به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، محیط‌های روستایی مرکز پروژه‌های توسعه اجتماعی هستند و حوزه‌های متنوعی در آنها وجود دارد که با هدف پرداختن به شرایط زندگی، دسترسی به امکانات اولیه و راه‌هایی برای تأمین معاش اقتصادی انجام می‌شود که از آن جمله می‌توان به احداث چاه برای بهره‌مندی از آب تمیز، ساخت مدارس، ارائه مراقبت‌های بهداشتی و معرفی روش‌های کشاورزی پایدار اشاره کرد.
تأثیر پروژه‌های اجتماعی بر رشد مناطق روستایی
پروژه‌های اجتماعی همگانی می‌تواند تأثیر عمیق و مثبتی بر همبستگی و کیفیت زندگی در جوامع روستایی داشته باشد، مشروط بر اینکه با در نظر گرفتن زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی، درک نیازها و اولویت‌های خاص هر جامعه، مشارکت فعالانه جامعه محلی و با تأکید بر پایداری طراحی و اجرا شود. این پروژه‌ها باید توانمندی‌های محلی را تقویت و به ایجاد تغییرات پایدار و معنادار در زندگی مردم کمک کنند.
پروژه‌های اجتماعی نظیر ساخت مراکز بهداشتی، مدارس و زیرساخت‌های لازم می‌تواند به بهبود دسترسی به خدمات اساسی همچون مسکن، آموزش، آب و بهداشت عمومی کمک کند و کیفیت زندگی در مناطق روستایی را افزایش دهد. پروژه‌های همگانی با ایجاد فرصت‌های شغلی و تسهیل دسترسی به منابع و بازارها، به تقویت اقتصاد محلی کمک می‌کند. تمرکز بر تولیدات محلی، کارآفرینی و توسعه صنایع کوچک می‌تواند به افزایش درآمد خانواده‌ها و تقویت اقتصاد روستایی منجر شود.
یکی از مهم‌ترین آثار توسعه پروژه‌های اجتماعی همگانی در روستاها، تقویت پیوندهای اجتماعی و همبستگی در جوامع روستایی است، از طریق فعالیت‌های گروهی و مشارکت‌های اجتماعی، افراد به هم نزدیک‌تر می‌شوند و همکاری‌های مؤثرتری برای رسیدن به اهداف مشترک شکل می‌گیرد. این پروژه‌ها می‌تواند به ایجاد شبکه‌های همکاری و مشارکت بین جوامع روستایی و دیگر نهادها، سازمان‌ها و دولت‌ها کمک کند، این همکاری‌ها می‌تواند به تبادل اطلاعات، منابع و بهترین شیوه‌های اجرا منجر شود و به رشد پایدار مناطق روستایی کمک کند.
ارزیابی پروژه‌های اجتماعی در روستا
واقعیت این است که برای ارزیابی موفقیت پروژه‌های اجتماعی، ترکیبی متعادل از روش‌های کمی و کیفی ضروری است. این روش‌ها باید با درک عمیقی از وضعیت و زمینه‌های فرهنگی جامعه مقصد همراه باشد و توجه به پایداری بلندمدت تغییراتی که این پروژه‌ها فراهم می‌آورد، باید در نظر گرفته شود، بنابراین باید به شیوه‌ای فراتر از اعداد و ارقام به نتایج پروژه‌ها نگاه کرد تا بتوان ارزیابی دقیقی از تأثیر این پروژه‌های اجتماعی در مناطق روستایی به دست آورد. به منظور ارزیابی میزان موفقیت یک پروژه اجتماعی باید بررسی کرد که چه میزان از موانع را در نظر گرفته و تا چه حد به هدف پایداری نزدیک است.
هیچ دو جامعه روستایی مشابه نیست و موفقیت یک پروژه به مواردی بیش از یک فهرست منابع یا خدمات ارائه‌شده بستگی دارد، موفقیت اصلی زمانی حاصل خواهد شد که آن پروژه نیازهای فرهنگی، اقتصادی یا اجتماعی جامعه مقصد را برآورده کرده باشد. به‌عنوان مثال، در نظر گرفتن باورهای محلی درباره بهداشت و درمان در طراحی یک برنامه پزشکی در نواحی کم‌جمعیت می‌تواند تأثیر گسترده‌ای بر موفقیت آن برنامه داشته باشد، یک سیستم آبیاری جدید باید به شیوه‌های کشاورزی سنتی و حقوق آب جامعه توجه کند تا به اهداف خود برسد. پروژه‌هایی که با دانش و ارزش‌های محلی هم‌خوانی دارد، در طول زمان مؤثرتر و پایدارتر خواهد بود.
اندازه‌گیری‌های کمی
معیارهای کمی اغلب ساده‌ترین راه را برای ارزیابی موفقیت یک پروژه اجتماعی ارائه می‌دهد. برای بسیاری از سازمان‌ها، موفقیت در ابتدا با شمارش خروجی‌ها اندازه‌گیری می‌شود؛ چند چاه ساخته شده است؟ چند واکسن تزریق شده است؟ چند کودک پس از افتتاح مدرسه ثبت‌نام کرده‌اند؟ این اعداد نمایی سریع از وسعت یا اندازه پروژه ارائه می‌دهد، برای مثال اگر در جامعه‌ای که پیش‌تر هیچ چاهی نداشت، ۱۰ چاه حفر شود، افزایش دسترسی به آب تمیز به‌وضوح قابل مشاهده است، اگر کتاب‌های درسی بین ۵۰۰ کودک توزیع شده باشد، افزایش منابع آموزشی غیرقابل انکار است، اما این معیارهای کمی بخشی از داستان را روایت می‌کند.
شاخص‌هایی که بر تعداد ورودی و خروجی متمرکز است تنها می‌تواند تصویری از دامنه عملکرد برنامه ارائه دهد، اما نمی‌تواند بیانگر عمق اثر پروژه باشد. به‌عنوان مثال، دانستن اینکه ۱۰۰ زن در یک مهارت جدید آموزش دیده‌اند، نمی‌تواند بینشی درباره این مسئله ارائه دهد که آیا آنها می‌توانند از این مهارت برای کسب درآمد یا بهبود کیفیت زندگی خود استفاده کنند، درواقع اعداد به‌تنهایی نمی‌توانند تأثیرات بلندمدت پروژه و تجربیات واقعی افراد درگیر در آن را اندازه‌گیری کنند.
اندازه‌گیری‌های کیفی، شنیدن صدای جامعه
برای درک بهتر این موضوع که یک پروژه اجتماعی چگونه نیازهای واقعی جامعه را برآورده می‌کند، باید به تجربیات و نظرات افرادی اتکا کرد که به‌طور مستقیم تحت تأثیر آن قرار گرفته‌اند. برای مثال اجرای یک پروژه آب آشامیدنی در یک روستا ممکن است در ظاهر موفق به نظر برسد، اما اگر این تأسیسات دور از خانه‌های مردم باشد یا نیاز به فرایند نگهداری پیچیده‌ای داشته باشد، به اندازه کافی مؤثر نخواهد بود.
اهمیت روش‌های اندازه‌گیری کیفی از جمله مصاحبه‌ها، گروه‌های متمرکز در جامعه مقصد و مطالعات اجتماعی در این مرحله مشخص می‌شود؛ اعداد پایه‌ای برای اندازه‌گیری موفقیت یک پروژه است اما اندازه‌گیری کیفی نتایج در دنیای واقعی است که درک بهتری از میزان موفقیت پروژه حاصل می‌کند.
تأثیرات بلندمدت
بررسی تأثیرات بلندمدت پروژه‌های اجتماعی چالش‌برانگیزترین بخش ارزیابی فرایند است؛ نتایج آنی یک پروژه همچون تعداد مدارس ساخته‌شده یا میزان غذای توزیع‌شده، به‌راحتی قابل اندازه‌گیری است، اما نتایج واقعی یک پروژه ممکن است پس از گذشت چند سال مشخص شود.
برای مثال پروژه ارتقای بازده کشاورزی در یک روستا ممکن است در کوتاه‌مدت موفقیت چشمگیری داشته باشد، اما چندین سال طول بکشد تا مشخص شود که افزایش بازده در میزان درآمد، تغذیه و استاندارد کلی زندگی روستاییان پایدار است. در پروژه‌های آموزشی نیز تأثیر نهایی چند سال بعد قابل مشاهده است که دانش‌آموزان وارد مقاطع تحصیلی بالاتر می‌شوند یا به‌عنوان نیروی کار ماهر مشغول به کار می‌شوند. اندازه‌گیری تأثیرات بلندمدت، تنها از طریق رویکردهای پیگیرانه که فراتر از دوره اجرای پروژه است و تا مدت‌ها پس از پروژه ادامه دارد، قابل اندازه‌گیری است و نیازمند صبر، منابع و تعهد بلندمدت است.
پایداری؛ آزمون نهایی موفقیت
پایداری مهم‌ترین معیار موفقیت در پروژه‌های اجتماعی روستایی است؛ پروژه‌ای که در دوران حمایت‌های خارجی به‌خوبی عمل می‌کند اما پس از پایان این حمایت‌ها به شکست می‌انجامد، در یکی از مهم‌ترین جنبه‌های خود ناکام است. سوال این است که آیا تغییرات ایجادشده بدون ورودی‌های مستمر خارجی پایدار خواهد بود؟
پروژه‌های اجتماعی زمانی موفق می‌شود که جامعه محلی توانمند شود؛ افزایش ظرفیت، مهارت و دانش ساکنان روستا نقش چشمگیری در موفقیت پروژه‌ها دارد به‌ویژه زمانی که با مدیریت جامعه محلی اجرا شود و بتواند در یک مقطع زمانی مشخص با حداقل مداخله خارجی به نتیجه برسد. به‌عنوان مثال، یک پروژه انرژی پاک که پنل‌های خورشیدی را در یک روستای دورافتاده راه‌اندازی می‌کند در کوتاه‌مدت موفق است اما اگر مردم محلی درباره نحوه تعمیر و نگهداری پنل‌ها آموزش نبینند، مزایای پروژه پایدار نخواهد بود. پروژه‌های پایدار علاوه بر ارائه راه‌حل‌های کارآمد، بر افرادی سرمایه‌گذاری می‌کند که قرار است این راه‌حل‌ها را در طول زمان حفظ کنند و گسترش دهند.
در ادامه چند نمونه موفق از برنامه‌های اجتماعی اجراشده در روستاهای سراسر جهان ارائه می‌شود که می‌تواند الهام‌بخش سایر اقدامات برای کمک به احیای روستاها و دستیابی به اهداف توسعه پایدار روستایی باشد.
تقویت گردشگری پایدار با حفظ سنت‌های کشاورزی، مالت
شبکه روستایی مریل (Merill) که در سال ۲۰۱۰ در بخش شمال غربی کشور مالت تأسیس و در سال ۲۰۱۲ به‌عنوان یک شرکت اجتماعی به رسمیت شناخته شد، نمونه‌ای از اهمیت شبکه‌های اجتماعی و اقتصادی در توسعه پایدار جوامع روستایی است. این شبکه با فراهم کردن منابع برای توسعه استراتژی‌ها و تنوع بخشیدن به گردشگری روستایی و در عین حال حفظ سنت‌های محلی و ترویج اقتصاد دایره‌ای از اعضای خود حمایت می‌کند.
شبکه روستایی مریل از زمان تأسیس تاکنون با ۳۰ عضو فعال و خانواده‌هایشان که خدمات گردشگری روستایی را ارائه می‌دهند، به‌طور پیوسته رشد کرده است و از منطقه شمال غربی به کل جزیره گسترش یافته است. برنامه کارآموزی این شبکه شامل بیش از ۴۰ دانشجوی بین‌المللی است که به‌طور متوسط سه ماه مشغول به کار هستند و در عملیات روزانه برای حفظ ارزش‌های سنتی کشاورزی محلی کمک می‌کنند.
مریل توانسته است از طریق گردشگری روستایی منابع درآمد متنوعی را برای کشاورزان، دامداران و صنعتگران گسترش دهد و پایداری اقتصادی را در مناطق روستایی کشور افزایش دهد. این شبکه به دنبال ایجاد یک مدل اقتصادی پایدار است که با بازیافت و استفاده مجدد از منابع طبیعی، به کاهش پسماندها و حفظ محیط زیست کمک کند و در کنار آن با تمرکز بر حفظ و پاسداری از سنت‌ها و فرهنگ‌های محلی هویت فرهنگی جوامع روستایی را ارتقا دهد. مریل به اعضای خود در راه‌اندازی برندهای منحصربه‌فرد و ایجاد ارتباطات میان اعضا و سایر نهادها و سازمان‌ها در بازار کمک می‌کند تا بتوانند محصولات و خدمات خود را بهتر بازاریابی کنند و به فروش برسانند.
مشارکت در اقدامات محلی روستاهای توسکانی، ایتالیا
برنامه مشارکتی روستاهای توسکانی ایتالیا به‌عنوان یک نمونه موفق از حکمرانی یکپارچه و مشارکتی در مناطق روستایی شناخته می‌شود که از طریق همکاری بین گروه‌های اقدام محلی (LAGs) در توسکانی و نهادهای عمومی، به تقویت اقدامات محلی و توسعه پایدار در این مناطق کمک می‌کند. این برنامه از یک مدل حکمرانی مشارکتی چندبخشی (multi-sector governance)استفاده می‌کند که شامل همکاری میان بخش‌های مختلف جامعه از جمله نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی است تا تضمین کند که نیازها و اولویت‌های محلی در فرایندهای تصمیم‌گیری لحاظ می‌شود.
برنامه مشارکتی توسکانی با استراتژی ملی ایتالیا برای مناطق داخلی (SNAI) و برنامه LEADER هم‌افزایی داشته و به تقویت همکاری میان بخش‌های مختلف کمک کرده است و فرصت‌های جدیدی را برای بهبود کیفیت زندگی و توسعه اقتصادی در مناطق روستایی ایجاد کرده است. علاوه بر این، فرصت‌های تأمین مالی را به حداکثر رسانده و منجر به بهبود در حمل‌ونقل، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش شده است. در طول دوره ۲۰۱۴-۲۰۲۲، SNAI حدود ۳۰ پروژه را برای نهادهای دولتی و حدود ۶۰ پروژه را برای نهادهای خصوصی در شمال غربی توسکانی تأمین مالی کرد.
مداخلات SNAI شامل ارتقای امکانات، ارائه اتصال Wi-Fi گسترده، مناسب‌سازی پارکینگ‌ها و خدمات متصل، ساخت پارکینگ و فضاهای انتظار حفاظت‌شده، بازسازی جاده‌ها، نصب روشنایی عمومی جدید و راه‌اندازی مراکز اطلاعات گردشگری و گزینه‌های حمل‌ونقل الکترونیکی است. تأکید این برنامه بر مشارکت فعال جوامع محلی و ذی‌نفعان است تا بتواند برنامه‌ریزی‌های لازم را بر اساس نیازها و علاقه‌های محلی انجام دهد و به اهداف توسعه پایدار دست پیدا کند.
اقدامات اقلیمی برای رفع نیازهای محلی در روستاها، ایرلند
اقدامات اقلیمی در روستاهای ایرلند تحت برنامه «حمل‌ونقل مردم» (People’s Transition) شکل گرفته و به مدیریت اندیشکده TASC و تأمین مالی از طرف بانک‌های ایرلندی طراحی شده است. برنامه حمل‌ونقل مردم بر اساس اصل مشارکت مدنی عمل می‌کند و به جوامع محلی این امکان را می‌دهد تا فعالانه در طراحی و اجرای پروژه‌های اقلیمی شرکت کنند.
از زمان آغاز به کار این برنامه در سال ۲۰۲۲ تا اواسط ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۲۲۰ نفر از مردم محلی، از جمله بیش از ۱۴۰۰ نفر از مناطق روستایی در ۶ پروژه آزمایشی شرکت کردند. این نوع مشارکت تضمین می‌کند که راهکارها به‌خوبی مطابق با نیازهای محلی و مشکلات محیطی طراحی می‌شود.
یکی از جنبه‌های مهم این برنامه، انجام تحقیقات جامع درباره نیازهای جوامع محلی است. روستاهای مختلف می‌توانند بر اساس نتایج تحقیقات و نیازسنجی‌ها، پروژه‌های اقلیمی خاص خود را طراحی کنند. این پروژه‌ها شامل ابتکاراتی در زمینه مدیریت پسماند، انرژی‌های تجدیدپذیر، کشاورزی پایدار و حفاظت از منابع طبیعی است. ایجاد راهکارهای محلی نه‌تنها به حل مشکلات موجود کمک می‌کند، بلکه تاب‌آوری جوامع در برابر چالش‌های اقلیمی را افزایش می‌دهد.
نظر شما