سفری به تاریخ چند هزار ساله ایران/ از نخستین دانشگاه خاورمیانه تا شهرِ آباد «شوش»

ایران، کشوری با تاریخ غنی چند هزار ساله است؛ طوری که نخستین دانشگاه خاورمیانه در جندی‌شاپور بنا شده و این نشان از اهمیت ایرانیان به مسائل علمی دارد، هرچند بناهای به جا مانده دیگری همچون هگمتانه، شوش، چغازنبیل و طاق‌بستان نیز مهر تاییدی بر بی‌همتا بودن این تمدن دارد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، گردشگری تاریخی که گردشگری میراث نیز نامیده می‌شود، به بازدید از موزه‌ها، مکان‌ها و ابنیه تاریخی می‌پردازد؛ این شیوه از گردشگری امروزه بخش عمده‌ای از صنعت توریسم را به خود اختصاص داده است، چراکه یکی از راه‌های دستیابی به فرهنگ صحیح آشنا شدن مردم جهان با میراث فرهنگی و تاریخی به حساب می‌آید

باید به این نکته تاکید داشت آنچه به‌عنوان میراث فرهنگی به شمار می‌آید متعلق به یک جامعه نیست، بلکه تعلق به همه جوامع بشری دارد و در این مسیر چشم‌اندازهای طبیعی، شهرهای قدیمی و بناهای تاریخی موجود در آن‌ها یا اماکن باستانی دیگر از چنان جاذبه‌هایی برخوردارند که گردشگران را به سوی خود جلب می‌کند و اگر شما هم جزو افرادی هستید که دوست دارید در مسیر سفرهایتان، سری به تاریخ و تمدن ایران بزنید، بد نیست که هگمتانه، چغازنبیل، جندی‌شاپور، طاق‌بستان و شوش را جزو مقاصد گردشگری خود قرار دهید.

هگمتانه

همدان از کهن‌ترین شهرهای ایرانی است که قدمت آن به دوره مادها بازمی‌گردد؛ این شهر آثار و بناهای تاریخی بسیاری را که حتی متعلق به دوران پیش از ظهور میلاد هستند در خود جای داده و در نوع خود بی‌نظیر است؛ از همین رو امروزه این کلان‌شهر به‌دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به یکی از پربازدیدترین شهرهای ایران تبدیل شده است؛ تپه هگمتانه در این شهر که دارای قدمتی بیشتر از ۳۰۰۰ سال بوده و به دوره مادها بازمی‌گردد از کهن‌ترین تپه‌های ایرانی محسوب می‌شود؛ جالب است بدانید که مساحت این تپه باستانی حدود ۳۰ هکتار عنوان می‌شود؛ طی حفاری‌های صورت گرفته در تپه هگمتانه همدان، آثار بسیار مهمی در سطح جهانی کشف شده است.

هگمتانه و همدان در لغت هر دو به یک معنی دلالت دارند؛ معنی آن‌ها گرد هم آمدن یا تجمع است؛ باستان شناسان بر این باورند که پس از شکل‌گیری دولت ماد، این مکان، جایی برای گردهمایی بوده است؛ این شهر پایتخت مادها سپس پایتخت تابستانی هخامنشیان و دارای آثاری بجا مانده از حکومت مادها، هخامنشیان و حکومت اشکانیان است و چند هفته پیش به ثبت جهانی نیز رسید.

سفری به تاریخ چند هزار ساله ایران/ از اولین دانشگاه خاورمیانه تا شهرِ آباد «شوش»

چغازنبیل

زیگورات چغازنبیل یک سازه باستانی مشهور و یکی از آثار ثبت شده از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است؛ چغازنبیل که به زبان ایلامی باستان می‌شود «دور اونتاش»، یک مجموعه از دوران ایلام است که در استان خوزستان و در میان مسیر شوشتر و شوش (از شرق به غرب) و بین دزفول و اهواز (از شمال به جنوب) قرار گرفته است؛ چغازنبیل در ۴۲ کیلومتری شرق شهر شوش قرار گرفته و بخشی از محدوده شهرستان شوش به شمار می‌رود؛ در سمت شرق چغازنبیل، روز دز قرار گرفته و بین آن و شهر شوشتر فاصله انداخته است؛ هر چند به‌طور تقریبی ۲۵ کیلومتر را باید طی کنید تا از شوشتر به چغازنبیل برسید.

زیگورات چغازنبیل بخشی از مجموعه‌های باستانی تمدن‌های اولیه در دوران انقلاب کشاورزی و تمدن‌های میان رودانی به شمار می‌رود؛ شهر باستانی شوش هم در شمال غربی زیگورات جای گرفته است؛ این زیگورات یا معبد هرمی شکل، در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد توسط «اونتاش ناپیرشا» فرمانروای ایلامی، برای یکی از خدایان باستانی به نام «اینشوشیناک» ساخته شده است؛ این زیگورات که هرمی با قاعده چهار ضلعی است، توسط دیوارهایی محافظت می‌شده است و در حال حاضر این دیوارها بازسازی شده‌اند.

در مجموعه چغازنبیل، معابدی برای الهه‌های دیگر هم وجود دارد و به نظر می‌رسد قرار بوده معابد دیگری هم ساخته شود، اما فرمانروایان بعدی ایلامی، آن را ادامه ندادند. در مجموعه چغازنبیل مجموعه‌ای از مقابر سلطنتی مربوط به ایلام باستان وجود دارد، چغازنبیل در روزگار خود، یک مرکز مذهبی و زیارتی بزرگ بوده است؛ زیگورات چغازنبیل، توسط حکومت آشوریان با فرمانروایی آشوربانیپال، در سال ۶۴۰ پیش از میلاد، مورد تهاجم قرار گرفته است.

سفری به تاریخ چند هزار ساله ایران/ از اولین دانشگاه خاورمیانه تا شهرِ آباد «شوش»

جندی‌شاپور

شهر گندی شاپور یا جندی‌شاپور توسط شاپور اول ساسانی در قرن سه میلادی در اهواز ساخته شد؛ شاپور دستور داده بوده که مرکزی در این شهر ساخته شود که بسیار بهتر از انطاکیه در ایران باشد؛ انطاکیه محلی برای جمع‌آوری ارتش و لشکریان شاپور بود و مزرعه‌ها و باغ‌های زیبایی در آن وجود داشت؛ کم‌کم به‌دلیل نزدیکی به کشورهای مهم، جندی‌شاپور به‌عنوان یک مرکز مهم در دنیای باستان شناخته شد؛ در قرن ششم میلادی دانشگاه و بیمارستان نامداری به همین نام در این محدوده ساخته شد، با ساخت شهر و دانشگاه این مجموعه ارزش و اهمیت بیشتری پیدا کرد و تا دوران خلافت عباسی این عزت و اعتبار ادامه داشت؛ در آن دوران، هارون‌الرشید به پسر بختیشوع دستور داد که بیمارستانی شبیه به بیمارستان جندی‌شاپور در بغداد برپا کند.

از جمله ویژگی‌های منحصر به فردی که در شهر گندی شاپور در دزفول قابل مشاهده است احداث دانشگاه بوده که به گفته مورخان، دانشگاه گندی‌شاپور با بیش از هفده سده قدمت، باستانی‌ترین دانشگاه خاورمیانه بوده که به دستور شاپور یکم احداث شده است؛ با آوردن طبیبان کار درست و عالمان رشته‌های گوناگون به این شهر همگی سبب شدند که در رونق این شهر تأثیر چشمگیری به وجود بیاید؛ همچنین بسیاری از کتاب‌های یونانی را به زبان پهلوی ترجمه کردند تا جایی که کتابخانه دانشگاه گندی شاپور بهترین مرکز تحقیقاتی در خاورمیانه شد.

سفری به تاریخ چند هزار ساله ایران/ از اولین دانشگاه خاورمیانه تا شهرِ آباد «شوش»

طاق‌بستان

پادشاهان ساسانی، پیرامون مجموعه تاریخی تخت جمشید را مکان انتخابی برای تراشیدن تندیس‌های دوران حکومت خود، در نظر گرفته‌اند؛ اما پس از پادشاهی اردشیر دوم (پادشاه ساسانیان در سال‌های ۳۷۹ تا ۳۸۳ میلادی)، به دستور وی و بعد از رسیدن به پادشاهی، طاق‌بستان از میان سایر مناطق ایران برگزیده شده و این محل را بهترین مکان برای ایجاد سنگ‌نوشته‌های سلطنت خود برشمرد.

طاق‌بستان متشکل از دو طاق به هم پیوسته و از جنس سنگ خام خاکستری رنگ است که در کوه حفر شده‌اند؛ در واقع از مزایا و خصوصیات بارز این سنگ‌ها می‌توان به رشد نکردن گیاهان و علف‌های هرز در آن، اشاره کرد؛ این مجموعه از سه بخش اصلی و مهم تشکیل شده است که می‌توان آن‌ها را به‌عنوان دقیق‌ترین و در عین حال زیباترین آثار سنگی بجا مانده از حکومت ساسانی در نظر گرفت؛ این سه بخش عبارت‌اند از: «کتیبه تاج‌گذاری اردشیر دوم» مربوط به سال‌های ۳۸۰- ۳۸۳ میلادی؛ «طاق بزرگ» معروف به ایوان بزرگ که مربوط به زمان پادشاهی خسروپرویز و در سال‌های ۵۹۰-۶۲۸ میلادی است؛ «طاق کوچک» معروف به ایوان کوچک که مربوط به تصویر برجسته شاپور سوم در سال‌های ۳۸۰-۳۸۳ میلادی

سفری به تاریخ چند هزار ساله ایران/ از اولین دانشگاه خاورمیانه تا شهرِ آباد «شوش»

شوش

شهر شوش واقع در استان خوزستان یکی از قدیمی‌ترین خاستگاه‌های شناخته شده جهان است که بشر در آن سکونت داشته است؛ شوش در ایران باستان، شهری آباد و مرکزی بزرگ برای حکومت‌ها محسوب می‌شد و قدمت شهر شوش به حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد؛ شوش پایتخت چندین هزارساله حکومت و تمدن ایلام بوده است و این شهر پایتخت زمستانی هخامنشیان محسوب می‌شد؛ محوطه تاریخی شهر شوش در سال ۱۳۹۴ ثبت جهانی شد.

از شهر شوش در منابع تاریخی به نام‌های مختلفی یاد شده است که شوش سوسا، سوزیانا و شوشن نام‌هایی است که برای آن ذکر شده است؛ طبق آنچه حمزه اصفهانی در کتابش ذکر کرده شوش به‌معنای شهر زیبا و با صفا بوده است؛ از این شهر کتیبه‌ها و آجر نوشته‌های بسیاری به دست آمده که آباد بودن و متمدن بودن شهر را به اثبات می‌رساند؛ بیشترین کارها روی کتیبه‌ها و گل‌نوشته‌های شوش، توسط پروفسور عبدالمجید ارفعی انجام شده است، موضوع آجرنوشته‌های به دست آمده بیشتر نشان‌دهنده اصل و نصب افراد است و در پرستشگاه‌ها نیز آجرنوشته‌ها در مورد ایزدان و نام‌های آن‌ها بوده است؛ موضوعات مربوط به گل‌نوشته‌ها نیز بیشتر موضوعات اقتصادی مثل خریدوفروش زمین و وصیت‌نامه بوده است؛ آثار باقی‌مانده از شوش در دوره ایلام نشان می‌دهد که زنان در این شهر دارای جایگاه اجتماعی هم‌پایه مردان بوده‌اند و اسناد، نشان‌دهنده امضا و مهر زنان در دادوستدها بوده است.

سفری به تاریخ چند هزار ساله ایران/ از اولین دانشگاه خاورمیانه تا شهرِ آباد «شوش»

کد خبر 782644

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.