به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، منظور از مسائل زیست‌محیطی اختلال در عملکرد معمول اکوسیستم‌ها است که توسط انسان یا به صورت طبیعی ایجاد می‌شود. این مسائل زمانی جدی تلقی می‌شوند که اکوسیستم نتواند تخریب‌های حاصل از اختلالات را ترمیم کند و چنانچه پیش‌بینی شود که اکوسیستم در حال فروپاشی است، وضعیت بحرانی و فاجعه‌بار اعلام می‌شود. در ادامه بعضی از بزرگ‌ترین مسائل زیست‌محیطی سال جاری مطرح می‌شود که توجه دانشمندان و مسئولان مرتبط با این حوزه را به خود جلب کرده است.
گرمایش جهانی ناشی از سوخت‌های فسیلی
سال ۲۰۲۳ با میانگین دمای جهانی ۱.۴۶ درجه سانتیگراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن به‌عنوان گرم‌ترین سال در تقویم ثبت شد، اما سال جاری در شش ماه نخست رکوردشکنی داشت. علاوه‌بر این، سطح دی‌اکسید کربن در حال حاضر بسیار بالاتر از ۴۲۰PPM است که بیش از دو برابر قبل از شروع انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم است. این افزایش نتیجه مستقیم فعالیت‌های انسانی و به‌طور عمده ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای حمل‌ونقل و تولید برق و همچنین تولید سیمان، جنگل‌زدایی و کشاورزی بیش از حد است.
افزایش دی‌اکسید کربن یکی از مشکلات بحرانی زیست‌محیطی است که منجر به افزایش دما و گرم شدن کره زمین می‌شود و حوادث فاجعه‌باری را در سراسر جهان از استرالیا تا ایالات متحده ایجاد کرده است. آمار نشان می‌دهد که قطب جنوب برای نخستین بار شاهد افزایش دمای بالای ۲۰ درجه سانتیگراد بود که عواقب فاجعه‌باری همچون ذوب شدن یخ‌های سرزمین شمالگان، ذوب شدن صفحه یخ گرینلند و ششمین انقراض جمعی را به دنبال خواهد داشت.
علاوه‌بر این، گرمایش جهانی منجر به وقوع طوفان‌های استوایی و سایر رویدادهای آب‌وهوایی شدید همچون موج گرما و سیل‌های شدید و مکرر می‌شود. حتی اگر تمام انتشار گازهای گلخانه‌ای در همین لحظه متوقف شود، دمای جهانی در سال‌های آینده به افزایش خود ادامه خواهد داد. به همین دلیل ضروری است که برنامه‌های کاهش شدید انتشار گازهای گلخانه‌ای، سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر و فازبندی سوخت‌های فسیلی در سریع‌ترین زمان ممکن اجرایی شود.
ضایعات مواد غذایی
گزارش‌ها نشان می‌دهد که سالانه یک‌سوم از مواد غذایی مورد استفاده برای مصرف انسان یعنی حدود ۱.۳ میلیارد تن، هدر می‌رود که این میزان برای تغذیه سه میلیارد نفر کافی است. ضایعات و تلفات مواد غذایی به‌طور تقریبی یک‌چهارم از انتشار گازهای گلخانه‌ای سالانه را تشکیل می‌دهند.
ضایعات مواد غذایی در مراحل مختلف در کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته رخ می‌دهد؛ در کشورهای در حال توسعه ۴۰ درصد ضایعات مواد غذایی پس از برداشت و فرآوری رخ می‌دهد، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته ۴۰ درصد ضایعات مواد غذایی در سطوح خرده‌فروشی و مصرف‌کننده رخ می‌دهد. در ایالات متحده آمریکا بیش از ۵۰ درصد از کل محصولات به دلیل اینکه ظاهرشان به اندازه کافی برای فروش زیبا نیست، دور ریخته می‌شوند که این رقم به حدود ۶۰ میلیون تن میوه و سبزیجات می‌رسد.
از بین رفتن تنوع زیستی
زمین در ۵۰ سال گذشته شاهد رشد سریع جمعیت، تجارت، شهرنشینی و مصارف انسانی بوده است که نتیجه آن استفاده بیش از توان تولید منابع به‌طور طبیعی است. گزارش صندوق جهانی طبیعت (WWF) در سال ۲۰۲۰ نشان داد که اندازه جمعیت پستانداران، ماهی‌ها، پرندگان، خزندگان و دوزیستان بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۶ به‌طور متوسط ۶۸ درصد کاهش یافته است. این گزارش از دست دادن تنوع زیستی را به عوامل مختلفی نسبت می‌دهد که عمده آن تغییر کاربری زمین به‌ویژه تبدیل زیستگاه‌ها، جنگل‌ها، مراتع و صحرا به سیستم‌های کشاورزی است. حیواناتی همچون پانگولین‌ها، کوسه‌ها و اسب‌های دریایی به‌شدت تحت تأثیر تجارت غیرقانونی حیات وحش و در معرض خطر قرار دارند.
دانشمندان معتقد هستند که ششمین انقراض جمعی حیات وحش روی زمین در حال شتاب گرفتن است و بیش از ۵۰۰ گونه از جانوران خشکی احتمالاً ظرف ۲۰ سال آینده از بین خواهند رفت، در صورتی که بدون تخریب طبیعت توسط انسان، این واقعه هزاران سال طول می‌کشید.
آلودگی پلاستیک
در سال ۱۹۵۰ جهان حدود دو میلیون تن پلاستیک در سال تولید می‌کرد که این میزان تا سال ۲۰۱۵ به ۴۱۹ میلیون تن افزایش یافت و منجر به تشدید خطر زباله‌های پلاستیکی در محیط‌زیست شد. گزارش‌های علمی نشان می‌دهد که در حال حاضر سالانه حدود ۱۴ میلیون تن پلاستیک به اقیانوس‌ها راه پیدا می‌کند که به زیستگاه‌های حیات وحش آسیب می‌رساند. اگر اقدامی انجام نشود، بحران پلاستیک تا سال ۲۰۴۰ به ۲۹ میلیون تن در سال خواهد رسید و با احتساب میکروپلاستیک‌ها، این مقدار ۶۰۰ میلیون تن خواهد شد.
مطالعات نشان می‌دهد که ۹۱ درصد از کل پلاستیکی که تا به حال ساخته شده، غیرقابل‌بازیافت است که یکی از معضلات زیست‌محیطی در طول تاریخ بشر به شمار می‌آید و نمی‌توان اثرات جبران‌ناپذیر آن را در بلندمدت پیش‌بینی کرد.
جنگل‌زدایی
جنگل‌ها علاوه‌بر کمک به رسوب کربن و جلوگیری از انتشار آن در جو، به جلوگیری از فرسایش خاک کمک می‌کنند و ریشه‌های درختان از شسته شدن خاک و رانش زمین جلوگیری می‌کند. امروزه در هر ساعت جنگل‌هایی به وسعت ۳۰۰ زمین فوتبال قطع می‌شود و تا سال ۲۰۳۰ این سیاره ممکن است تنها ۱۰ درصد از جنگل‌های خود را داشته باشد. اگر روند جنگل‌زدایی متوقف نشود، همه جنگل‌ها در کمتر از ۱۰۰ سال از بین خواهند رفت. آمازون، بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان با وسعت ۶.۹ میلیون کیلومتر مربع، حدود ۴۰ درصد از قاره آمریکای جنوبی را پوشش می‌دهد و یکی از متنوع‌ترین اکوسیستم‌های بیولوژیکی است که حدود سه میلیون گونه گیاهی و جانوری را در خود جای داده است. با وجود تلاش برای حفاظت از زمین‌های جنگلی، سالانه ۱.۵ میلیون هکتار از زمین‌های این جنگل نابود می‌شود.
کشاورزی عامل اصلی جنگل‌زدایی است و به‌عنوان یکی دیگر از بزرگ‌ترین مشکلات زیست‌محیطی شناخته می‌شود، چراکه زمین به‌ویژه زمین‌های جنگلی برای پرورش دام یا کاشت محصولات کشاورزی پاکسازی می‌شوند.
آلودگی هوا
داده‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می‌دهد که سالانه بین ۴.۲ تا ۷ میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر هوای حاوی سطوح بالایی از آلاینده‌ها را تنفس می‌کنند. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۲۳، آلودگی هوا در جنوب آسیا که یکی از آلوده‌ترین مناطق جهان است، امید به زندگی را حدود پنج سال کاهش می‌دهد. این مطالعه مجموعه‌ای از عوامل از جمله فقدان زیرساخت‌ها و بودجه کافی را در سطوح بالای آلودگی در بعضی از کشورهای آسیا و آفریقا مقصر می‌داند.
گزارش اخیر آژانس محیط‌زیست اروپا نشان داد که بیش از نیم میلیون نفر در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱ به دلیل مشکلات بهداشتی که به‌طور مستقیم با قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های سمی مرتبط بود، جان خود را از دست دادند.
ذوب شدن یخ و افزایش سطح دریاها
بحران آب‌وهوایی کنونی، قطب شمال را بیش از دو برابر از هر جای دیگر کره زمین گرم کرده و در نتیجه سطح آب دریاها بیش از دو برابر بیشتر از قرن بیستم افزایش یافته است. در حال حاضر سطح دریاهای کره زمین به‌طور متوسط ۳.۲ میلی‌متر در سال افزایش می‌یابد و تا پایان قرن جاری تا حدود ۰.۷ متر رشد خواهد کرد. ذوب شدن صفحه یخی گرینلند در قطب شمال بیشترین خطر را برای سطح دریاها دارد و عامل بزرگ‌ترین مشکل زیست‌محیطی جهان است؛ اگر کل صفحه یخی گرینلند ذوب شود، سطح دریاها ۶ متر افزایش پیدا می‌کند.
در همین حال، قاره قطب جنوب حدود یک میلی‌متر در سال به افزایش سطح دریاها کمک می‌کند که یک‌سوم افزایش سالانه جهانی است. بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۳، این قاره از سال ۱۹۹۷ تقریباً ۷.۵ تریلیون تن یخ از دست داده و تأثیر مخربی بر زندگی ساکنان مناطق ساحلی داشته است که در حال حاضر محل سکونت ۳۴۰ تا ۴۸۰ میلیون نفر هستند.
اسیدی شدن اقیانوس
افزایش دمای جهانی نه‌تنها بر سطح اقیانوس‌ها تأثیر گذاشته است، بلکه عامل اصلی اسیدی شدن آنها است. اقیانوس‌ها حدود ۳۰ درصد از دی‌اکسید کربنی را که در جو زمین آزاد می‌شود، جذب می‌کنند که منجر به تغییر در PH و اسیدی شدن آب می‌شود. اسیدی شدن اقیانوس‌ها اثرات مخربی بر اکوسیستم‌ها و گونه‌های دریایی و شبکه‌های غذایی آنها دارد و تغییرات غیرقابل‌برگشتی را در کیفیت زیستگاه و تنوع گونه‌های زیستی ایجاد می‌کند.
یکی از عواقب جدی اسیدی شدن اقیانوس‌ها، از بین رفتن صخره‌های مرجانی است و دانشمندان تخمین زده‌اند که این صخره‌ها تا سال ۲۰۵۰ در معرض خطر نابودی کامل قرار خواهند گرفت. یکی از عوامل اسیدی شدن اقیانوس‌ها را می‌توان به آلودگی پلاستیکی در اقیانوس‌ها نسبت داد؛ باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های انباشته‌شده در زباله‌های پلاستیکی به اکوسیستم‌های دریایی آسیب می‌رسانند و منجر به سفید شدن مرجان‌ها می‌شوند.
ناامنی غذا و آب
افزایش دما و شیوه‌های کشاورزی ناپایدار منجر به افزایش ناامنی آب و غذا شده است. سالانه بیش از ۶۸ میلیارد تن خاک سطحی فرسایش می‌یابد که مملو از زیست‌کش و کود است و وقتی به آبراهه‌ها می‌رسد، آب آشامیدنی و مناطق حفاظت‌شده پایین‌دست را آلوده می‌کند. شخم زدن بیش از حد، اگرچه در کوتاه‌مدت بهره‌وری خاک را افزایش می‌دهد، اما از نظر فیزیکی اثر مخربی دارد و مشکلاتی برای حاصلخیزی خاک رقم می‌زند.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد پیش‌بینی می‌کند که تقاضای جهانی غذا تا سال ۲۰۵۰ تا ۷۰ درصد افزایش پیدا کند که اگر اقدامات لازم همچون تجدیدنظر در شیوه مصرف و روش‌های کشاورزی پایدار صورت نگیرد، وضعیت اضطراری امنیت غذایی سراسر جهان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
از سوی دیگر، تنها سه درصد از منابع آبی جهان را آب شیرین تشکیل می‌دهد که دوسوم از آن در یخچال‌ها جمع شده است و برای استفاده انسان در دسترس نیست. آمارها نشان می‌دهد که حدود ۱.۱ میلیارد نفر در سراسر جهان به آب دسترسی ندارند و در مجموع ۲.۷ میلیارد نفر حداقل برای یک ماه از سال با کمبود آب مواجه می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵، دو سوم جمعیت جهان با کمبود آب مواجه شوند.
ضایعات صنعت نساجی و مد سریع
تقاضای جهانی برای مد و لباس با سرعت بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است و صنعت مد در حال حاضر ۱۰ درصد از انتشار کربن جهانی را به خود اختصاص می‌دهد و به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات زیست‌محیطی عصر حاضر تبدیل شده است. طبق برنامه محیط‌زیست سازمان ملل، صنعت مد به‌تنهایی بیش از مجموع دو بخش هوانوردی و کشتیرانی گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کند که به بخش رنگرزی پارچه مربوط می‌شود.
علاوه‌بر این، سالانه ۹۲ میلیون تن زباله منسوجات در جهان تولید می‌شود و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۱۳۴ میلیون تن در سال افزایش یابد. زباله‌های پوشاک و نساجی که بیشتر آنها غیرقابل تجزیه زیستی هستند، به محل‌های دفن زباله می‌روند و میکروپلاستیک‌های موجود در موادی همچون پلی‌استر، نایلون، پلی‌آمید، اکریلیک و سایر مواد مصنوعی در خاک و منابع آب مجاور نفوذ می‌کنند.
نظر شما