آیا باید نگران شیوع و همه‌گیری آبله میمونی باشیم؟

به گزارش خبرگزاری ایمنا، پس از کاهش اپیدمی و علائم ترسناک و پاندمی ویروس کرونا در تمام دنیا سخنانی از شیوع یک بیماری جدید به گوش می‌رسد، آبله میمونی یا ام‌پاکس یک بار در سال ۲۰۲۲ بر سر زبان‌ها افتاد و در حال حاضر در آگوست ۲۰۲۴، ترس‌ها و نگرانی‌های شدیدتری را برای تمام افراد دنیا به میان کشیده است.

به نقل از سازمان بهداشت جهانی، آبله میمونی یا آبله میمون بیماری نادری است که در اثر عفونت با ویروسی به همین نام اتفاق می‌افتد، ویروس آبله میمونی اولین بار در سال ۱۹۵۸ و در زمانی که شیوع یک بیماری مشابه آبله در میمون‌هایی که برای تحقیقات نگهداری می‌شدند، کشف شد و به همین دلیل نیز آبله میمونی، به این نام شناخته شد.

ام پاکس (mpox) یک سویه از ویروس آبله میمون (Monkeypox) است، ویروس آبله میمون به دو گونه جغرافیایی آفریقای مرکزی (حوضه کنگو) و غرب آفریقا تقسیم می‌شود، سویه ام‌پاکس به یکی از این گونه‌ها مرتبط است و در مطالعات و تحقیقات به عنوان یک سویه خاص از این ویروس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش انتقال و علائم آبله میمونی چیست؟

آبله میمونی (Mpox) از طریق تماس نزدیک همچون رابطه جنسی، تماس با پوست، استفاده از حوله حمام یا ملحفه رختخواب بیماران، به افراد سالم دیگر منتقل می‌شود، اگر یک فرد طی سفر، به آبله‌میمونی مبتلا شود، خانواده و اطرافیان وی بیشترین افرادی هستند که در معرض خطر قرار دارند.

علائم بیماری آبله میمونی یک تا دو هفته پس از تماس نزدیک با بیمار تظاهر پیدا می‌کند و می‌تواند شامل تب و سردرد باشد و پس از چند روز به ضایعات آبدار پوستی یا زخم تبدیل شود، اگرچه مواردی به فوت منجر شده است، اما در همه‌گیری اخیر آفریقا بیشتر افراد علائم خفیف تا متوسط را تجربه کرده‌اند و پس از آن بهبودی کامل داشتند، البته ممکن است افراد دارای نقص ایمنی در معرض خطر بیشتری باشند.

۹۷ درصد مبتلایان و فوتی‌های همه‌گیری سال جاری اهل کشور کنگو هستند و انتشار بیماری به خارج از قاره آفریقا نشان از احتمال تداوم همه‌گیری در سایر کشورها دارد، پس از ابتلای یک بیمار، اعضای خانواده یا اطرافیان وی که در تماس و گفت‌وگوی نزدیک با بیمار هستند، احتمال ابتلاء به بیماری را دارند، همچنین کودکان حدود ۶۰ درصد از مبتلایان به آبله میمونی را تشکیل می‌دهند و خطر افزایش شدت بیماری و میزان مرگ‌ومیر بیشتر در میان کودکان نسبت به بزرگسالان وجود دارد.

لازم است بدانیم ایران جزو کشورهایی است که انتقال محلی آبله میمونی در آن گزارش نشده است، همچنین ایران از نظر سازمان بهداشت جهان در رتبه هشدارهای پایین قرار دارد، در موج قبلی این بیماری که دو سال قبل بود، در ایران نیز یک مورد بیمار آبله میمونی که از خارج از کشور آمده بود، گزارش شد، اما موج جدید این بیماری بیشتر در کشورهای آفریقایی است، اگرچه مواردی از ابتلاء به این بیماری در کشورهایی همچون پاکستان نیز گزارش شده است.

باید شروع به ساخت کیت تشخیص کنیم

مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره آبله میمونی اظهار می‌کند: با استفاده از واکسن، مدتی شیوع بیماری‌های آبله در جهان ریشه‌کن شد، اما در چند سال گذشته صحبت از بیماری آبله میمونی به میان آمد که به صورت خفیف پدیدار و بعد از مدت کوتاهی ناپدید شد، در سال جاری در کشورهای آفریقایی از شیوع بیماری آبله میمونی با قدرت بیماری‌زایی بالا، ابتلای زیاد و مرگ‌ومیر شدید گزارش کردند و به‌تازگی سازمان جهانی بهداشت، این بیماری را معضل بزرگ بهداشتی برای تمام کشورها اعلام و توصیه کرده است که به صورت جدی در کشورها برای پیشگیری از شیوع آن برنامه‌ریزی شود.

وی با بیان اینکه آبله میمونی در گروه بیماری‌های ویروسی قرار دارد، می‌افزاید: تغییرات آب‌وهوایی و افزایش گرمایش جهانی موجب ایجاد تغییراتی در زیست‌بوم‌ها و زندگی حیوانات شده است، به‌گونه‌ای زندگی حیوانات وحشی به انسان‌ها نزدیک شده و ویروس‌های جدید از این طریق شکل می‌گیرند و شیوع پیدا می‌کنند، نوع جدید آبله میمونی یا بیماری ام‌پاکس با شدت و سختی بیماری بیشتر و آلوده‌کننده‌تر همراه است و این امر موجب اعلام هشدار سازمان بهداشت جهانی به کشورهای مختلف شده است.

این متخصص بیماری‌های عفونی ادامه می‌دهد: راه انتقال این بیماری از طریق تماس پوستی و تماس جنسی مستقیم با فرد مبتلا است، این بیماری همچون ویروس کووید از راه هوا انتقال پیدا نمی‌کند، اما فردی که در مراحل اولیه ابتلای به این بیماری به سر می‌برد، به حد اندکی احتمال انتقال بیماری از طریق هوا امکان‌پذیر است، بر این اساس در صورت مشاهده فرد مبتلا به بیماری ام‌پاکس باید فاصله‌گذاری فیزیکی رعایت شود.

محرز با اشاره به راه تشخیص این بیماری عنوان می‌کند: برای تشخیص ابتلای به بیماری ام‌پاکس، کیت‌های مخصوصی وجود دارد، واکسن آن وارد بازار نشده و داروی مؤثر درمان آن نیز در حال ساخت در بعضی کشورهاست، اما هنوز دارو و واکسن مشخصی برای بیماری ام‌پاکس وجود ندارد، بنابراین پیشگیری کردن بهترین راه است، همچنین باید در مکان‌های شلوغ از ماسک استفاده کنیم، در برقراری تماس جنسی مطمئن و در تماس‌های پوستی با دیگر افراد دقت لازم داشته باشیم.

وی با اشاره به وضعیت کشور در برخورداری از کیت تشخیص و واکسن بیماری ام‌پاکس اضافه می‌کند: تکنولوژی ساخت کیت تشخیصی، دارو یا واکسن این بیماری را داریم، بعد از شیوع ویروس کووید توانستیم امکانات تشخیص ویروس، ساخت واکسن و داروها را داشته باشیم و باید ساخت کیت تشخیص را شروع کنیم.

توصیه‌های بهداشتی را مدنظر داشته باشید

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان می‌کند: طبق آمار اعلام شده در کنگو که خاستگاه این بیماری است، اغلب زنان و کودکان زیر ۱۵ سال در معرض خطر ابتلاء به این ویروس بوده‌اند و دچار بیماری سخت شدند، همچنین افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند به علت ضعف در سیستم ایمنی در معرض خطر بیشتری نسبت به عموم افراد برای ابتلاء به عفونت‌های ویروسی هستند.

محرز با تاکید بر اینکه ویروس ام‌پاک قدرت ایجاد بیماری سخت را دارد، اما سرعت سرایت آن همچون بیماری کرونا نیست، می‌افزاید: با توجه به سرعت انتقال این بیماری، هشدارهایی از سازمان جهانی بهداشت اعلام شده است، اما راه انتقال آن نسبت به ویروس کووید متفاوت و احتمال ایجاد پاندمی و همه‌گیری در آن کمتر است، اما در صورت افزایش تعداد مبتلایان احتمال همه‌گیری این ویروس نیز وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه این بیماری علاوه‌بر کشورهای آفریقایی، در پاکستان و کشورهای اروپایی نیز دیده شده است و باید مراقبت وضعیت سلامت مسافران کشورهای دیگر باشیم، تاکید می‌کند: دوری از تجمع‌های عمومی، استفاده از ماسک، شستن اصولی دست‌ها و برقراری تماس جنسی مطمئن از راهکار و ملاحظات ایمنی برای پیشگیری از ابتلاء به ویروس ام‌پاکس است و عموم افراد باید این اصول بهداشتی را مدنظر قرار دهند.

میمون تنها مخزن حیوانی این بیماری نیست / ‏بیماری ام‌پاکس منجر به همه‌گیری جهانی نمی‌شود

رضا فدایی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه آبله میمونی یک بیماری ویروسی است و نام آن از آبله میمونی به ام‌پاکس (mpox) تغییر کرده است، اظهار می‌کند: ام‌پاکس از دسته بیماری‌های ویروسی است که با دانه‌های پوستی همراه با تب و علائم عمومی بدن خود را نمایان می‌کند، علت تغییر نام آن نیز این است که میمون تنها مخزن حیوانی این بیماری نیست، بلکه بعضی سنجاب‌ها، پریمات‌ها که شباهت‌هایی با میمون‌ها دارند و بعضی از انواع موش‌ها می‌توانند مخزن طبیعی این بیماری باشند.

وی می‌افزاید: خاستگاه این بیماری کشورهای آفریقایی به‌ویژه جمهوری دموکراتیک کنگو بوده است که هرساله تعدادی از این بیماری‌ها به‌طور طبیعی در این کشورها شایع می‌شود، اما در سال ۲۰۲۲ و سال جاری تعداد مبتلایان این بیماری افزایش پیدا کرده و از جمهوری دموکراتیک کنگو به چند کشور آفریقایی دیگر تسری پیدا کرده است، همچنین در ماه‌های اخیر، دو کشور سوئد و پاکستان نیز مواردی از ابتلای این بیماری را گزارش کرده‌اند.

متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری با اشاره به شیوه‌های ابتلاء به بیماری ام‌پاکس ادامه می‌دهد: راه انتقال این ویروس از طریق تماس نزدیک افراد با یکدیگر همچون تماس پوستی که موجب انتقال دانه‌های پوستی که از علائم بیماری است، می‌شود که این دانه‌ها از نظر ظاهری شباهت‌هایی با دانه‌های پوستی ناشی از بیماری آبله مرغان دارد، همچنین تماس جنسی نیز از راه‌های انتقال بیماری ام‌پاکس است.

فدایی عنوان می‌کند: به نظر نمی‌رسد که با توجه به این شیوه انتقال این ویروس، بیماری ام‌پاکس منجر به همه‌گیری جهانی همچون کرونا شود و این احتمالی بعید است، اما در حال حاضر بسیاری از کشورها اوضاع سلامت مردم را بررسی و مراقبت‌های لازم را رعایت می‌کنند، در کشور پیگیر اخبار و بررسی وضعیت سلامت مردم هستیم.

امکانات تشخیص این بیماری در کشور وجود دارد

وی با بیان اینکه گاهی انواع و اقسام بیماری‌های واگیردار در اقلیم‌های مختلف سراسر جهان شیوع پیدا می‌کنند، برای مدتی حضور دارند و سپس فروکش می‌کنند، اضافه می‌کند: بسیاری از این بیماری‌ها به کشورمان نخواهد رسید و از این نظر نباید برای شهروندان هیچ‌گونه نگرانی ایجاد شود، با این حال به مردم توصیه می‌کنیم همچون دیگر موارد شیوع بیماری در کشورها، برای حفظ سلامتی و پیشگیری از ابتلاء توصیه‌های بهداشتی را رعایت کنند.

این متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به راهکارهای پیشگیری، مراقبت و درمان خاطرنشان می‌کند: داروهایی برای درمان مبتلایان بیماری ام‌پاکس پیشنهاد شده است، اما اغلب در کشورهای آفریقایی پیدا می‌شود، همچنین چند نوع واکسن با الهام از واکسن آبله ساخته شده است که به‌طور محدود در آفریقا استفاده می‌شود و در جلوگیری از شیوع این بیماری و مهار آن مؤثر بوده است.

فدایی می‌افزاید: در صورت ورود بیماری ام‌پاکس به کشور، امکانات تشخیص این بیماری وجود دارد، همچنین از تعدادی بیمار نمونه‌گیری انجام شده و پاسخ آزمایش تمام آن‌ها منفی بوده است، در واقع از حدود دو سال گذشته، امکانات تشخیص بیماری‌های ویروسی در ایران فراهم شده، اما تا به حال مورد مثبتی پیدا نشده است.

بر این اساس، طبیعی است که بعد از اپیدمی ویروس کرونا در سراسر جهان، نگرانی‌های بسیاری در رابطه با بروز موقعیت‌های مشابه وجود داشته باشد، آبله میمونی نوعی بیماری نادر ویروسی است که علائمی مشابه با آبله مرغان، اما خفیف‌تر ایجاد می‌کند، سردرد و بدن‌درد، تاول پوستی، تب و لرز از علائم اصلی این بیماری است، این ویروس از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده، مایعات بدنی و رابطه جنسی، تماس با سطوح آلوده می‌تواند منتقل شود، بنابراین افزایش اطلاعات در رابطه با بیماری‌هایی همچون آبله میمونی که شیوع مجدد پیدا کرده‌اند، می‌تواند علاوه‌بر آگاهی جمعی، راه‌های پیشگیری و شناخت بیشتری را در رابطه با این بیماری به وجود آورد.