عمران مرادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: بسیاری از مردم ممکن است از خود بپرسند که چرا کشورهای پیشرفته به‌طور کلان در حوزه فضا سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ در واقع، این موضوع به دو دلیل اصلی بازمی‌گردد.
وی افزود: دلیل نخست این است که زمین به‌عنوان زیستگاه ما با تهدیدات جدی مواجه است. مسائلی همچون گرمایش جهانی، افزایش جمعیت و کمبود منابع آبی، به آرامی نشان می‌دهد که این سیاره ممکن است دیگر به‌عنوان محیطی مناسب برای زندگی انسان‌ها باقی نماند. به همین دلیل، در آینده‌ای نه‌چندان دور، نیاز خواهیم داشت که به فضا سفر کنیم و بخشی از انسان‌ها به فضا مهاجرت کنند. تلاش‌های مستمر در دانش نجوم و علوم فضایی بر این امر تأکید دارد که ما باید مکان‌های مناسب برای زندگی در فضا پیدا کنیم و مشکلات زیست‌محیطی را در این مکان‌ها حل کنیم.
پژوهشگر فضایی ادامه داد: دلیل دوم این است که کاهش و پایان منابع معدنی روی زمین نیز دلیلی دیگر برای این سرمایه‌گذاری‌ها است. محدودیت‌های منابع معدنی زمین، از جمله سنگ آهن و عناصر دیگر، ما را به جستجوی معادن در فضا واداشته است. تحقیقات ستاره‌شناسان و فعالان حوزه فضا نشان می‌دهد که بسیاری از معادن با ارزش و کمیاب در سیارک‌ها و سیارات دیگر وجود دارند. هر کشوری که بتواند زودتر به این معادن دست یابد، به‌طور مشابه با دوران اکتشاف طلا و نفت، می‌تواند به مالکیت این منابع باارزش برسد و درآمد و ثروت زیادی کسب کند.
مرادی گفت: دلیل اصلی رقابت شدید کشورهای پیشرفته در سرمایه‌گذاری در حوزه فضایی و اکتشافات فضایی این است که آن‌ها می‌خواهند هر چه سریع‌تر به این منابع سرشار دسترسی پیدا کنند و از این طریق منافع اقتصادی کلانی را برای خود به ارمغان بیاورند. در این راستا، کشورهای پیشرفته به‌خوبی درک کرده‌اند که آینده نه‌تنها در زمین، بلکه در فضا نیز رقم می‌خورد و به همین دلیل به سرمایه‌گذاری‌های کلان در این حوزه ادامه می‌دهند.
توجه بیشتر به نقش بخش خصوصی در صنایع فضایی
وی افزود: هر صنعتی و هر ساختاری تا زمانی که تحت پوشش دولت قرار دارد، می‌تواند در موقعیتی مناسب باشد، اما تجربه نشان داده است که در برخی موارد، نقش دولت می‌تواند به مانع رشد صنایع تبدیل شود. این امر معمولاً به دلیل بروکراسی، سنگینی و اینرسی موجود در سیستم‌های دولتی است که موجب می‌شود این صنایع قادر به پیشرفت نباشند، بنابراین هرچه بیشتر بتوانیم بخش خصوصی را درگیر کنیم و از منابع مالی و انسانی آن بهره‌برداری کنیم، می‌توانیم رشد قابل‌توجهی را رقم بزنیم. رقابت در بخش خصوصی یکی از عوامل کلیدی این رشد است. دولت می‌تواند با هدایت و حمایت از این رقابت‌ها، آن‌ها را به سمت اهداف استراتژیک سوق دهد و در واقع، نقش خود را در این فرآیند به بهترین شکل ایفا کند.
پژوهشگر فضایی اضافه کرد: کشورهای پیشرفته در این زمینه پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند و بسیاری از دستاوردهای کنونی، به‌ویژه در ساخت سفینه‌های فضایی، نتیجه تلاش‌های شرکت‌های خصوصی بزرگ است. این شرکت‌ها توانایی دارند که با یکدیگر در زمینه سرمایه‌گذاری و تبادل اطلاعات همکاری کنند، اما در سیستم‌های دولتی، تشکیل کنسرسیوم‌ها و اتحادیه‌ها اغلب دشوار است. در حالی که بخش خصوصی به سادگی می‌تواند با هم قرارداد ببندد و کنسرسیوم‌های موفقی تشکیل دهد.
مرادی بیان کرد: در کشور ما یکی از انتقاداتی که می‌توان به صنایع فضایی وارد کرد، این است که در سال‌های اخیر، روند دولتی‌شدن این صنایع افزایش پیدا کرده است. در حالی که صنایع فضایی باید به سمت یک ساختار دولتی کوچک و کارآمد حرکت کند. به عبارت دیگر، یک ستاد دولتی کوچک با تعداد نیروی انسانی متخصص می‌تواند مؤثرتر باشد و به‌جای افزایش هزینه‌های دولتی، باید بر روی تسهیلات و بسترسازی برای فعالیت‌های بخش خصوصی تمرکز شود، بنابراین ضروری است که توجه بیشتری به نقش بخش خصوصی در صنایع فضایی داشته باشیم و با ایجاد شرایط مناسب، از توانمندی‌های این بخش بهره‌برداری کنیم تا بتوانیم به رشد و پیشرفت چشمگیری دست یابیم.
وی با بیان اینکه در دنیای امروز، هر صنعتی که نتواند از هوش مصنوعی، رباتیک و علوم مرتبط بهره‌برداری کند، به طور قطع در مسیری به عقب می‌افتد، ادامه داد: هوش مصنوعی و رباتیک به‌عنوان فناوری‌هایی که به سرعت در حال پیشرفت هستند، امواجی را در عرصه‌های مختلف صنعتی ایجاد کرده‌اند. این امواج، مختص عصر ما هستند و هر صنعتی که نتواند بر این موج سوار شود، به طور حتم از عرصه جهانی عقب خواهد ماند.
پژوهشگر فضایی گفت: به‌عنوان مثال، اگر به موضوع حضور انسان در فضا توجه کنیم، زمانی وابستگی ما به فضانوردان برای انجام مأموریت‌ها بسیار پررنگ بود، اما امروزه، صنایع فضایی پیشرفته به راحتی می‌توانند از ربات‌ها، که کارآمدتر و باهوش‌تر از انسان هستند، استفاده کنند. این ربات‌ها می‌توانند در فضا، در ماه، روی مریخ و سیارات دیگر مستقر شوند و به راحتی از راه دور کنترل شوند.
مرادی بیان کرد: سفینه‌هایی که به‌طور خودکار و مبتنی بر هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند، قادر به تصمیم‌گیری‌های سریع، آنی و دقیق هستند و این می‌تواند نقش مهمی در فعالیت‌های فضایی ایفا کند. در صنایع فضایی، چالش‌های فنی خاصی وجود دارد که در دیگر صنایع کمتر مشاهده می‌شود. به همین دلیل، صنایع فضایی به نوعی از صنایع دستی با تکنولوژی‌های پیچیده و چندرشته‌ای محسوب می‌شوند.
وی اظهار کرد: در صنایع دیگر، همچون صنعت خودروسازی، تولید انبوه امکان‌پذیر است، اما در صنعت فضا، تولید انبوهی از محصولات وجود ندارد و هر ماهواره به‌صورت دستی ساخته می‌شود. از این رو، صنایع فضایی در مقایسه با سایر صنایع، ویژگی‌های منحصر به فردی دارند.
تصمیمات سریع و دقیق سازه فضایی، با استفاده از هوش مصنوعی
پژوهشگر فضایی گفت: در مراحل ساخت و پرتاب، کنترل مصنوعی و فعالیت‌های فضایی، هوش مصنوعی می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد. هنگامی که مصنوعات در مدار قرار می‌گیرند، به‌وجود آمدن موقعیت‌هایی نیاز به تصمیم‌گیری‌های دقیق و سریع دارد. در بسیاری از مواقع، این تصمیمات از زمین اتخاذ می‌شوند، اما تأخیر در ارسال سیگنال‌ها از زمین به فضانوردان، می‌تواند ریسک مدیریت و کنترل سازه‌های فضایی را افزایش دهد.
مرادی ادامه داد: در واقع، این تأخیر می‌تواند از چند دقیقه تا نیم ساعت طول بکشد و در این زمان، ممکن است کنترل بر روی سازه فضایی به شدت دچار مشکل شود. در چنین شرایطی، اگر سازه فضایی بتواند با استفاده از هوش مصنوعی، خود را مدیریت کند و به یادگیری و تقویت خود بپردازد، می‌تواند تصمیمات سریع و دقیقی اتخاذ کند. هوش مصنوعی همواره ثابت کرده است که می‌تواند هم سریع‌تر و هم دقیق‌تر از انسان تصمیم‌گیری کند.
وی افزود: این توانایی می‌تواند ریسک‌ها را به شدت کاهش دهد و از بروز خسارات مالی قابل توجهی که در گذشته به صنعت فضایی وارد می‌شد، جلوگیری کند. در نهایت، استفاده از هوش مصنوعی در صنایع فضایی نه تنها ضروری، بلکه حیاتی است و می‌تواند آینده این صنایع را متحول سازد.
نظر شما