
حفاظت از معماری
یونسکو میراث فرهنگی را به دو دسته ملموس و ناملموس طبقه‌بندی کرده است، میراث ملموس به دو دسته منقول و غیرمنقول تقسیم می‌شود که ساختمان‌ها از جمله بناهای تاریخی و محوطه‌های باستانی که به‌عنوان میراث معماری شناخته می‌شود، در گروه میراث ملموس غیرمنقول قرار می‌گیرد. حفاظت از معماری فرایندی است که طی آن یکپارچگی طراحی، تاریخی و مصالح یک ساختمان از طریق مداخلات استراتژیک با برنامه‌ریزی دقیق حفظ می‌شود. به منظور افزایش پایداری یک میراث معماری باید شرایط محیطی و تغییراتی که طی فرایند اعیانی‌سازی در شهرها ایجاد می‌شود، کمترین اثر را بر ساختار آن داشته باشد و در بسیاری از موارد لازم است که شکل اصیل ساختمان از طریق مرمت حفظ شود.
مرمت آثار تاریخی نیازمند دانش عمیقی از تاریخچه معماری و ساخت یک سازه است و مطالعات گسترده و تجزیه و تحلیل عمیقی را می‌طلبد. سنجش ارزش یک بنا در انتقال پیامی از خاستگاه آن، قسمت مهمی در فرایند حفاظت از معماری است. مدل رتبه‌بندی اصالت، یک سیستم رتبه‌بندی و ارزیابی اعتبار و ارزش آثار معماری است که شامل مؤلفه‌هایی از جمله فرم و طرح، مواد و مصالح، کاربری، موقعیت مکانی، تکنیک‌های ساخت و دیگر موارد است.
برنامه‌ریزی پایداری
توسعه پایدار نیازهای زمان حال را بدون به خطر انداختن توانایی نسل آینده برای برآوردن نیازهای خود برآورده می‌کند و نگرانی‌های زیست‌محیطی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را در بر می‌گیرد که رسیدن به این هدف با حفاظت شهری همسو است. هرچند بعضی از برنامه‌ریزان هنگام تلاش برای ایجاد شهرهای پایدارتر فرهنگ را نادیده می‌گیرند اما برنامه‌ریزی پایداری می‌تواند مکمل حفاظت شهری باشد.
برای مثال، شهر بندری تاریخی بوردو که یک میراث جهانی است، بیش از هر شهر دیگری در فرانسه ساختمان‌های محافظت‌شده دارد و در حالی که بناهای تاریخی، بخش حفاظت‌شده و مناظر تاریخی آن تحت حفاظت یونسکو است، اما همچنان شهری پایدار است. بوردو طی دو دهه گذشته، تحت یک فرایند تحول شهری شدید قرار گرفته و ضمن تأکید بر برنامه‌ریزی پایدار، میراث خود را حفظ کرده است.
در حال حاضر ۵۸ بنای تاریخی طبقه‌بندی شده در بوردو وجود دارد و ۲۸۹ اثر تاریخی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است، بناهای تاریخی به دلایل معماری، تاریخی یا هنری که منافع عمومی جامعه را برآورده می‌کند، محافظت می‌شود. شعاع ۵۰۰ متری از بناهای تاریخی جز مناطق حائل در این شهر است و ۱۵۰ هکتار منطقه حفاظت‌شده دارد. برنامه‌ریزان بوردو با «موزه سازی» مخالف هستند و تمرکز آن‌ها بر ایجاد یک شهر زنده تاریخی، نه موزه‌ای برای میراث تاریخی است.
برنامه‌ریزی اجتماعی
برنامه‌ریزی اجتماعی زمینه‌ساز شناخت صحیحی از فرهنگ جامعه است و می‌تواند به حفظ میراث جامعه کمک کند. تعریف جامعه در برنامه‌ریزی اجتماعی، افراد ساکن در یک منطقه جغرافیایی است که علایق، ارزش‌ها و باورهای مشترکی دارند و دارایی‌های تاریخی آن منطقه برایشان اهمیت دارد. برنامه‌ریزی اجتماعی باید شناخت صحیحی از اعیانی‌سازی و جنبه‌های مثبت آن برای اعضای جامعه ایجاد کند تا همکاری آن‌ها را در حفاظت از دارایی‌های فرهنگی مشترکشان جذب کند.
شناخت مشکلات جامعه، تجزیه و تحلیل و ارزیابی مشکلات گام اساسی در برنامه‌ریزی اجتماعی مؤثر است و نتیجه‌بخش بودن برنامه‌های عملیاتی را تضمین می‌کند. توسعه جامعه مبتنی بر دارایی، از نقاط قوت موجود در جوامع همچون مهارت‌های شهروندان و تعهد انجمن‌های شهری استفاده می‌کند و فهرستی از این دارایی‌ها تهیه می‌کند. شناخت دارایی‌های یک جامعه می‌تواند فرایند تصمیم‌گیری برای حل مشکلات را تسهیل کند و بر سرمایه‌گذاری محلی به‌منظور حفظ میراث آن جامعه متمرکز باشد.
طراحی شهری
حفاظت از شهر نیازمند تعامل و همکاری مستمر بین برنامه‌ریزی شهر و دیگر بخش‌های ذکرشده است، تنها از طریق برنامه‌ریزی مدبرانه و مشارکت اجتماعی است که طراحان شهری می‌توانند میراث یک شهر را حفظ کنند و در عین حال شهری قابل زندگی برای نسل‌های کنونی و آینده ارائه دهند. طرح‌ها و اسناد مختلفی در این تلاش‌ها استفاده می‌شود که در ادامه به بعضی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.
طرح جامع
طرح جامع، بنیادی‌ترین طرح برای یک شهر است که اطلاعات زمینه‌ای را در اختیار برنامه‌ریزان قرار می‌دهد و مبنایی برای تصمیمات برنامه‌ریزی، منطقه‌بندی و تخصیص سرمایه ایجاد می‌کند تا جهت کلی توسعه و رشد آینده شهر مشخص باشد.
طرح حفاظت تاریخی
طرح حفاظت تاریخی بر تاریخ، هویت تاریخی و میراث یک شهر به‌عنوان پایه‌ای برای احیای مجدد، رشد، ایجاد شغل و گردشگری تأکید می‌کند و می‌توان آن را همراه با طرح جامع و یا مستقل از آن تدوین کرد. این نوع طرح به ارتباط جامعه با منابع تاریخی و توسعه آن کمک می‌کند و توصیه‌هایی برای اجرای اقدامات، استراتژی‌ها و ابزارهای حفاظت از شهر ارائه می‌دهد.
بررسی منابع تاریخی
بررسی منابع تاریخی یک ابزار برنامه‌ریزی است که برای کمک به شهرها در شناسایی بناهای تاریخی و قرار دادن آن‌ها در یک بافت تاریخی محلی، ایالتی یا ملی استفاده می‌شود. در واقع این ابزار بخشی از فرایند ارزیابی است و بناهایی را که باید محافظت شود، مشخص می‌کند و راهکاری برای اجرای اهداف حفاظتی در طراحی شهری ارائه می‌دهد.
طرح‌های احیای مرکز شهر
این نوع طرح‌ها همه جنبه‌های منطقه تجاری شهر را بررسی می‌کند و از فرایند برنامه‌ریزی برای درگیر کردن بخش‌های مختلف جمعیت شهر در احیای آن استفاده می‌کند. طرح‌های احیا به چالش‌های مربوط به شرایط فیزیکی و زیبایی‌شناسی یک منطقه از شهر می‌پردازد و تلاش می‌کند مرکز شهر را به‌عنوان یک مقصد توریستی، خرید، غذاخوری و سرگرمی بازسازی کند، کسب‌وکارهای موجود را تقویت کند و مسیر ایجاد مشاغل جدید را هموار کند.
طرح‌های فرهنگی
برنامه‌های فرهنگی جنبه‌هایی از هویت فرهنگی یک شهر را مشخص می‌کند که می‌تواند منجر به ایجاد شغل، رونق گردشگری و توسعه شود. ساختمان‌های فرهنگی، هنرهای تجسمی و نمایشی، رسانه، آموزش هنر، صنایع دستی، هنرهای گرافیکی، بازی‌های دیجیتال و رسانه بر حفاظت از شهر تأثیر بسزایی دارد.
نظر شما