به گزارش خبرگزاری ایمنا، سال ۸۷ بود که برخورد یک دستگاه بولدوزر اداره راه و ترابری با خط لوله انتقال نفت خام در منطقه سامان، آب زایندهرود را به نفت خام آلوده کرد و مسئولان برای رفع آلودگی آب اصفهان از مواد نفتی مجبور شدند تا مدتی تصفیهخانه بابا شیخعلی را از مدار خارج کنند. این حادثه مسئولان وقت را متوجه آسیبپذیر بودن شبکه تأمین آب شرب اصفهان کرد و سال بعد طرح تونل "گلاب دو" که بعدها سامانه دوم آبرسانی به اصفهان بزرگ خوانده شد، در سفر استانی هیئت وزیران دولت به تصویب رسید تا با ایجاد سامانهای به طول ۱۷ کیلومتر برای انتقال آب از منطقه بالادست زایندهرود در محدوده استان اصفهان در صورت هرگونه مشکل بتوان آب حدود پنج و نیم میلیون اصفهانی را تأمین کرد.
در اوایل دهه ۹۰ نیز حوادثی مانند نشت گازوئیل به زایندهرود و سیلابی شدن رودخانه، بار دیگر فرایند تصفیه آب در تصفیهخانه بابا شیخعلی و تأمین آب بیش از پنج میلیون اصفهانی را با چالش روبهرو کرد اما در حالی که رشد جمعیت و مصارف، نیاز شبکه آبرسانی را از ۱۰ مترمکعب در ثانیه فراتر برده است و این کمبود به صورت نارسایی در شبکه توزیع و افت فشار آب در برخی زمانها به ویژه فصل تابستان خودنمایی میکند، سامانه دوم آبرسانی اصفهان با موانع بزرگی از جمله ابهام درباره انتقال بین حوضهای آب و کمبود اعتبار دست و پنجه نرم میکند و به کندی پیش میرود.
طرح گلاب یک به عنوان سامانه آبرسانی به کاشان همراه با پوشش ۱۱ شهر و سامانه دوم گلاب برای تأمین آب شرب اصفهان بزرگ طراحی شده با وجود این سالها است که تصفیهخانه بابا شیخعلی تنها خط آبرسانی شرب اصفهان به شمار میآید و روز به روز دلایل فنی و پدافندی و کمبود آب شرب نیاز به بهرهبرداری از سامانه دوم آبرسانی به اصفهان بزرگ را پررنگتر میکند.
در فهرست بزرگترین تصفیهخانههای آب ایران
تصفیه خانه آب بابا شیخعلی اصفهان یکی از بزرگترین تصفیه خانههای آب ایران به شمار میرود که در کیلومتر ۴۵ جاده اصفهان- شهرکرد قرار گرفته است و فاز نخست آن در سال ۶۸ به بهرهبرداری رسید.
در این تصفیهخانه آب پس از مراحل تصفیه و فیلتراسیون، به وسیله تونل به ۱۷ کیلومتر انتقال داده میشود و از طریق شبکه توزیع در اختیار مردم ۵۹ شهر و ۳۸۰ روستای استان اصفهان با جمعیتی بیش از پنج و نیم میلیون نفر همچنین تعداد زیادی از صنایع بزرگ و کوچک قرار میگیرد.
از سوی دیگر طرح سامانه دوم آبرسانی به ۱۴ شهرستان استان اصفهان با هدف تأمین، انتقال و تصفیه آب شرب از سد زایندهرود برای شهرستانهای تحت پوشش طرح شامل اردستان، اصفهان، برخوار، خمینیشهر، تیران و کرون، خور و بیابانک، دهاقان، شاهینشهر و میمه، فلاورجان، لنجان، مبارکه، نائین، نجفآباد و نطنز توسط شرکت آب منطقهای اصفهان در مرحله اجرا قرار دارد.
این پروژه یک سامانه مکمل با ماهیت پدافندی است که ۷۷ هزار کیلومتر مربع و به عبارتی ۷۲ درصد از پهنه استان را پوشش میدهد و جمعیت تحت پوشش طرح نزدیک به ۵/۵ میلیون نفر با پوشش ۷۵ درصد جمعیت کل استان اصفهان است.
در انتظار اعتبار ۲۸ هزار میلیارد ریالی
به گفته حسن ساسانی؛ مدیر عامل شرکت آب منطقهای اصفهان این سامانه با قابلیت تأمین ۹.۵۷ متر مکعب آب شرب برای افق ۱۴۱۰ در حال اجرا است اما در قالب طرح اضطراری در سال ۱۴۰۱ بخشهای در حال اجرا در مدار بهرهبرداری قرار گرفت.
وی با اشاره به راهاندازی بخشی از فاز نخست این پروژه اظهار کرد: در خرداد ماه سال ۱۴۰۲ در فاز نخست و هنگام اجرای کل این پروژه، یک خط لوله تا مخزن نجف آباد و نیمی از یک استریم تصفیه خانه راه اندازی شد و اکنون از طریق یک رشته خط لوله ۱۶۰۰ میلیمتری آب شرب به ظرفیت بیش از ۲ متر مکعب بر ثانیه خروجی از تصفیهخانه به مخزن نجفآباد منتقل میشود.
مدیر عامل شرکت آب منطقهای اصفهان سامانه دوم آبرسانی را شامل تونل انتقال آب و تصفیه خانه تعریف کرد و افزود: این طرح تأمین کننده کمبود آب شرب جمعیت بیش از ۵.۵ میلیون نفری تحت پوشش آن است که سامانه اول آبرسانی موجود در اصفهان به تنهایی قابلیت تأمین آن را نداشت و با بهرهبرداری از این سامانه به میزان ۶.۴ متر مکعب بر ثانیه کمبود آب شرب اصفهان و ۱۴ شهرستان در شرایط کنونی جبران خواهد شد.
وی پیشرفت فیزیکی قطعه اول خط انتقال را نزدیک به ۹۹ درصد و وضعیت پیشرفت فیزیکی قطعه سوم خط انتقال تا پایان سال ۱۴۰۲ را حدود ۴۲ درصد اعلام کرد و گفت: میزان اعتبار مورد نیاز برای تکمیل بخشهای در حال اجرای طرح توسعه آبرسانی به ۱۴ شهرستان استان اصفهان، بالغ بر ۲۸,۰۰۰ میلیارد ریال است.
کمبود سه هزار لیتر بر ثانیه آب در شبکه شرب
مجید مختاری؛ مدیر دفتر روابط عمومی و آموزش همگانی آبفای استان اصفهان در گفتوگو با ایمنا اظهار کرد: اکنون دو هزار لیتر بر ثانیه آب از طریق سامانه دوم آبرسانی اصفهان به شبکه شرب وارد میشود اما فازهای بعدی این پروژه هنوز تکمیل نشده و نیازمند اعتبارات است که این موضوع از طریق شرکت آب منطقهای اصفهان مورد پیگیری قرار میگیرد.
وی انتقال دو هزار لیتر بر ثانیه آب از این سامانه به شبکه توزیع آب شرب اصفهان را بخشی از فاز نخست این طرح دانست و گفت: این بخش از سال گذشته وارد مدار شده است و اکنون شبکه توزیع آب اصفهان با کمبود نزدیک به سه هزار لیتر بر ثانیه آب روبهرو است، چاههای فلمن که در گذشته سه هزار و ۲۰۰ لیتر بر ثانیه آب مورد نیاز را تأمین میکردند نیز اکنون خشک شده و نمیتوانیم از آنها استفاده کنیم به همین دلیل با مدیریت و هوشمندسازی شبکه سعی میکنیم حداقلها برای مردم تأمین شود.
اوجگیری دمای هوا در تابستان امسال نیز مردم برخی از مناطق شهر اصفهان را با مشکل افت شدید فشار یا قطعی طولانی مدت آب روبهرو کرد، چالش نفسگیری که در گرمترین روزهای سال خودنمایی میکند و با توصیههای مسئولان به صرفهجویی، آبرسانی از طریق تانکرهای سیار و استفاده از پمپ و مخزن استاندارد در ساختمانهای چندطبقه مدیریت میشود.
توان تأمین آب ثابت، مصرف افزایشی
حسین اکبریان؛ مدیرعامل آبفای استان اصفهان در واکنش به گلایههای شهروندان از قطعی آب در برخی محلات اظهار کرد: توزیع آب در اصفهان بهصورت هوشمند و با استفاده از جدیدترین تکنولوژیها در حال انجام است اما با افزایش بیسابقه دمای هوا مصرف به دلیل استفاده مداوم از مداوم وسایل سرمایشی روند افزایشی به خود میگیرد و تعادل بین منابع و مصارف آب از میان میرود که این موضوع افت فشار در برخی از محلات شهر اصفهان را به دنبال داشته است.
وی دلیل افت فشار در تعدادی از محلههای شهر اصفهان بهویژه در منطقه ۴ را قدمت شبکه و تناسبنداشتن جمعیت آن با زیرساختهای آب و فاضلاب دانست و افزود: سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ باید متناسب با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی آن توسعه یابد. لازمه تحقق این مهم نیز تخصیص اعتبارات است.
مدیرعامل آبفای استان اصفهان با اشاره به لزوم استفاده از تمهیداتی برای ساکنان طبقات بالایی ساختمانها گفت: دمای هوای امسال در مقایسه با تابستان سال گذشته سه درجه سلسیوس افزایش یافته و به ازای هر درجه افزایش دما، مصرف آب نیز ۵ درصد افزایش مییابد به همین دلیل در برخی مناطق به وسیله تانکرهای آبرسانی سیار، آب توزیع میشود و ساختمانهایی که مخزن آب و پمپ استاندارد دارند، دچار مشکل نمیشوند؛ زیرا در ساعاتی که فشار شبکه مناسب است، مخازن آنها آبگیری میشود و در لحظاتی از روز که افت فشار وجود دارد، از آب ذخیرهشده استفاده میکنند.
از منابع استانی تا ردیف بودجه ملی
حمیدرضا فولادگر؛ نماینده ادوار مجلس در گفتوگو با خبرنگار ایمنا درباره سامانه دوم آبرسانی اصفهان اظهار کرد: سامانه اول آبرسانی از مسیر تصفیهخانه بابا شیخعلی میگذرد و آب شرب اصفهان و شهرستانهای استان از همین مسیر تأمین میشود اما به دلیل حوادثی که در این مسیر اتفاق افتاد از جمله سیلاب و بارندگی و نیز نشتی نفت به دلیل شکستگی لوله و حوادثی از این قبیل تأمین آب شرب یک جمعیت چند میلیون نفری به خطر افتاد.
وی ایجاد یک مسیر موازی برای تأمین آب شرب را پیشنهاد ستاد پدافند غیرعامل و تاکید ستاد مدیریت بحران دانست و گفت: با هدف ایجاد یک مسیر موازی برای تأمین آب شرب اصفهان و ۱۴ شهرستان استان سامانه دوم آبرسانی مطرح و پروژه با منابع استانی آغاز شد، برای نخستین بار در سالهای اوایل دهه ۹۰ بود که شورای دوره سوم تصویب کرد از طریق افزایش تعرفه آب در قبضهای مشترکان، منابع مالی اجرای طرح را در اختیار شرکتهای آب منطقهای و آب و فاضلاب قرار دهد.
نماینده ادوار مجلس خاطرنشان کرد: در گام بعدی سامانه دوم آبرسانی اصفهان به عنوان یک پروژه مشارکتی تعریف شد که باید منابع آن به صورت مشارکتی در استان تأمین میشد زیرا در پروژههای دارای ردیف بودجه ملی قرار نگرفته بود.
وی پیگیریهای نمایندگان اصفهان در دوره دهم مجلس شورای اسلامی (پس از طرح استعفای دسته جمعی) را منجر به تعریف ردیف بودجه مشارکتی برای سامانه دوم در بودجه سال ۱۳۹۹ دانست و ادامه داد: در دولت دوازدهم دو بار از طریق منابع ستاد مدیریت بحران با مصوبه دولت پرداختهایی صورت گرفت و پیگیریهای سازمان مردم نهاد بنیاد نصف جهان در این زمینه و موارد دیگری مانند عبور خط لوله از طریق پادگانهای نظامی و یا تأمین مالی از طریق صنایع نظیر فولاد مبارکه بسیار تأثیرگذار بود.
فولادگر با اشاره به یکی دو مرتبه جذب منابع استانی برای این پروژه در دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: به نظر میرسد که وزارت نیرو و مدیریت استان باید بهتر این پروژه را حمایت میکردند اما منابع اختصاص یافته به سامانه دوم آبرسانی اصفهان نیز از طریق اعتبارات ستاد مدیریت بحران، فولاد مبارکه با خرید اوراق مشارکت یا اسناد تسویه خزانه جذب شد.
قطعی آب در نبود سامانه دوم آبرسانی
وی طرح سامانه دوم آبرسانی اصفهان را شامل سه فاز تعریف کرد و گفت: ظرفیت فاز نخست این پروژه نزدیک به ۳/۲ متر مکعب بر ثانیه آب است که فعلاً نزدیک به ۲/۱ متر مکعب بر ثانیه از فاز اول، اکنون از طریق لولهها به شبکه آب شرب اصفهان وارد میشود در صورتی که اگر فاز یک با ظرفیت انتقال ۳/۲ و فاز دوم نیز (با توجه به آماده شدن ظرفیت تصفیهخانه تا ۶/۴ متر مکعب بر ثانیه) تاکنون اجرا شده بود اکنون با بحران و قطعیهای اخیر آب در دو سه سال اخیر کمتر روبهرو میشدیم.
نماینده ادوار مجلس درباره کمبود منابع و قطعیهای آب در اصفهان اظهار کرد: آب ورودی به سامانه همان منبعی است که از طریق زایندهرود به عنوان سهم آب آشامیدنی اصفهان و ۱۴ شهرستان آن در نظر گرفته شده که یک بخش این آب از مسیر سد تنظیمی تا تصفیهخانه بابا شیخعلی میآید اما در مسیر برداشتها و پمپاژهای غیر مجاز به ویژه در استان مجاور انجام میشود، یک بخش دیگر تأمین آب شرب نیز از طریق تونل گلاب یک برای شمال اصفهان و کاشان و گلاب دو به تصفیهخانهای میرسد که در منطقه ورپشت در حال تکمیل است و اگر زودتر به بهرهبرداری رسیده بود کمبودهای کنونی در شبکه توزیع آب وجود نداشت.
وی با اشاره به ورود نزدیک به ۱۱ متر مکعب بر ثانیه آب به شبکه توزیع اصفهان از طریق سامانه اول آبرسانی افزود: در صورت تکمیل سامانه دوم و راهاندازی هر سه فاز آن حدود ۹/۶ متر مکعب بر ثانیه آب آشامیدنی برای اصفهان تأمین خواهد شد.
فرصتهای از دست رفته
فولادگر پیگیریهای نمایندگان ادوار گذشته را منجر به اختصاص ردیف بودجه مشارکتی به سامانه دوم آبرسانی اصفهان دانست و تاکید کرد: ردیف بودجه مشارکتی به آن معناست که باید از منابع دیگر اعتبار جذب کند در حالی که معمولاً سرمایهگذاران در فعالیتهای اقتصادی مشارکت میکنند اما تأمین آب آشامیدنی از مواردی است که با قیمت حمایتی در اختیار مردم قرار میگیرد و تنها در صورتی که آب مورد نیاز صنایع معدنی تأمین شود یک فعالیت اقتصادی به شمار میآید به همین دلیل انگیزه سرمایهگذاران برای مشارکت در این پروژه بسیار کم است.
وی با اشاره به پیگیریهای نمایندگان و مدیریت استان در دولت دوازدهم و سیزدهم برای اختصاص منابع استانی به این پروژه گفت: با استفاده از منابع استانی درج شده از ستاد مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و منابع دیگری مانند قبضهای آب، کمک صنایعی مانند فولاد مبارکه در نقد کردن اسناد تسویه خزانه و حتی کمک برای تأمین ورق مورد نیاز لولهگذاری مسیر این پروژه ادامه یافته است البته انتظار میرفت که در سفر استانی و یک روزه شهید رئیسی به اصفهان این پروژه اولویت بیشتری پیدا میکرد و از سوی وزارت نیرو نیز پیگیری میشد.
نماینده ادوار مجلس هماهنگی وزارت نیرو با مدیریت استان را برای پیشبرد سامانه دوم آبرسانی ضروری دانست و یادآور شد: تاکنون فرصتهای زیادی در این زمینه از دست دادیم و امیدواریم که دولت آینده با پیگیری نمایندگان مجلس و کمک تشکلهای مردم نهاد از جمله بنیاد نصف جهان بتوانند مسائل را پیش ببرد.
پیشرفت فیزیکی ۲۸ درصدی طرح توسعه آبرسانی
بر اساس اطلاعاتی که شرکت آب منطقهای استان درباره آخرین وضعیت طرح توسعه آبرسانی به ۱۴ شهرستان استان اصفهان؛ «سامانه دوم آبرسانی به اصفهان بزرگ» در اختیار ایمنا قرار داده است، هدف این طرح تأمین، انتقال و تصفیه آب شرب به میزان (با ظرفیت حداکثر ۹.۵۷ متر مکعب در ثانیه) از سد زایندهرود برای ۱۴ شهرستان استان اصفهان در افق طرح بوده که از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷ آغاز شده و پیشبینی میشود تا سال ۱۴۰۵ ادامه یابد.
بر اساس این اطلاعات اقدامات انجام شده در راستای اجرای طرح توسعه آبرسانی به چهارده شهرستان استان اصفهان در فاز اول طرح، شامل احداث تصفیهخانه آب به ظرفیت ۳/۲ مترمکعب برثانیه از ۹/۶ متر مکعب (یک استریم از سه استریم) و ۷۰ کیلومتر از ۱۱۰ کیلومتر خط انتقال محور شمالی طرح در سال ۱۳۹۶ آغاز شد که عملیات اجرایی ۷۰ کیلومتر از خط انتقال در محور شمال، شامل دو رشته لوله ۱۶۰۰ میلیمتری، حدفاصل خروجی تصفیهخانه تا مخزن نجفآباد از سال ۱۳۹۶ و عملیات احداث یک استریم از سه استریم تصفیهخانه با ظرفیت ۳/۲ متر مکعب بر ثانیه از سال ۱۳۹۷ شروع شد همچنین زمین قرارداد اجرای ۱۳ کیلومتر از ۴۰ کیلومتر باقیمانده موسوم به قطعه سوم محور شمال در فروردین ۱۴۰۲ به پیمانکار تحویل شد که در حال اجرا است و اکنون حدود ۴۸ درصد پیشرفت دارد.
در این گزارش آمده است: بهدلیل وجود بحران و مشکلات متعدد در حوزه آب شرب جمعیت هدف در قالب طرح اضطراری تعریف شده، بخشی از یک استریم تصفیهخانه سامانه دوم و یک رشته از خطوط انتقال قطر ۱۶۰۰ میلیمتر با ظرفیت ۱۶۰۰ لیتر بر ثانیه در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ با ظرفیت ۲۵۰۰ لیتر بر ثانیه و در سال ۱۴۰۳ با ظرفیت ۲۰۰۰ لیتر بر ثانیه در مدار بهرهبرداری قرار گرفت. تصفیه خانه امکان تصفیه آب تا ظرفیت ۳۲۰۰ لیتر بر ثانیه را دارد اما به دلیل محدودیت خطوط انتقال شرکت آبفا ظرفیت انتقال محدود است.
بر این اساس پیشرفت فیزیکی پروژههای جاری در بخشهای مختلف طرح برای دوره تا مرداد سال ۱۴۰۳ به شرح زیر است: خط انتقال – قطعه اول – ۹۹ درصد، خط انتقال قطعه سوم – ۴۸ درصد، تصفیه خانه – استریم اول – ۸۷ درصد و به طور کلی پیشرفت فیزیکی کل طرح توسعه آبرسانی به چهارده شهرستان استان اصفهان (سامانه دوم آبرسانی به اصفهان بزرگ) به ۲۸/۵۹ درصد میرسد.
پشت سد کمبود اعتبارات
این گزارش عمده مشکلات و موانع پیش روی طرح را ناشی از عدم تخصیص اعتبارات کافی در زمان مناسب اعلام میکند از جمله آنکه مجوز ماده ۲۳ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت جهت طرح در سال ۱۳۹۸ با توجه به وضعیت اقتصادی کشور (کمبود منابع مالی و نقدینگی) به ناچار و با تکیه بر منابع داخلی صادر شد که در ادامه با توجه به بزرگی مبلغ اعتبار موردنیاز برای تکمیل طرح و نبود تناسب تأمین آن از منابع داخلی با طول مدت دوره اجرا، درخواستهای فراوانی برای تأمین آن از ردیفهای دیگر و یا اصلاح مجوز ماده ۲۳ در قسمت منابع عمومی داده شد. در این خصوص و به منظور اصلاح ماده ۲۳ طرح جهت ایجاد پتانسیل استفاده از منابع عمومی، مکاتبات زیادی با وزیر محترم نیرو، سازمان برنامه و بودجه و مقام استاندار انجام شده است.
دومین مانع آن است که اعتبارات تخصیص یافته از سال ۱۳۹۹ تا کنون با مبلغ ۸,۵۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات مدیریت بحران و شهرهای دارای تنش آبی نیز تا کنون متناسب با روند اجرایی نبوده و طرح را با کمبود نقدینگی روبهرو کرده است همچنین اعتبارات مصوب سفر رئیس جمهور شهید به استان اصفهان در سال ۱۴۰۱ به مبلغ ۳۳,۰۰۰ میلیارد ریال از منابع مختلف داخلی بود اما مهمترین مانعی که پیشرفت اجزای دیگر طرح شده، عدم تحقق مصوبات سفر در وقت مناسب و متناسب با اجرا است به نحوی که تنها بخشی از اعتبار عمومی به مبلغ حدود ۷۰۰ میلیارد تومان تأمین شده و دیگر ردیفهای مصوبه مذکور متأسفانه تأمین نشد.
مطالبات ۲۵۰ میلیارد تومانی پیمانکاران
این گزارش میافزاید: مطالبات پیمانکاران، مشاورین و تأمین کنندگان در سه پروژه به بیش از ۲۵۰ میلیارد تومان رسیده که این شرکت با وجود چالشهای مذکور همچنان روند اجرایی پروژهها متوقف نکرده و به سختی در حال ادامه کار است.
میزان اعتبار مورد نیاز طرح برای تکمیل بخشهای در حال اجرا (تکمیل ظرفیت تصفیه و انتقال تا ۴۰/۶ مترمکعب بر ثانیه) تا مخازن پیلاف اصفهان در حدود ۳,۲۰۰ میلیارد تومان به عنوان اعتبار مورد نیاز در کوتاه مدت و اعتباری نزدیک به ۵/۱۴ همت برای تکمیل همه اجزای طرح در بلند مدت مورد نیاز است.
به گزارش ایمنا، تابستان امسال نیز کمبود آب شرب، قطعی و کمفشاری در بسیاری از محلههای شهر اصفهان، شهرستانهای شهرضا، خمینیشهر، اردستان، نائین، ورزنه، هرند، فلاورجان، شاهینشهر و برخوار، زیار، نجفآباد و بسیاری از روستاهای محدوده دیده میشود حتی در شهرستانهای غرب و جنوب استان چادگان، فریدن، فریدونشهر، بویین و میاندشت، سمیرم و تیران و کرون که در کنار منابع آبی استان قرار دارند، تأمین آب روستاها بهصورت سیار انجام شد که نشاندهنده تشدید بحران کمبود آب شرب در استان است و برای رفع این چالش باید وزارت نیرو برای صدور مجوزهای تأمین آب، سرعت بخشیدن به اجرای طرحهای آب و به ویژه تأمین اعتبار سامانه دوم آبرسانی اصفهان، اقدامات جدی را در دستور کار قرار دهد.
نظر شما