پلاستیک، دشمن پنهان طبیعت

به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی پلاستیکی به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی جهان تبدیل شده است. سالانه حدود ۵۷ میلیون تن آلودگی پلاستیکی در سراسر جهان تولید می‌شود که بیشتر آن ناشی از محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف است. این پلاستیک‌ها که به‌طور عمده در صنایع بسته‌بندی، بطری‌های آب، کیسه‌های خرید و وسایل یک‌بار مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرند، در طبیعت به‌راحتی تجزیه نمی‌شوند و ده‌ها یا حتی صدها سال در محیط باقی می‌مانند.

منابع اصلی آلودگی پلاستیکی

پلاستیک به‌دلیل ویژگی‌های ویژه خود همچون سبکی، استحکام و هزینه پایین، به ماده‌ای پرکاربرد در جهان تبدیل شده است، اما همین ویژگی‌ها با استفاده گسترده از محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف، به افزایش آلودگی پلاستیکی منجر شده است. پلاستیک‌های یک‌بار مصرف از جمله بطری‌های نوشیدنی، بسته‌بندی‌های مواد غذایی و کیسه‌های خرید پلاستیکی بخش عمده‌ای از این آلودگی را تشکیل می‌دهند. این محصولات اغلب پس از یک بار استفاده دور انداخته می‌شوند و به‌دلیل تجزیه‌پذیر نبودن طبیعی، در محیط زیست باقی می‌مانند.

صنعت بسته‌بندی به تنهایی مسئول بیش از نیمی از زباله‌های پلاستیکی تولید شده است. در حالی که بخش‌های دیگری همچون صنعت مد و کشاورزی نیز به تولید حجم بالایی از پلاستیک کمک می‌کنند، همچنین رشد سریع استفاده از تجهیزات پزشکی پلاستیکی به‌دلیل همه‌گیری کووید -۱۹، همچون ماسک‌ها، دستکش‌ها و شیلدهای پلاستیکی، به افزایش آلودگی پلاستیکی در سال‌های اخیر افزوده است.

به گفته محققان دانشگاه لیدز در بریتانیا، سالانه حدود ۵۲ میلیون تن متریک آلودگی برای پر کردن پارک مرکزی نیویورک با زباله‌های پلاستیکی به اندازه ساختمان امپایر استیت کافی است.

این محققان زباله‌های تولید شده در سطح محلی را در بیش از ۵۰ هزار شهر و شهرستان در سراسر جهان برای مطالعه مورد بررسی قرار دادند. نتایج این مطالعه در مجله Nature منتشر شده است.

این مطالعه، پلاستیکی را بررسی کرد که وارد محیط باز می‌شود، نه پلاستیکی که به محل‌های دفن زباله می‌رود یا به درستی سوزانده می‌شوند.

محققان گفتند که برای ۱۵ درصد از جمعیت جهان، دولت‌ها در جمع‌آوری و دفع زباله‌ها ناکام هستند، که این یکی از دلایل اصلی تولید بیشترین زباله پلاستیکی در جنوب شرقی آسیا و صحرای جنوب آفریقا، همچنین ۲۵۵ میلیون نفر در هند است.

تأثیرات زیست‌محیطی آلودگی پلاستیکی

محیط‌زیست دریایی یکی از اصلی‌ترین قربانیان آلودگی پلاستیکی است. هر سال میلیون‌ها تن زباله پلاستیکی وارد اقیانوس‌ها و دریاها می‌شود. این پلاستیک‌ها که گاهی توسط جریان‌های آبی به فواصل دور انتقال داده می‌شوند، تهدید جدی برای اکوسیستم‌های دریایی هستند. حیوانات دریایی از جمله ماهی‌ها، پرندگان و پستانداران دریایی، پلاستیک‌ها را به اشتباه به‌عنوان غذا می‌بلعند که منجر به مسدود شدن دستگاه گوارش و مرگ آن‌ها می‌شود، همچنین میکروپلاستیک‌ها، ذرات بسیار کوچک پلاستیکی که از تجزیه پلاستیک‌های بزرگ‌تر حاصل می‌شوند، به سطوح بالای زنجیره غذایی نفوذ می‌کنند و حتی به مواد غذایی که انسان‌ها مصرف می‌کنند، وارد می‌شوند.

در خشکی نیز، آلودگی پلاستیکی موجب بروز مشکلاتی همچون کاهش حاصل‌خیزی خاک، آلودگی منابع آبی و تهدید حیات وحش می‌شود. در مناطق شهری، زباله‌های پلاستیکی موجب مسدود شدن مسیرهای آبی و کانال‌ها می‌شوند که منجر به ایجاد سیلاب‌های شهری می‌شود.

پیامدهای انسانی آلودگی پلاستیکی

سلامت انسان‌ها نیز تحت تأثیر آلودگی پلاستیکی قرار می‌گیرد. همان‌طور که میکروپلاستیک‌ها وارد زنجیره غذایی می‌شوند، امکان جذب آن‌ها در بدن انسان نیز وجود دارد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که میکروپلاستیک‌ها می‌توانند در بافت‌های بدن انسان جمع شوند و بر سلامت عمومی تأثیر منفی داشته باشند. اگرچه هنوز تحقیقات کاملی در این زمینه در حال انجام است، اما نگرانی‌های زیادی در مورد اثرات درازمدت این ذرات بر سیستم‌های داخلی بدن، از جمله دستگاه گوارش، وجود دارد.

از دیگر پیامدهای انسانی آلودگی پلاستیکی می‌توان به تأثیرات اجتماعی و اقتصادی آن اشاره کرد. بسیاری از جوامع به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، با مشکلات ناشی از دفع نامناسب زباله‌های پلاستیکی مواجه‌اند. این زباله‌ها علاوه‌بر آلودگی محیطی، می‌توانند منجر به انتشار بیماری‌ها و آسیب به زیرساخت‌های عمومی شوند.

تلاش‌های جهانی برای مقابله با بحران آلودگی پلاستیکی

برای مقابله با این بحران، کشورهای مختلف و سازمان‌های بین‌المللی گام‌های مهمی برداشته‌اند. اتحادیه اروپا یکی از پیشگامان در این زمینه است و قوانینی را برای ممنوعیت استفاده از محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف به اجرا گذاشته است. بسیاری از کشورها نیز ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی را در زمینه تولید و مصرف پلاستیک‌های یک‌بار مصرف وضع کرده‌اند.

بازیافت پلاستیک یکی از راه‌حل‌های مهم در کاهش حجم آلودگی پلاستیکی است. با این حال، میزان بازیافت پلاستیک در جهان هنوز پایین است و تنها حدود ۹ درصد از پلاستیک‌های تولید شده بازیافت می‌شوند. این امر نیازمند بهبود زیرساخت‌های بازیافت و تشویق مردم به استفاده مجدد از مواد پلاستیکی و کاهش مصرف آن‌ها است.

از دیگر راهکارهای کلیدی می‌توان به توسعه مواد جایگزین پلاستیک اشاره کرد. در سال‌های اخیر، تحقیقاتی برای تولید مواد زیست‌تجزیه‌پذیر و قابل بازیافت انجام شده است. این مواد می‌توانند به‌عنوان جایگزین‌هایی برای پلاستیک‌های معمولی در صنایع مختلف استفاده شوند و به کاهش حجم زباله‌های پلاستیکی کمک کنند.

نقش فردی در کاهش آلودگی پلاستیکی

هر فرد نیز می‌تواند نقش مهمی در کاهش آلودگی پلاستیکی ایفا کند. کاهش مصرف پلاستیک‌های یک‌بار مصرف، استفاده از کیسه‌های قابل استفاده مجدد، بازیافت صحیح زباله‌ها و حمایت از محصولات پایدار از جمله اقداماتی هستند که افراد می‌توانند در زندگی روزمره خود انجام دهند. آموزش و آگاهی‌بخشی در مورد مضرات پلاستیک و تشویق به استفاده از گزینه‌های جایگزین نیز اهمیت بالایی دارد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی پلاستیکی به یکی از چالش‌های جدی زیست‌محیطی و اجتماعی جهان تبدیل شده است. با تولید سالانه میلیون‌ها تن پلاستیک و تأثیرات مخرب آن بر محیط‌زیست و سلامت انسان‌ها، ضروری است که هم در سطح بین‌المللی و هم در سطح فردی اقداماتی برای کاهش این بحران انجام شود. بازیافت، توسعه مواد جایگزین و تغییرات در رفتار مصرف‌کنندگان می‌تواند راه‌حل‌های مؤثری برای مقابله با این بحران باشد.