به گزارش خبرگزاری ایمنا، روز گذشته دست‌کم سه مقام بلندپایه از ایران، اتحادیه اروپایی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، درباره احیای مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران صحبت کردند؛ از این رو می‌توان به احیای دیپلماسی هسته‌ای ایران در آستانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک و کمتر از دو ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا امید داشت.
در تهران مذاکره می‌کنیم
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از این نشست از آمادگی خود برای ملاقات با دولت جدید ایران و ازسرگیری گفت‌وگوها برای رسیدن به نتایج واقعی درباره مسائل باقی‌مانده پادمانی سخن گفت و تاکید کرد: «پس از انتخابات در ایران، من با رئیس‌جمهور پزشکیان مکاتبه کردم و تمایل خود را برای دیدار با او در تهران برای از سرگیری گفت‌وگو و همکاری بین آژانس و ایران نشان دادم. او موافقت کرد که در موقعیتی مناسب دیدار کنیم.»
گروسی در ادامه ابراز کرد: «من ایران را تشویق می‌کنم که چنین نشستی را در آینده‌ای نه چندان دور تسهیل کند تا بتوانیم گفت‌وگوی سازنده‌ای را برقرار کنیم که به‌سرعت به نتایج واقعی منجر شود.» مدیرکل آژانس در توضیح آینده نه‌چندان دور گفت: «امیدوارم قبل از آن (انتخابات ایالات متحده آمریکا) باشد و امیدوار هستیم در این مدت به بعضی مسائل رسیدگی کنیم.»
با این حال، صحبت‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابراز نگرانی از برنامه هسته‌ای ایران همراه بود، به‌ویژه آنجا که از میزان تولیدات اورانیوم غنی‌شده ایران سخن گفت و تاکید کرد: «ذخایر اورانیوم ایران تا خلوص ۲۰ درصد و ۶۰ درصد همچنان رو به افزایش است و ایران تعداد آبشارهایی را که برای تولید یواف۶ (UF6) استفاده می‌کند، افزایش داده است. بیش از سه سال و نیم از زمانی که ایران اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای خود تحت برجام، از جمله اجرای موقت پروتکل الحاقی خود را متوقف کرده است، می‌گذرد و در نتیجه، آژانس تداوم دانش خود در رابطه با تولید و شمار سانتریفیوژها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم را از دست داده است و هیچ پیشرفتی در زمینه حل‌وفصل مسائل پادمانی باقی مانده صورت نگرفته است.
گروسی تاکید کرد: «ایران می‌گوید همه مواد، فعالیت‌ها و مکان‌های هسته‌ای موردنیاز را طبق توافقنامه پادمان اعلام کرده است. با این حال، این بیانیه با یافته‌های آژانس در مورد ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در مکان‌های اعلام نشده در ایران مغایر است. آژانس باید مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده مربوطه را بداند.» گروسی گفته که طی ۱۵ ماه گذشته هیچ پیشرفتی در راستای اجرای بیانیه مشترک چهارم مارس ۲۰۲۳ بین ایران و آژانس صورت نگرفته و از ایران خواست که این بیانیه را از طریق «تعامل جدی» با آژانس اجرا کند. با وجود همه این‌ها، گروسی این را هم روشن کرد که هرچند ایران در حال یک سری فعالیت‌ها است «اما هیچ چیز نشان‌دهنده عجله برای انجام سریع افزایش بزرگ از نظر تولید غنی‌سازی وجود ندارد.»
احیای روابط با اروپا
پیتر استانو، سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز پس از سخنان رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره روابط ایران و این اتحادیه و احیای مذاکرات رفع تحریم‌ها سخن گفته و تاکید کرده که با مقام‌های دولت چهاردهم در تماس است.
سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه ابراز کرد: «دیپلماسی، مسیری برای یافتن راه‌حل‌ها درباره موضوعات دارای حساسیت» است. او گفته که با مقامات دولت جدید ایران از جمله مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید و سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در پرتو اظهارات آنها مبنی‌بر اینکه به‌دنبال بهبود رابطه با غرب هستند، ارتباط برقرار کرده است.
جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز سه هفته قبل پس از تبریک انتخاب عباس عراقچی به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران تأکید کرده که این اتحادیه در تلاش است تا کانال‌های ارتباطی را باز نگه دارد و امکان از سرگیری مذاکرات را فراهم کند. این تلاش‌ها در حالی انجام می‌شود که اختلافات پادمانی بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان ادامه دارد و مدیر کل آژانس خواستار گام‌های رو به جلو برای حل مشکلات موجود شده است.
بورل با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «با وزیر خارجه جدید ایران درباره چشم‌انداز تعامل دوباره بر سر تمامی پرونده‌های مورد علاقه مشترک، از جمله ضرورت کاهش تنش و خویشتن‌داری، توقف همکاری نظامی با روسیه در جنگ علیه اوکراین و اشاعه نکردن هسته‌ای گفت‌وگو کردم. گفت‌وگوی‌های انتقادی و حیاتی برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای ضروری است.»
فرصت ایران برای مذاکرات بدون هیچ مانعی
اما در ایران، مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم همانگونه که در مناظرات انتخاباتی با شعار انجام مذاکره و رفع تحریم‌ها توانست نظر مردم را به خود جلب کند، در مراسم معارفه عباس عراقچی به‌عنوان وزیر امور خارجه نیز تاکید کرد که اولویت دولت او جست‌وجوی راه‌هایی برای رفع تحریم‌هاست.
سیدعباس عراقچی، مذاکره‌کننده سابق برجام و وزیر خارجه جدید ایران به تازگی درباره دنبال‌کردن مذاکرات احیای برجام از «مسیرهای عزتمندانه و شرافتمندانه» تاکید کرده و گفته است: «برجام به شکل فعلی قابل احیا نیست، اما اشکال دیگری برای توافق وجود خواهد داشت که ما دنبال خواهیم کرد.» وی اعلام کرده است که مذاکرات هسته‌ای با اتحادیه اروپا در حال از سرگیری است و از تلاش‌های اتحادیه اروپا برای بازگشت به مذاکرات خبر داده است.
یک ارزیابی کنگره آمریکا در این باره گفته بود که «برجام روی میز نیست» اما سخنان عراقچی نشان می‌دهد که مقامات ایرانی نسبت به توافق بازنگری شده یا هسته‌ای در سال ۲۰۲۴ ابراز گشایش کرده‌اند. این ارزیابی در ادامه آورده است که آیت‌الله خامنه‌ای رهبر عالی انقلاب ایران اظهار نظر کرده که هیچ مانعی برای چنین گفت‌وگوهایی با دشمن وجود نخواهد داشت.
به نظر می‌رسد با نزدیک شدن به نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک شرایط برای احیای مذاکرات معلق شده میان ایران و طرف‌های غربی فراهم خواهد شد به‌طوری که ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درباره احتمال دیدار بورل و عراقچی در نیویورک گفت: «مجمع عمومی سازمان ملل فرصت بسیار خوبی برای رایزنی‌های دیپلماتیک گسترده است» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با اشاره به توافق بین عراقچی و بورل «در آینده نزدیک» از فرصت خوب این گفت‌وگو در مجمع عمومی سخن گفت و افزود: «گفت‌وگوی تلفنی خوبی بین عراقچی و بورل انجام شد و خوش‌بین هستیم فرصت‌های پیش روی مناسبی برای گفت‌وگوهای مشترک در تحولات دیپلماتیک پیش رو بین ایران و اتحادیه اروپا در این خصوص وجود دارد.»
وی در رابطه با پالس‌هایی که ایران از سوی طرف‌های مقابل دریافت کرده یادآور شد: «مواضع ایران به‌طور کامل روشن و واضح است. توافق یک توافق جمعی بوده و ایران تنها عضوی بود که به تعهداتش به‌صورت کامل عمل کرد. احیای توافق مبتنی بر بازگشت طرف‌های مقابل به تعهدات‌شان در چارچوب برجام است. توافق زمانی می‌تواند احیا شود که همه طرف‌های متعاهد به تعهدات خود به‌صورت مسئولانه برگردند. ایران از میز مذاکرات فاصله نگرفته است.»
به گزارش ایمنا، با توجه به آنچه که در این پیام‌ها ردوبدل شده است، به نظر می‌رسد که در مجموع هر دو طرف به‌دنبال یافتن راهی برای احیای مذاکرات و حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده هستند، هرچند با وجود سیگنال‌های مثبت نمی‌توان توقع انجام مذاکرات جدید را به آسانی گذشته داشت.
نظر شما