به گزارش خبرگزاری ایمنا، هفته جهانی فضا، هر ساله از چهارم تا دهم اکتبر، به‌عنوان بزرگ‌ترین رویداد عمومی مرتبط با فضا در سراسر جهان برگزار می‌شود. این هفته با هدف گرامیداشت دستاوردهای بشر در کشف و استفاده از فضا و افزایش آگاهی عمومی از اهمیت فناوری‌های فضایی در زندگی روزمره ما برگزار می‌شود.
آغاز هفته جهانی فضا به مناسبت پرتاب نخستین ماهواره مصنوعی جهان، اسپوتنیک ۱ توسط اتحاد جماهیر شوروی در چهارم اکتبر ۱۹۵۷ انتخاب شده است. این دستاورد بزرگ، راه را برای اکتشافات فضایی بیشتر و توسعه فناوری‌هایی هموار کرد که امروزه در ارتباطات، مسیریابی، هواشناسی و بسیاری از جنبه‌های دیگر زندگی به کار گرفته می‌شوند.
هر ساله این هفته با یک موضوع مشخص برگزار می‌شود. این موضوعات به منظور برجسته کردن جنبه‌های خاصی از فعالیت‌های فضایی انتخاب می‌شوند؛ برای مثال، موضوع هفته جهانی فضا در سال ۲۰۲۴ فضا و تغییرات اقلیمی است. این موضوع به نقش حیاتی فناوری فضایی و ماهواره‌ها در نظارت بر تغییرات آب و هوایی و مقابله با چالش‌های اقلیمی می‌پردازد. هدف از انتخاب این موضوع، برجسته کردن تأثیر شگرف علم و فناوری فضایی در فهم بهتر سیستم‌های اقلیمی زمین و ارائه راه‌حل‌هایی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی است.
فعالیت‌هایی که در هفته جهانی فضا برگزار می‌شود شامل کنفرانس‌ها، کارگاه‌ها، نمایشگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها است. این رویداد فرصتی است تا مردم بیشتر با علوم فضایی آشنا شوند و به‌ویژه نسل جوان به دنیای شگفت‌انگیز اکتشافات فضایی علاقه‌مند شوند.
فناوری‌های فضایی نه تنها به کشف مرزهای جدید در فضا کمک کرده‌اند، بلکه تأثیرات گسترده‌ای در بهبود زندگی بشر بر روی زمین داشته‌اند. از بهبود زیرساخت‌های مخابراتی تا کمک به پیش‌بینی‌های دقیق‌تر هواشناسی و مدیریت منابع طبیعی، دستاوردهای فضایی به طور چشمگیری در بهبود کیفیت زندگی ما نقش داشته‌اند.
هفته جهانی فضا به ما یادآوری می‌کند که با تلاش و همکاری جهانی، امکان تحقق رویاهای بزرگ در زمینه اکتشافات فضایی وجود دارد.
سرمایه‌گذاری در پرورش نخبگان فضایی از سطح دانش‌آموزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است
عمران مرادی، پژوهشگر فضایی درباره هفته جهانی فضا به خبرنگار ایمنا می‌گوید: هفته جهانی فضا یکی از آن رویدادهای مهم است که به دلیل اهمیت و پیچیدگی صنایع فضایی برگزار می‌شود. صنایع فضایی به‌طور ذاتی پرهزینه‌اند و بسیاری از مردم همواره این سوال را مطرح می‌کردند که چرا باید این‌همه هزینه برای فناوری‌های فضایی صرف شود. در گذشته که آگاهی عمومی نسبت به نقش این فناوری‌ها کمتر بود، این سوالات بیشتر مطرح می‌شد؛ اما امروز این صنایع چنان جایگاه ویژه‌ای در زندگی روزمره ما پیدا کرده‌اند که کمترین اختلال در خدمات فضایی می‌تواند منجر به بحران‌های جدی در جوامع بشود.
وی می‌افزاید: واقعیت این است که زندگی ما به طرز شگفت‌انگیزی به خدمات ماهواره‌ها و فناوری‌های فضایی وابسته شده است. به گونه‌ای که اگر روزی این خدمات دچار مشکل شوند، اختلالات آن ابعاد مختلف زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شاید بسیاری از مردم هنوز از این وابستگی آگاه نباشند، اما اهمیت آگاهی از این موضوع در هفته جهانی فضا بیش از پیش روشن می‌شود. این هفته به ما یادآوری می‌کند که صنایع فضایی تا چه حد برای جوامع امروزی حیاتی‌اند و چقدر سرمایه‌گذاری‌ها، مالیات‌ها و هزینه‌هایی که در این زمینه می‌شود، می‌تواند تأثیر مستقیم بر زندگی روزمره ما داشته باشد.
پژوهشگر فضایی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر، تجربه نشان داده که دانش نجوم و فناوری فضایی همواره در مسیر پیشرفت بوده‌اند و همراه با آن‌ها، سایر علوم و فناوری‌ها نیز رشد کرده‌اند. این پیوند میان علوم مختلف نشان می‌دهد که پیشرفت در صنایع فضایی نه تنها خود به‌تنهایی مهم است، بلکه می‌تواند سایر بخش‌های علمی و صنعتی را نیز به جلو هدایت کند.
مرادی اظهار می‌کند: یکی دیگر از تأثیرات فرهنگی و آموزشی هفته جهانی فضا، آشنا کردن افراد به‌ویژه دانش‌آموزان و نوجوانان با واقعیت‌های شگفت‌آور فضای بیکران است. وقتی انسان‌ها به عظمت کیهان و جایگاه ناچیز بشر در آن می‌نگرند، به درکی عمیق‌تر از زندگی و جهان پیرامون خود می‌رسند. این دیدگاه فلسفی و علمی به آن‌ها کمک می‌کند تا با ژرف‌نگری بیشتری به مسائل نگاه کنند و با اندیشه‌ای وسیع‌تر و عمیق‌تر، زندگی خود را پیش ببرند.
وی اضافه می‌کند: هفته جهانی فضا به ما یادآوری می‌کند که انسان در برابر عظمت کیهان چیزی بیش از یک ذره غبار نیست، اما همین درک از جایگاه کوچک ما در جهان می‌تواند الهام‌بخش تلاش‌های بزرگ‌تر و دیدگاه‌های بلندتر در زندگی باشد.
پژوهشگر فضایی می‌گوید: در دنیای امروز، با وجود چالش‌ها و تحریم‌های خاصی که ایران با آن مواجه است، به‌ویژه در حوزه فضایی، یک واقعیت غیرقابل‌انکار وجود دارد؛ مشارکت در پروژه‌های بین‌المللی فضایی به‌عنوان یک راهکار کلیدی برای پیشرفت و توسعه در این عرصه شناخته شده است. در شرایطی که ساخت سازه‌های فضایی نیازمند هزینه‌های بسیار بالا و فناوری‌های پیچیده است، هیچ کشوری به تنهایی نمی‌تواند به تمامی نیازهای خود در این حوزه پاسخ دهد. بنابراین، تشکیل اتحادهای بین‌المللی و پروژه‌های مشترک در عرصه فضایی به یکی از مهم‌ترین رویکردها تبدیل شده است.
مرادی می‌افزاید: ایران نیز در این راستا می‌تواند از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کند و تلاش کند تا در پروژه‌های مشترک بین‌المللی مشارکت داشته باشد. این مشارکت می‌تواند به اشکال مختلفی همچون ارسال نیروهای متخصص، سرمایه‌گذاری مشترک و تبادل تجربیات و دانش صورت گیرد. این نوع همکاری‌ها نه تنها به کاهش ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری و ساخت کمک می‌کند، بلکه می‌تواند فرصت‌های بی‌نظیری را برای یادگیری و ارتقا توانمندی‌های علمی و فناوری ایران فراهم آورد.
وی اضافه می‌کند: در کنار این تلاش‌ها، سرمایه‌گذاری در پرورش نخبگان فضایی از سطح دانش‌آموزی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پرورش استعدادها و نخبگان جوان، به‌ویژه در دوران تحصیل، می‌تواند بنیان‌گذار تحولاتی بزرگ در صنایع فضایی کشور باشد. به‌عبارتی، ترکیب مشارکت‌های بین‌المللی با تقویت زیرساخت‌های آموزشی و پرورش نخبگان، راهی مطمئن برای ارتقا جایگاه ایران در عرصه فضایی است.
مرادی ادامه می‌دهد: در نهایت، می‌توان گفت که تقویت صنایع فضایی ایران نیازمند یک استراتژی جامع و همگراست که در آن، علاوه بر مشارکت‌های بین‌المللی، سرمایه‌گذاری در پرورش نخبگان و ایجاد بسترهای مناسب آموزشی نیز در اولویت قرار گیرد. این رویکرد نه تنها به پیشرفت فناوری و علم در کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند ایران را به عنوان یک بازیگر فعال و تأثیرگذار در عرصه جهانی فضایی مطرح سازد.
تأکید بر رشد فضایی، چه در ساخت و چه در پرتاب ماهواره، نشان از درک عمیق ساختار حاکمیتی ما دارد
پژوهشگر فضایی می‌گوید: در عرصه فضایی، ایران به‌رغم دستاوردهای ارزشمند خود، هنوز در مقایسه با سایر کشورهای جهان در حال عقب‌ماندگی است، اما تجربیات دو دهه اخیر به ما نشان داده که هرگاه اراده‌ای جدی برای پیشرفت داشته‌ایم، رشد ما بسیار سریع و شگفت‌انگیز بوده است. این امیدواری، به دلیل نیروی جوان و پرشور کشورمان است که با اشتیاق به حوزه فضا و نجوم توجه نشان می‌دهند. دانش‌آموزان و دانشجویان ما به شدت به این حوزه علاقه‌مندند و این نشان‌دهنده وجود زمینه‌های فرهنگی غنی در ایران است.
وی می‌افزاید: کشور ما، با تاریخی پربار و سرشار از منجمان بزرگ و رصدخانه‌های تاریخی، از لحاظ فرهنگی یک پایگاه قوی دارد. ما از معدود کشورهایی هستیم که توانایی ساخت و پرتاب ماهواره را دارا هستیم و موقعیت جغرافیایی ایران، بستر مناسبی برای ایجاد سکوهای پرتاب فراهم می‌کند. با این حال، تحریم‌های اقتصادی تأثیرات منفی بر این حوزه گذاشته و باید با دقت به این موضوع توجه کنیم.
مرادی با بیان اینکه در شرایط کنونی که فشارهای خارجی بر بخش فضایی کشور وارد می‌شود و برخی پروژه‌ها متوقف شده‌اند، اضافه می‌کند: ضروری است که به‌خاطر داشته باشیم این مشکلات موقتی هستند. ما باید آماده باشیم که به محض رفع تحریم‌ها، پروژه‌هایمان را به صورت جهشی پیش ببریم. مهم‌ترین کاری که می‌توانیم در این زمان انجام دهیم، انباشت دانش و پژوهش است. این دانش، تحریم‌ناپذیر است و ما باید آن را آرشیو کنیم تا در آینده به‌سرعت و به‌طور عملیاتی در دسترس قرار گیرد.
پژوهشگر فضایی بیان می‌کند: در سطح کلان، مسئولان ما اهمیت فضا را درک کرده و به سرمایه‌گذاری در این حوزه پرداخته‌اند. تأکید بر رشد فضایی، چه در ساخت و چه در پرتاب ماهواره، نشان از درک عمیق ساختار حاکمیتی ما دارد. این امیدواری وجود دارد که با ادامه این روند، اخبار مثبت و موفقیت‌آمیز هر سال در عرصه ساخت و پرتاب ماهواره‌ها منتشر شود و این جریان رشد در حوزه فضایی همچنان ادامه پیدا کند.
صنایع فضایی به‌عنوان پیشرانی در ارتباطات بین‌المللی شناخته می‌شوند
مرادی ادامه می‌دهد: امروزه، فعالیت‌های فضایی نقش کلیدی و اساسی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کنند، به‌طوری که این واقعیت در دو یا سه دهه گذشته به‌روشنی قابل مشاهده نبود. اکنون می‌توانیم با قاطعیت بگوییم که وابستگی اقتصاد به فعالیت‌های فضایی بیش از آنچه که تصور می‌کردیم، گسترش پیدا کرده است. اگر به آینده نزدیک نگاه کنیم، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که اقتصاد ما به‌شدت وابسته به حوزه فضا خواهد بود.
وی می‌افزاید: این وابستگی از چند منظر قابل بررسی است. اولاً، تأثیرات صنایع فضایی بر سایر بخش‌های زندگی همچون پزشکی، کشاورزی، محیط‌زیست، اکتشاف معادن و مدیریت منابع آب به وضوح مشهود است. صنایع فضایی به‌عنوان محوری‌ترین عامل در این حوزه‌ها عمل می‌کنند. ثانیاً، نقشی که صنایع فضایی می‌توانند در گردشگری فضایی ایفا کنند، می‌تواند به درآمدزایی کلانی منجر شود که در آینده اهمیت ویژه‌ای خواهد داشت.
پژوهشگر فضایی می‌گوید: امروزه صنایع فضایی به‌عنوان پیشرانی در ارتباطات بین‌المللی شناخته می‌شوند. تمام بانک‌های دنیا و تراکنش‌های مالی به‌طور مستقیم به ماهواره‌ها وابسته‌اند و کوچک‌ترین اختلال در این ارتباطات می‌تواند به بحران‌های جدی، حتی ورشکستگی، منجر شود. در واقع، فعالیت‌های فضایی در اقتصاد جهانی نقش محوری دارند که می‌توانند از یک سو با کوچک‌ترین اختلالات ما را با بحران مواجه کنند و از سوی دیگر فرصت‌های جدیدی را ایجاد نمایند.
مرادی اظهار می‌کند: امروزه، با استفاده از فناوری‌های فضایی، شما می‌توانید پروژه‌های زیادی را در نقاط مختلف دنیا از طریق اینترنت و به‌وسیله گوشی هوشمندتان انجام دهید. اینترنت، که به‌شدت به زیرساخت‌های ماهواره‌ای وابسته است، به‌عنوان یک بستر حیاتی برای تبادل اطلاعات عمل می‌کند، همچنین برنامه‌های تلویزیونی و اخبار اقتصادی به‌سرعت از طریق این بستر منتشر می‌شوند و شما را در جریان آخرین تحولات قرار می‌دهند.
وی ادامه می‌دهد: در گذشته، انتشار یک خبر از گوشه‌ای از جهان به گوشه‌ای دیگر زمان‌بر بود، اما اکنون تأثیرات اقتصادی ناشی از رویدادها و اخبار بین‌المللی به‌طور آنی رخ می‌دهد. کوچک‌ترین اتفاقی در یک نقطه از جهان می‌تواند به سرعت بر نوسانات سهام در کشور دیگر تأثیر بگذارد. به‌ویژه در شرایط کنونی که با توجه به ارتباطات آنی، هر چالشی که در یک منطقه به وقوع می‌پیوندد، می‌تواند آثار خود را به سرعت بر شاخص‌های سهام در سایر کشورها برجای بگذارد.
پژوهشگر فضایی می‌افزاید: به طور کلی، نقش ارتباطات و نشر سریع اخبار از طریق ماهواره‌ها به‌عنوان عاملی تعیین‌کننده در وضعیت اقتصادی و اجتماعی جهانی امروز، غیرقابل انکار است. این امر نشان می‌دهد که فعالیت‌های فضایی نه‌تنها یک فرصت برای توسعه اقتصادی ایجاد می‌کنند، بلکه می‌توانند به‌عنوان یک چالش نیز عمل کنند که نیازمند هوشیاری و آمادگی برای مقابله با اثرات آن هستند.
نظر شما